VAT: ulga na złe długi a korekta podatku naliczonego

Od 1 stycznia w ustawie o VAT funkcjonują tak naprawdę dwie odrębne instytucje prawne, czyli ulga na złe długi oraz zupełnie od niej niezależna korekta podatku naliczonego dokonywana przez dłużnika

Taki jest skutek zawartych w ustawie z 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (DzU z 30 listopada poz. 1342) zmian nowelizujących tzw. ulgę na złe długi. Celem jest walka z zatorami płatniczymi.

Po zmianie przepisów obowiązek korekty po stronie dłużnika nie jest uzależniony od aktywności wierzyciela. Dla dłużnika nie ma bowiem znaczenia, czy wierzyciel korzysta z ulgi na złe długi czy nie.

Kiedy korygować

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 89b ustawy o VAT dłużnik, który dokonał odliczenia naliczonego podatku od towarów i usług, jest zobowiązany do zmniejszenia podatku naliczonego, jeżeli nie uregulował należności wynikającej z faktury VAT w terminie 150 dni, licząc od upływu terminu płatności.

Zmniejszenie VAT naliczonego powinno nastąpić w bieżącym rozliczeniu podatkowym, czyli w miesiącu lub kwartale, w którym upływa ten 150. dzień. Korekta dotyczy podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących dostawę towarów i świadczenie usług na terytorium Polski. Nie obejmuje zatem transakcji rozliczanych z uwzględnieniem odwrotnego obciążenia (np. zakupu złomu), w tych przypadkach bowiem kwota odliczonego VAT nie wynika z faktury.

Ostatni moment na wpłatę

Dłużnik uniknie korekty, jeżeli najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym miałby skorygować VAT naliczony, ureguluje swój dług. W przypadku tylko częściowego uregulowania należności korekta będzie obejmowała tylko tę część podatku naliczonego, która przypada na nieuregulowaną część należności.

Należy pamiętać, że najczęściej uregulowanie należności cywilnoprawnej następuje z chwilą uznania rachunku bankowego wierzyciela, a nie tylko obciążenia rachunku dłużnika.

Dłużnikowi nie wystarczy więc złożenie polecenia przelewu do banku w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, jeżeli środki wpłyną na rachunek wierzyciela już w dniu kolejnym. Zapłata dokonana przez dłużnika po dokonaniu korekty podatku naliczonego uprawnia dłużnika do zwiększenia podatku naliczonego w całości lub w części (w zależności od tego, jaką część długu zdoła spłacić) w deklaracji za ten okres, w którym należność została uregulowana.

Uwaga na sankcję

Zupełną nowością jest wprowadzenie sankcji o charakterze administracyjnym, która ma stanowić środek represyjny, mający skłaniać dłużników do wywiązywania się z obowiązku korygowania VAT naliczonego.

Mianowicie organy podatkowe i organy kontroli skarbowej będą nakładały sankcję w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego wynoszącego 30 proc. podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany pomimo takiego obowiązku. Sankcja nie będzie stosowana w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Obowiązek korekty VAT naliczonego dotyczy również tych podatników, którzy po odliczeniu VAT wybrali zwolnienie podmiotowe lub rozpoczęli wykonywanie wyłącznie czynności zwolnionych z VAT. Tacy podatnicy, mimo że normalnie nie składają deklaracji VAT, są zobowiązani złożyć deklarację za odpowiedni miesiąc i wykazać ujemny VAT naliczony, co w efekcie spowoduje obowiązek wpłaty przez nich podatku do urzędu skarbowego.

Tomasz Siennicki partner w kancelarii KNDP Kolibski Nikończyk Dec & Partnerzy

Tomasz Siennicki partner w kancelarii KNDP Kolibski Nikończyk Dec & Partnerzy

Ustawodawca postanowił, że przepisy w nowym brzmieniu mają zastosowanie także do tych zaległych należności, które wprawdzie powstały przed 1 stycznia 2013 r., ale wobec których 150. dzień liczony od upływu terminu płatności przypadnie po 31 grudnia 2012 r.

Oznacza to w praktyce, że dłużnicy będą zobowiązani do skorygowania odliczonego VAT wynikającego z faktury w każdym przypadku, jeżeli nie uregulowali należności, której termin płatności upłynął 4 sierpnia 2012 r. lub później. 150. dzień liczony od 5 sierpnia 2012 r. (a więc zgodnie z zasadami liczenia terminów przewidzianymi w przepisach podatkowych) upływa bowiem 1 stycznia 2013 r.

Jeżeli termin płatności należności upłynął przed 4 sierpnia 2012 r., do korekty podatku zastosowanie znajdą przepisy obowiązujące do końca 2012 r. Zatem dłużnik nie będzie zobowiązany korygować VAT, dopóki m.in. nie otrzyma zawiadomienia od wierzyciela o zamiarze skorzystania przez niego z ulgi na złe długi.