Tak orzekł WSA w Łodzi 4 listopada 2011 (I SA/Łd 1110/11). Sąd uchylił decyzję Izby Skarbowej w Łodzi, podkreślając rolę wykładni prounijnej oraz obowiązek jej stosowania także przez organy podatkowe.
Podatek według skali
Podatnik (osoba fizyczna podlegająca nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce) otrzymał w 2004 r. dywidendy od spółki holenderskiej. Dochód ten został opodatkowany w państwie źródła stawką 15 proc., a następnie w Polsce na zasadach ogólnych, według obowiązującej skali podatkowej.
Łączenie dochodów z dywidend z dochodami z innych źródeł oraz opodatkowanie ich według skali podatkowej dotyczyło jednak wyłącznie dywidend uzyskiwanych z zagranicznych źródeł. W tym samym okresie (w 2004 r.) uzyskanie dywidendy przez polskiego rezydenta, będącego osobą fizyczną, ze źródeł krajowych (od polskiej spółki) skutkowało zastosowaniem innych reguł – opodatkowaniem liniową 19-proc. stawką podatkową (zgodnie z obowiązującym wówczas art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).
W konsekwencji zasady opodatkowania dywidend zagranicznych były mniej korzystne dla podatników niż reguły opodatkowania tych dochodów uzyskiwanych ze źródeł krajowych. Od 1 stycznia 2005 zmieniono ustawę o PIT, skreślając w przywołanym przepisie sformułowanie „na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej”, co doprowadziło do zrównania sytuacji prawnej.
Naruszenie swobody przepływu kapitału
Wykładnia językowa przepisów doprowadziła organy podatkowe w niniejszej sprawie do odmowy zwrotu podatnikowi nadpłaty wynikającej z zapłaty podatku na zasadach ogólnych. Stanęły one na stanowisku, że nie są władne dokonywać oceny zgodności polskich przepisów w brzmieniu obowiązującym w 2004 r. z prawem wspólnotowym.
Tymczasem zróżnicowanie zasad opodatkowania dywidend, w zależności od tego czy zostały one wypłacone przez spółkę polską czy mającą siedzibę w innym państwie członkowskim UE, naruszało – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości – zasadę swobody przepływu kapitału, w myśl której zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między państwami członkowskimi.
Inwestowanie w spółki mające siedzibę na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego było bowiem mniej korzystne dla polskich rezydentów niż w spółki krajowe (por. wyroki ETS w sprawie C-484/93 Svensson and Gustavsson i w sprawie C-222/97 Trummer and Mayer).
Zróżnicowanie sytuacji prawnej podatników otrzymujących dywidendy krajowe oraz z innych państw członkowskich było przy tym niczym nieuzasadnione.
Nakaz wykładni prowspólnotowej
WSA w Łodzi podzielając tę argumentację, zanegował również często spotykaną praktykę organów podatkowych polegającą na uchylaniu się od oceny zgodności polskich przepisów z prawem unijnym. Nierzadko stwierdzają one bowiem, że działając na podstawie przepisów prawa, nie mają swobody decyzyjnej co do oceny polskich unormowań.
Tymczasem nakaz prowspólnotowej wykładni prawa wynikający z przyjętego w dniu akcesji do UE zobowiązania do poszanowania wspólnotowego porządku prawnego jest jednocześnie gwarancją zapewnienia efektywności prawa unijnego. ETS wielokrotnie podkreślał, że obowiązek nadania prymatu prawu wspólnotowemu również poprzez dokonywanie wykładni prowspólnotowej przepisów krajowych obejmuje także organy administracji publicznej.
Brak stosowania zasady prymatu prawa unijnego nad prawem krajowym przez organy administracji prowadzi bowiem do nadania jej fikcyjnego charakteru oraz stanowi naruszenie zobowiązań zaciągniętych przez Polskę w traktacie akcesyjnym.
Wyrok WSA w Łodzi ma istotne znaczenie dla podatników toczących spory z organami podatkowymi w podobnych sprawach oraz wzmacnia argumentację w zakresie ciążącego na organach podatkowych obowiązku każdorazowej oceny zgodności polskich unormowań z prawem unijnym.
Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii Brzezińska, Narolski, Mariański Adwokaci
Czytaj również:
Zobacz serwis:
Podatek dochodowy » PIT i CIT » Spółki » Dywidendy i udziały w zysku
