PIT 2011: NIP czy PESEL na rocznym PIT?

Zmiany wynikają z ustawy z 29 lipca 2011 o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 1 stycznia 2012 r. Zgodnie  z nowymi przepisami począwszy od 2012 r. podatnik ma obowiązek posługiwać się PESEL lub NIP (a nie jak dotychczas tylko numerem NIP).

Numerem PESEL powinny posługiwać się osoby, które spełniają łącznie następujące warunki:

- są objęte rejestrem PESEL,

- nie prowadzą działalności gospodarczej,

- nie są zarejestrowani, jako podatnicy VAT oraz

- nie są płatnikami podatków lub składek ZUS.

Natomiast NIP powinny posługiwać się pozostałe podmioty. Wynika to wprost z art. 2 i art. 3 ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.

Podatnikom, którzy spełniają kryteria do posługiwania się numerem PESEL, odebrano przyznany im wcześniej NIP.

W efekcie pojawiło się wiele wątpliwości związanych z prawidłowym posługiwaniem się identyfikatorem podatkowym w składanych w urzędach skarbowych rozliczeniach rocznych za 2011 rok.

Likwidujący...

Nie ulega wątpliwości, że osoby prowadzące działalność gospodarczą posługują się NIP, a osoby fizyczne zatrudnione na umowę o pracę – numerem PESEL. A co z tymi, którzy w zeszłym roku zakończyli działalność, a mają obowiązek złożenia zeznania rocznego do końca kwietnia 2012 r.?

Czy skoro nie prowadzą już działalności gopodarczej, powinni posłużyć się identyfikatorem PESEL? Ministerstwo Finansów jest zdania, że osoby takie składając rozliczenie roczne powinny wpisać NIP.

...i rozpoczynający

Z kolei osoby fizyczne, które zamierzają rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej są zobowiązane do złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego lub organu właściwego na podstawie odrębnych przepisów w celu potwierdzenia nadania NIP.

Oznacza to, że podatnicy, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą a nie mają NIP, mają możliwość złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego w ramach wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców albo do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Pracownicy zagranicznych firm

Kolejna wątpliwość dotyczy osób uzyskujących przychody z umów o pracę zawartych z zagranicznym pracodawcą, który nie posiada siedziby w Polsce. Można dojść do wniosku, że skoro są to osoby fizyczne, powinny podawać PESEL. Ponieważ jednak pracodawcą jest spółka nieposiadająca siedziby w kraju, pracownik taki z tytułu uzyskanych w Polsce przychodów zobowiązany jest do samonaliczenia i odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy.

Podobnie jest w przypadku składek ZUS. Zagraniczny pracodawca co do zasady będzie zobowiązany do naliczania i odprowadzania składek jako płatnik, jednak może to zrobić za pośrednictwem pracownika (na podstawie zawartej umowy o przejęciu przez niego roli płatnika). Wówczas osoba taka (pracownik) będzie również zobowiązana samodzielnie zgłosić się oraz rozliczać z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych jako płatnik składek.

Występując jako płatnik składek ZUS oraz płatnik podatku dochodowego, w rozliczeniach z urzędem skarbowym powinna posługiwać się nadanym NIP, a nie PESEL.

Czy grożą sankcje

Kodeks karny skarbowy w art. 81 § 1 pkt 3 przewiduje karę grzywny  za wykroczenie polegające na podaniu – wbrew obowiązkowi – nieprawdziwego NIP, w wysokości od 150 zł do 30 tys. zł.

Jednak Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 23841 z 29 lipca 2011 r. stwierdziło, że „intencją organów podatkowych nie jest karanie podatników za niedopełnienie obowiązków, lecz dbałość o jakość danych”.

Niektóre urzędy skarbowe umieściły na swoich stronach komunikat informujący, że jeśli podatnik w zeznaniu PIT za 2011 r. omyłkowo podał niewłaściwy dla siebie identyfikator, nie jest konieczne składanie korekty takiego zeznania. Taką pomyłkę lepiej jednak sprostować. Zwłaszcza jeśli liczymy na szybki zwrot nadpłaty.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia

W odpowiedzi nadesłanej do redakcji „Rz” czytamy:„Podatnik-osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, na wszystkich dokumentach związanych z obowiązkami podatkowymi powinien posługiwać się właściwym dla niego identyfikatorem podatkowym.

Mając na uwadze, że NIP jest identyfikatorem podatkowym osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, w przypadku zakończenia w roku podatkowym działalności gospodarczej, wszystkie dokumenty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (np. zeznania roczne, korekty deklaracji) powinny być opatrywane identyfikatorem podatkowym, który identyfikował tego podatnika w okresie jej prowadzenia, tj. NIP”.

—kpt

Autorka jest konsultantką podatkową w Rödl & Partner (oddział we Wrocławiu)