Fiskus nie dostanie daniny za czas objęcia preferencją

W sprawie chodziło o rozliczenie tzw. podatku bankowego. Z wnioskiem o interpretację w wystąpił bank, który podlega opodatkowaniu podatkiem od niektórych instytucji finansowych – tzw. podatek bankowy.

Bank w ramach działalności, w związku ze znacznymi obciążeniami finansowymi, zidentyfikował groźbę wystąpienia straty bilansowej. Jest to przesłanka zobowiązująca zarząd do rozpoczęcia postępowania naprawczego. Zarząd 21 marca 2016 r. zawiadomił Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) o wystąpieniu przesłanki obligującej do wszczęcia tego postępowania i przedstawił program działań naprawczych 30 marca 2016 r. zwrócił się do KNF o formalne potwierdzenie, że z momentem złożenia zawiadomienia wraz z programem postępowania naprawczego bank objęto programem naprawczym, co zostało potwierdzone.

Czytaj także: Podatek bankowy: fiskus przegrał precedensowy spór z firmami ubezpieczeniowymi - wyrok NSA

Bank zapytał czy korzysta ze zwolnienia od podatku bankowego od marca 2016 r. tj. miesiąca, w którym przedłożył opracowany program postępowania naprawczego? W konsekwencji o potwierdzenie, że nie ciąży na nim obowiązek obliczenia i wpłaty podatku do 25 kwietnia 2016 r., jak i w miesiącach następujących, aż do momentu zakończenia realizacji programu postępowania naprawczego.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Wyjaśnił, że podatek bankowy ma charakter miesięczny czyli jest należny za miesięczne okresy rozliczeniowe oraz powstaje w pierwszym dnu miesiąca, którego podatek dotyczy.

Jeśli bank został objęty programem postępowania naprawczego 21 marca 2016 r. to spełniona została przesłanka zwolnienia podmiotowego. Ale w ocenie urzędu obowiązek podatkowy powstaje w pierwszym dniu miesiąca, którego podatek dotyczy – 1 marca 2016 r. Tym samym późniejsze przyznanie bankowi zwolnienia nie może mieć wpływu na wymiar podatku za marzec 2016 r Dlatego ciąży na nim obowiązek obliczenia i wpłaty podatku na rachunek właściwego urzędu skarbowego za marzec 2016 r. do 25 kwietnia 2016 r.

Bank zaskarżył interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, a ten przyznał mu rację. Zdaniem Sądu to, że podatnik w danym okresie rozliczeniowym „wstępuje w pole obowiązku podatkowego",  nie oznacza, że w danym miesiącu zajdzie potrzeba przymusowego świadczenia pieniężnego. Taka potrzeba zajdzie dopiero wówczas, gdy pojawią się wszystkie elementy konstrukcyjne podatku, tj.: podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania, stawka podatku ewentualne ulgi i zwolnienia.

Pojawienie się w danym okresie rozliczeniowym przesłanek do zastosowania zwolnienia (objęcie programem postępowania naprawczego), powoduje, że nie powstanie w tym miesiącu obowiązek wpłacenia podatku przez bank.

Takiego samego zdania był NSA. Oddalając skargę kasacyjną fiskusa przypomniał, że podatek bankowy jest rozliczany miesięcznie, a obowiązek podatkowy w tym podatku powstaje pierwszego dnia miesiąca, w którym podatnik prowadzi działalność opodatkowaną. W spornej sprawie jest to pierwszy marca 2016 r.

NSA potwierdził, że zobowiązanie podatkowe może powstać tylko wówczas, gdy wcześniej powstał obowiązek podatkowy, który nie zawsze musi przekształcić się w zobowiązanie podatkowe.

W spornej sprawie obowiązek podatkowy, który powstał 1 marca 2016 r., z uwagi na zwolnienie banku w trakcie miesiąca, nie przekształcił się w takie zobowiązanie .

W ocenie NSA między dniem, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku bankowym a dniem, w którym to obowiązek podatkowy przekształca się w zobowiązanie podatkowe może zaistnieć zdarzenie uprawniające do zwolnienia podatkowego. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy nie przekształci się w zobowiązanie podatkowe. W konsekwencji nie będzie także podatku bankowego do zapłaty.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 grudnia 2018 r.

Sygnatura akt: II FSK 948/18

Komentarz eksperta

Konrad Filip Turzyński, doradca podatkowy, partner w kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy

Stanowisko fiskusa w tej sprawie było kuriozalne. Nakazywałoby on bowiem przyjąć, że wszelkie zwolnienia podatkowe są w systemie kompletnie nie na miejscu, będąc jedynie złudzenie dla podatnika tej czy innej ustawy podatkowej.

Ustawodawca w ramach ordynacji podatkowej posługuje się pojęciami obowiązku podatkowego i zobowiązania podatkowego. Pierwsze w największym uproszczeniu oznaczać będzie, że teoretycznie podatnik na skutek swoich  ziałań może być zmuszony do zapłaty podatku, gdyż spełnia podstawowe przesłanki z danej ustawy. Drugie zaś, że owa teoria przeradza się w realną konieczność zapłaty podatku. Jedno nie jest jednoznaczne z drugim, ponieważ elementy konstrukcyjne podatku  ogą powodować, że pomimo powstania obowiązku podatkowego zobowiązanie nie powstaje. Dla uproszczenia można posłużyć się przykładem, w podatku PIT gdzie istotne może być osiąganie dochodu. Samo w sobie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego, przy czym jeśli kwota dochodu nie przekroczy ustawowych progów, zobowiązanie może nie powstać.