Przedsiębiorcy trudniący się handlem obwoźnym i obnośnym nie muszą mieć przy sobie na targu czy straganie wszystkich ksiąg, dokumentów zakupu i sprzedaży towaru. Wystarczy ewidencja sprzedaży lub podatkowa księga przychodów i rozchodów.
Specyfiką handlu obwoźnego i obnośnego jest to, że nabywcami towaru są przede wszystkim osoby fizyczne nieprowadzące pozarolniczej działalności gospodarczej. Osoby te przeważnie na potwierdzenie zakupu nie żądają ani faktury VAT, ani rachunku sprzedaży.
O ile przedsiębiorca nie posiada kasy rejestrującej, konieczne jest ewidencjonowanie sprzedaży bezrachunkowej. Prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów, można dokumentować taką sprzedaż
• wystawiając codziennie dowody wewnętrzne sprzedaży lub
• prowadząc ewidencję sprzedaży.
Wybór taki daje § 19 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (dalej rozporządzenie).
Przepisy nie określają wzoru ewidencji. Może być ona prowadzona w zwykłym zeszycie. Ważne jest, aby spełniała wszystkie wymogi formalne określone w § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.
Powinna zawierać co najmniej:
• numer kolejny wpisu,
• datę uzyskania przychodu nieudokumentowanego fakturami, rachunkami,
• kwotę tego przychodu.
Ewidencja powinna być zbroszurowana a jej karty kolejno ponumerowane. Jeżeli ewidencja sprzedaży nie jest prowadzona, przedsiębiorca powinien dokumentować sprzedaż dowodami wewnętrznymi.
Przepisy rozporządzenia wskazują, jakie dokumenty przedsiębiorca trudniący się handlem obwoźnym i obnośnym powinien mieć przy sobie. Mowa o tym w § 9 ust. 6 rozporządzenia.
Jeżeli przedsiębiorca prowadzi ewidencję sprzedaży w miejscu wykonywania handlu, powinien mieć co najmniej tę ewidencję. Jeżeli ewidencja sprzedaży nie jest prowadzona, musi w miejscu wykonywania działalności (na straganie czy targowisku) mieć księgę przychodów i przychodów.
Rozporządzenie nie nadkłada na przedsiębiorcę obowiązku wożenia ze sobą faktur zakupu towaru czy dokumentów sprzedaży z poprzednich dni. Dokumenty te powinny znajdować się w miejscu wskazanym przez podatnika jako siedziba jego firmy.
Podatnik powinien jednak mieć przy sobie druki faktur VAT lub rachunków, w zależności od tego czy jest VAT-owcem czy nie. Wynika to z tego, że nabywca towaru może zażądać wystawienia dokumentu sprzedaży. Fakturę lub rachunek należy wystawić, jeżeli nabywcą jest inny przedsiębiorca.
Także wtedy, gdy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej wystąpi z takim żądaniem. Wartość sprzedaży nie gra przy tym żadnej roli. Nawet jeżeli nabywca zażąda faktury na przysłowiową złotówkę, wystawienie dokumentu sprzedaży jest obowiązkowe.
Przedsiębiorca nie musi na bieżąco wpisywać sprzedaży do ewidencji czy dowodów wewnętrznych.
Wpisu do ewidencji sprzedaży dokonuje się raz dziennie po zakończeniu dnia, nie później niż przed rozpoczęciem działalności w dniu następnym. Tak wynika z § 18 ust. 1 rozporządzenia. W momencie rozpoczęcia handlu nie jest konieczne wypełnienie dwóch pierwszych kolumn w ewidencji, tj. liczby porządkowej i daty uzyskania przychodu.
Zdarza się, że organy podatkowe podczas rutynowych kontroli na targowiskach wskazują, że wymagane jest wpisywanie bieżącej daty w ewidencji przychodów przed rozpoczęciem sprzedaży w danym dniu. Pomijając, że jest to niepraktyczne, to także niezgodne z cytowanymi przepisami prawa.
Trzeba mieć na uwadze, że zdarzyć się może tak, że w danym dniu przedsiębiorca w ogóle przychodu nie osiągnie. Przepisy nie wymagają, by odnotowywać w ewidencji także brak utargu (przychodu).
Podobnie jest w przypadku dokumentowania sprzedaży dowodami wewnętrznymi. Dowód wewnętrzny sprzedaży należy wystawić na koniec dnia. W dokumencie w jednej kwocie wykazana jest wartość przychodów za dany dzień.
Nie jest konieczne wystawianie dowodu wewnętrznego „zerowego”, gdy w danym dniu przedsiębiorca nie uzyskał przychodu. Nie ma też obowiązku wypełniania „czołówki” dowodu, tj. daty i numeru w momencie rozpoczęcia handlu. Tak wynika z § 19 ust. 1 rozporządzenia.