Umowa lombardowa jest umową nienazwaną, nieuregulowaną w przepisach i zawierającą elementy różnych stosunków prawnych. Jednym z dwu podstawowych jej elementów jest pożyczka, a zatem przeniesienie na biorącego pożyczkę własności określonej ilości pieniędzy oraz zobowiązanie się pożyczkobiorcy do zwrotu tej samej ilości pieniędzy wraz z odsetkami.

Drugim elementem jest upoważnienie pożyczkodawcy do sprzedaży rzeczy ruchomych wydanych mu jako zabezpieczenie i zaspokojenie się z uzyskanej ceny. Takie upoważnienie może opierać się na różnych tytułach prawnych np. własności, pełnomocnictwa, czy umowy komisu. Wynika z tego, że istotną cechą umowy lombardowej jest przeniesienie własności określonej ilości pieniędzy w zamian za przeniesienie własności rzeczy ruchomych, z których pożyczkodawca, w przypadku niespłacenia długu w oznaczonym terminie, może zaspokoić się w sposób dowolny, także poprzez ich sprzedaż.

Zgodnie z ustawą o VAT, przez świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Tym samym udzielanie pożyczek pod zastaw co do zasady podlega opodatkowaniu. Jednocześnie, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych.

W związku z tym, podstawowe źródło przychodów podatnika prowadzącego lombard, a więc odsetki od udzielonej pożyczki, będą podlegały zwolnieniu z VAT.

Podobnie będzie z opłatami manipulacyjnymi oraz prowizjami.

Opłaty za przechowanie

Wątpliwości mogą się natomiast pojawić odnośnie do opłaty za przechowanie przedmiotu stanowiącego zabezpieczenie. Mianowicie, przyjęcie jako zabezpieczenie rzeczy powoduje wykonanie czynności prawnych polegających na przechowaniu za wynagrodzeniem. Opłata za przechowanie wynikająca z przyjęcia, zabezpieczenia, ochrony, oznaczenia, należnego składowania, ubezpieczenia i wydania rzeczy, nie jest kosztem pożyczki. Należy natomiast do wynikających z innych przepisów prawa kosztów zabezpieczenia pożyczki.

Podstawowym źródłem przychodów podatnika prowadzącego lombard są odsetki od naliczonej pożyczki. Są one zwolnione z VAT

Z drugiej zaś strony, istotą działalności lombardów jest udzielanie pożyczek pod zastaw, a więc wyświadczenie takiej usługi bez przyjęcia należytego zabezpieczenia byłoby nieracjonalne. Dlatego pomimo tego, że przechowanie rzeczy ruchomych może samo w sobie stanowić odrębną całość, w przypadku lombardów jest ono właściwe oraz niezbędne do świadczenia ich podstawowych usług.

Z tego względu, na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, przechowanie będzie również podlegać zwolnieniu z opodatkowania, jako usługa stanowiąca istotny i niezbędny element usługi głównej, która z opodatkowania jest zwolniona.

Pogląd taki potwierdziła m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 28 kwietnia 2011 r. (IBPP3/443-163/11/PH), Izba Skarbowa w Bydgoszczy w odpowiedzi z 24 czerwca 2011 r. (ITPP1/443-441/11/MN) oraz Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 12 lipca 2011 r. (ILPP2/443-665/11-2/MN).

Sprzedaż rzeczy przewłaszczonych

Zabezpieczenie udzielonej przez lombard pożyczki dokonywane jest najczęściej w drodze przewłaszczenia. Przewłaszczenie rzeczy na zabezpieczenie polega na przeniesieniu własności rzeczy na wierzyciela z równoczesnym zobowiązaniem go – pod warunkiem uiszczenia w terminie zabezpieczonego długu – do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika. W razie niewykonania przez pożyczkobiorcę zobowiązania w umówionym terminie, podmiot świadczący usługę lombardową staje się nieograniczonym właścicielem rzeczy będącej przedmiotem przewłaszczenia, które następnie wystawiane są na sprzedaż w ramach prowadzonej działalności lombardowej.

Można wykorzystać procedurę VAT marża

Zatem poza udzielaniem pożyczek, działalność lombardu opiera się także na dostawie przewłaszczonych rzeczy, w odniesieniu do której będą obowiązywały odmienne zasady opodatkowania. Ich sprzedaż co do zasady będzie podlegać opodatkowaniu, zwykle stawką podstawową 23 proc. Na szczęście jednak podatnik prowadzący lombard ma możliwość opodatkowania tej sprzedaży z wykorzystaniem procedury VAT marża. Nie musi zatem naliczać podatku od wartości całej sprzedaży, a jedynie od uzyskanej marży, czyli zwykle od różnicy pomiędzy wartością sprzedaży a wartością niespłaconej pożyczki.