Wolna od podatku dochodowego jest wartość otrzymanych przez pracownika rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Ze zwolnienia tego nie korzystają bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi, gdyż ustawodawca nie uznaje ich ani za świadczenie rzeczowe, ani za świadczenie pieniężne (art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT).

Niezbędne warunki

Aby otrzymane przez pracownika świadczenie mogło korzystać ze zwolnienia, muszą być łącznie spełnione następujące warunki:

Rzeczowy charakter

Charakter świadczenia pieniężnego nie wymaga szerszego komentarza. „Rzeczowy", materialny charakter, dający podstawę do zakwalifikowania świadczenia jako korzystającego z omawianego zwolnienia (jako świadczenie rzeczowe), mają natomiast przykładowo bilety wstępu do kina, teatru, karnety na basen czy siłownię. Karnety, karty, bilety takie uznaje się za rodzaj abonamentu, gdyż ich posiadacz nie może ich wymienić na usługę lub towar. Może jedynie skorzystać ze ściśle oznaczonego świadczenia. Co do zasady ze zwolnienia może również korzystać świadczenie, jakim jest organizacja imprezy dla pracowników (tak np. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 29 sierpnia 2012 r., PTPB2/ 415-388/11-3/12-S/DS).

Związek z działalnością socjalną

Szerszego omówienia wymaga natomiast zagadnienie pozostawania świadczenia w związku z działalnością socjalną. Przez taką działalność, zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych należy rozumieć: „usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową".

Sądy o imprezach masowych

Na tym tle kontrowersje budzi zagadnienie organizacji różnego rodzaju imprez z ZFŚS, które finansowane są dla wszystkich pracowników w tej samej wysokości. W wyroku z 23 października 2008 r. (II PK 74/08) Sąd Najwyższy orzekł, że działalność w postaci imprez masowych mieści się w pojęciu działalności socjalnej. Odmienny pogląd wyraził natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z 20 czerwca 2012 r. (I UK 140/12) oraz Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 27 września 2012 r. (III AUa 1596/11). Zdaniem tego ostatniego sądu: „(...) przedmiotowe świadczenia (świadczenia pieniężne z okazji Świąt Wielkanocnych i Bożego Narodzenia z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych) należało zaklasyfikować jako świadczenia dodatkowe pracodawcy, nie zaś świadczenia z funduszu świadczeń socjalnych, ze wszystkimi tego konsekwencjami prawnymi (...). Skoro wypłata świadczeń nie miała charakteru socjalnego, gdyż nie była powiązana z kryterium socjalnym (brak szczegółowej analizy sytuacji pracowników), należało uznać je za przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT."

Z uwzględnieniem sytuacji życiowej

Odnosząc ten wyrok do zapewniania przez pracodawcę z ZFŚS biletów do kina etc., czy też finansowania z tego funduszu imprez, można twierdzić, że świadczenia te mogą korzystać ze zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 67 usta- wy o PIT wtedy, gdy zostały przyznane (sfinansowane) z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji życiowej, rodzin nej i materialnej pracownika (i w związku z tym były płacone w zróżnicowanej wysokości pracownikom pozostającym w różnych sytuacjach).

Analiza interpretacji świadczy także o tym, że trzeba uważnie prześledzić, co finansowane jest z tego funduszu, a co dokładnie przekazywane jest pracownikom. Wnioski takie można wyciągnąć po zapoznaniu się z interpretacją Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 7 maja 2012 r. (ITPB2/415-117/12/MU). W stanie faktycznym wskazano, że wnioskodawca w ramach socjalnej działalności sportowo-rekreacyjnej utrzymuje ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dwa konie i umożliwia korzystanie z jazdy konnej wszystkim swoim pracownikom oraz ich rodzinom. Co ważne, wnioskodawca prowadził ewidencję osób korzystających z jazdy konnej oraz rejestr godzinowy. Organ podatkowy nie zgodził się, że w takiej sytuacji powstały przychód może korzystać ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT. Pracownicy uzyskują bowiem świadczenie w postaci korzystania z jazdy konnej, a z funduszu finansowane są jedynie koszty utrzymania zwierząt.

Ze stosunku pracy

Wartość świadczeń rzeczowych i pieniężnych nieobjęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT, a więc np. bonów czy talonów, stanowi dla pracownika przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód ze stosunku pracy zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Praco dawca jest zobowiązany pobrać od niego zaliczkę na podatek (tak m.in. w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 30 kwietnia 2012 r., IPPB4/415-124/12-2/JK3 oraz z 14 czerwca 2011 r., IPPB4/415-300/11-3/MP).

—Marzena Krupa jest asystentem podatkowym w kancelarii J. Pustuł, M. Przywara Doradztwo podatkowe

—Tomasz Tylus jest aplikantem radcowskim, konsultantem podatkowym w kancelarii J. Pustuł, M. Przywara Doradztwo podatkowe

Inaczej dla emeryta i rencisty

Inaczej niż w przypadku pracowników uregulowana została kwestia bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi, przekazywanych byłym pracownikom, którzy są emerytami lub rencistami. W art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT ustawodawca zwalnia bowiem „świadczenia" (a więc nie zawęża w żaden sposób zwolnienia do określonego rodzaju czy formy świadczeń) otrzymywane przez emerytów lub rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł. Gdyby wartość przekazanego świadczenia przekroczyła w roku podatkowym tę kwotę, nadwyżka powinna być opodatkowana stawką 10 proc.