Nie może więc powstać po raz drugi, ponieważ akcyza jest podatkiem jednofazowym.

Od 2 stycznia 2012 r. zniknęło generalne zwolnienie z akcyzy dla wyrobów węglowych przeznaczonych do celów opałowych. W wielu przypadkach ich sprzedaż, ale także zużycie na potrzeby działalności gospodarczej łączy się z obowiązkiem odprowadzenia tego podatku (jeśli zastosowania nie ma jedno ze szczegółowych zwolnień).

Przedsiębiorcy mają wątpliwości, czy zużywając na cele działalności bądź sprzedając dalej wyroby węglowe, które kupili przed 2 stycznia 2012 r., powinni odprowadzić (zadeklarować i zapłacić) akcyzę.

Zakres opodatkowania

Regulacje w tym zakresie zawarte są w ustawie z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2009 r. nr 3, poz. 11 ze zm. – dalej u.p.a.). Zgodnie z art. 163 ust. 1 u.p.a. do 1 stycznia 2012 r. zwolnione z akcyzy były: węgiel i koks objęte pozycjami CN 2701, 2702 oraz 2704 00, przeznaczone do celów opałowych.

Zwolnienie straciło moc 2 stycznia 2012 r. Od tej daty weszły w życie regulacje określające zasady opodatkowania wyrobów węglowych. Z art. 9a ust. 1 pkt 1 u.p.a. wynika, że przedmiotem opodatkowania akcyzą, co do zasady, jest sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium Polski. Ustęp 2 pkt 9 tego przepisu zastrzega jednak, że za sprzedaż wyrobów węglowych uznaje się m.in. ich użycie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

Zużycie węgla na potrzeby działalności gospodarczej jest więc przedmiotem opodatkowania akcyzą (na równi ze sprzedażą wyrobów węglowych). Oczywiście także sprzedaż wyrobów węglowych następnym odbiorcom jest przedmiotem opodatkowania akcyzą.

Brak przepisów przejściowych

W nowelizacji wprowadzającej obciążenie akcyzą węgla i koksu nie zawarto żadnych regulacji przejściowych, które odnosiłyby się do zużycia węgla nabytego przez zużywającego przed 2 stycznia 2012 r. Nie ma więc regulacji, które jednoznacznie wskazywałyby, że zużywany po 1 stycznia 2012 r. węgiel, który został wcześniej nabyty przez zużywającego, podlega bądź nie podlega opodatkowaniu.

Artykuł 10 ust. 1a u.p.a. mówi, że obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży wyrobów węglowych na terytorium Polski powstaje z dniem wydania wyrobów węglowych, w tym także przewoźnikowi, a w przypadkach, o których mowa w art. 9a ust. 2 pkt 2 – 9, z dniem wykonania tych czynności.

Można więc stwierdzić, że albo z chwilą użycia wyrobów węglowych do celów opałowych, albo z chwilą ich wydania (przy sprzedaży) powstaje obowiązek podatkowy, zaś jeśli następuje to po 1 stycznia 2012 r., to należy zastosować wówczas obowiązującą stawkę akcyzy.

Podatek jednofazowy

Jednocześnie należy pamiętać, że akcyza jest podatkiem jednofazowym oraz o tym, że zużycie (i ewentualnie sprzedaż) dotyczy węgla, który stał się przedmiotem obrotu w Polsce w czasie, kiedy podlegał generalnemu zwolnieniu z akcyzy.

Z art. 9a ust. 3 u.p.a. wynika, że jeśli w stosunku do wyrobów węglowych powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą, to nie powstaje on już na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu (jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości). Wyjątki od tej zasady muszą wyraźnie wynikać z ustawy. Co istotne, przed 2 stycznia 2012 r. ta sama zasada wynikała z art. 8 ust. 6 u.p.a.

Warto więc zauważyć, że przed 2 stycznia 2012 r. wyroby węglowe były przedmiotem opodatkowania akcyzą. Akcyzie podlegała m.in. ich produkcja, import oraz wewnątrzwspólnotowe nabycie.

W związku z tymi zdarzeniami powstawał obowiązek podatkowy w rozumieniu ordynacji podatkowej. Nie powstawało wprawdzie zobowiązanie podatkowe (a to z uwagi na zwolnienie z akcyzy), ale nie zmienia to faktu, że obowiązek podatkowy – w związku z produkcją, importem, wewnątrzwspólnotowym nabyciem wyrobów węglowych – powstawał.

Można zatem twierdzić, że jeśli wyroby węglowe znajdowały się przed 2 stycznia 2012 r. w Polsce (w związku z ich wydobyciem, importem, wewnątrzwspólnotowym nabyciem), to powstawał od nich w związku z tym obowiązek podatkowy, zaś kwota akcyzy była wówczas (tj. przed 2 stycznia 2011 r.) ustalana w należnej, tj. zerowej (z uwagi na zwolnienie) wysokości. Obecne użycie tych wyrobów węglowych do celów opałowych czy też ich sprzedaż nie powinno zatem być opodatkowane.

Oczywiście jest to tylko jedna z interpretacji, organ podatkowy (naczelnik urzędu celnego) może uważać inaczej.

—Adam Bartosiewicz doktor nauk prawnych, wspólnik w kancelarii doradztwa podatkowego EOL