Według Izby Skarbowej w Poznaniu (interpretacja z 3 czerwca 2011, ILPB1/415-275/11-2/AGr) z tego drugiego źródła. Jednak moim zdaniem organ nie ma racji.

W jakiej formie

Sprawa rozpatrywana przez izbę dotyczyła podatnika prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Jej przedmiotem jest tworzenie oprogramowania komputerowego i jego sprzedaż.

Działalność prowadzona jest w sposób zorganizowany i ciągły. Formą sprzedaży jest udzielanie licencji na wytworzone oprogramowanie. Podatnik wystawia faktury, w których wskazany jest m.in. okres, na jaki udziela licencji.

Świadczone usługi przedsiębiorca opodatkowywał ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, stosując 5,5-proc. stawkę. Izba to zakwestionowała, stwierdzając, że działalność, w ramach której podatnik osiąga przychody z udzielanych licencji, nie może być uznana za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Należy ją traktować jako przychody z praw majątkowych w rozumieniu art. 18. Zatem do tego rodzaju przychodów nie będą miały zastosowania przepisy ustawy o podatku zryczałtowanym, lecz przepisy ustawy o PIT.

Z jakiego źródła

Jak fiskus uzasadniał swoje stanowisko? Stwierdził, że konstrukcja definicji działalności gospodarczej w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT powoduje, że przy ustalaniu, czy określone przychody można zaliczyć do tego właśnie źródła, należy w pierwszej kolejności sprawdzić, czy nie zaliczają się do innych kategorii źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ustawy o PIT.

Jeśli można je przyporządkować do innych źródeł niż działalność gospodarcza, to nie ma wówczas znaczenia, że zdarzenie, które powoduje powstanie tego przychodu, ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Z takim stanowiskiem – że jeżeli przedmiotem działalności są prawa majątkowe (w tym wypadku licencje), to niejako automatycznie podlegają one rozliczeniom jako przychody z praw majątkowych, bez względu na to, czy są one osiągane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – nie można się zgodzić.

Wykładnia taka nie znajduje podstaw ani w definicji zawartej w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, ani w innych przepisach tej ustawy.

Wybór należy do podatnika

W treści art. 5a pkt 6 ustawodawca używa co prawda sformułowania „(…), z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1,2 i 4 – 9”, jednak moim zdaniem zwrot ten należy odczytywać w ten sposób, że to podatnik ma prawo wyboru czy też zaliczenia osiąganych przychodów do określonego źródła przychodów i zgodnie z tym wyborem odpowiedniego ich opodatkowania.

Oczywiście ten wybór musi mieć uzasadnienie prawne, tzn. muszą być spełnione przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie do wybranego źródła przychodów. Takie rozumienie wskazanego przepisu ma uzasadnienie w obowiązującym w Polsce systemie opodatkowania, gdzie dominuje (np. w podatkach dochodowych) technika tzw. samoobliczania, polegająca na przerzuceniu na podatnika obowiązków związanych z ustaleniem i zapłatą podatku w prawidłowej wysokości.

W takiej sytuacji uzasadnione jest, że skoro na podatnika przerzucono obowiązki podatkowe, to również ma on prawo wybrać w ramach samoobliczenia optymalną z jego punktu widzenia i zgodną z prawem formę opodatkowania.

Przy najmie inaczej

Prezentowane przez poznańską izbę stanowisko kłóci się także z wykładnią innych przepisów ustawy o PIT. Jako przykład można wskazać przychody z najmu i dzierżawy, które mogą być (co jest powszechnie akceptowane przez organy podatkowe i doktrynę) rozliczane, zależnie od woli podatnika, jako przychody z najmu (osobne źródło) bądź jako działalność gospodarcza (np. w razie formalnego wpisu takiej działalności w ewidencji działalności gospodarczej).

Potwierdzają to pisma organów podatkowych. Przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 5 maja 2009 (IBPBII/2/415-126/09/JSz), w której czytamy: „z powyższych przepisów wynika, iż najem dla celów podatkowych może być traktowany jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej lub jako odrębne źródło przychodów, określone w art. 10 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy.

Co do zasady wybór kwalifikacji i sposób rozliczenia przychodów z najmu ustawodawca pozostawił osobie oddającej rzeczy w najem” (podobnie pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 lutego 2010, ITPB1/415-895/09/WM).

Trudno znaleźć prawne uzasadnienie dla prezentowanego przez organ stanowiska,  dlaczego  przychody z praw majątkowych nie mogą – tak jak przychody z najmu – być rozliczane także w ramach działalności gospodarczej.

Z art. 18 ustawy o PIT wynika wyłącznie, jakie przykładowe rodzaje przychodów mogą być zaliczone do tej kategorii źródła przychodów, bez wskazania dodatkowych przesłanek ich osiągania.

Oznacza to, że do tego źródła przychodów należy zaliczyć te przychody, które rodzajowo odpowiadają wymienionym tam przykładom (np. prawa autorskie), ale osiągane są w okolicznościach nienoszących znamion działalności gospodarczej.

Co mówi przepis

Art. 5a pkt 6 ustawy o PIT:

Ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej – oznacza to działalność zarobkową:

a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych – prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 – 9.

Art. 18 ustawy o PIT:

Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

 

Spór także o odsetki

Podobny spór dotyczący kwalifikacji przychodów do odpowiedniego źródła toczą z fiskusem przedsiębiorcy, którzy wolne środki z działalności wpłacają na lokaty bankowe. Z większości orzeczeń wynika, że uzyskiwane odsetki trzeba opodatkować 19-proc. ryczałtem na zasadach przewidzianych dla przychodów z kapitałów pieniężnych.

Przykładem jest wyrok NSA z 26 sierpnia 2008 (I FSK 806/07). Dotyczy on jednak dość nietypowej sytuacji, sąd rozpatrywał bowiem sytuację podatnika, który środki pieniężne uzyskane z działalności zamierzał ulokować w bankach zagranicznych. NSA wyjaśnił, że „rachunek bankowy utrzymywany w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą to taki rachunek, który służy przedsiębiorcy do prowadzenia tejże działalności.

Jest to zatem taki rachunek, za pomocą którego dokonywane są rozliczenia z tytułu zawieranych przez przedsiębiorcę transakcji”. Uznał, że lokata kapitałowa w banku zagranicznym nie spełnia tych funkcji.

Orzeczenie to jest istotne, ponieważ powołują się na nie wojewódzkie sądy administracyjne przy rozpatrywaniu spraw przedsiębiorców, którzy wolne środki z działalności wpłacają na lokatę, która jest subkontem podstawowego rachunku firmy. Przykładem jest wyrok WSA w Warszawie z 3 marca 2011 (III SA/Wa 1480/10).

Stwierdził on, że „wolne środki pieniężne przechowywane na lokatach bankowych nie stanowią środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością. (...) Lokowanie wolnych środków na lokatach pieniężnych powoduje, iż środki nie służą działalności gospodarczej a pomnażaniu środków przy jednoczesnym wyeliminowaniu ryzyka gospodarczego”.

Można jednak znaleźć odmienne stanowisko sądu. WSA w Kielcach w wyroku z 30 września 2010 (SA/Ke 437/10) wskazał, że prowadzenie przez przedsiębiorcę rachunku bankowego służącego do bieżącej obsługi jego działalności gospodarczej nie stoi na przeszkodzie, aby ten sam przedsiębiorca założył lokatę bankową, na którą wpłacane będą środki wykorzystywane w firmie. Dalej czytamy: „osiąganie przychodów z odsetek od takich lokat bankowych należy uznać za przychody uzyskiwane w związku z wykonywaną pozarolniczą działalnością gospodarczą”.

Warto jednak zwrócić uwagę na stan faktyczny rozpatrywany przez sąd. Sprawa dotyczyła bowiem interpretacji udzielonej podatnikowi, który planował rozpoczęcie działalności gospodarczej i m.in. osiąganie przychodów z odsetek od lokat bankowych, z odsetek od pożyczek udzielanych różnym podmiotom, sprzedaży nieruchomości, najmu nieruchomości, sprzedaży akcji i innych papierów wartościowych oraz udziałów w spółkach prawa handlowego, z uczestnictwa w różnych funduszach inwestycyjnych (akcyjnych, nieruchomościowych, surowcowych itp.).

Można z tego wywnioskować, że inwestowanie miało być jednym z podstawowych rodzajów działalności.

—kpt

Komentuje Jarosław Piątek, doradca podatkowy z Wrocławia

Stanowisko organu pozbawia podatników osiągających przychody z licencji nie tylko możliwości opodatkowania ich zryczałtowanym podatkiem, ale także tzw. podatkiem liniowym.

W związku z tym należy je opodatkować na zasadach ogólnych, według skali podatkowej. Ponadto zmieniają się zasady płatności PIT w ciągu roku, bo  podatnik nie płaci comiesięcznych zaliczek (jak przy działalności gospodarczej), ale rozlicza podatek dopiero po zakończeniu roku w zeznaniu rocznym.

W trakcie roku natomiast, jeżeli osiąga tego typu przychody od przedsiębiorców, to na nich, jako na płatnikach, ciąży obowiązek poboru i odprowadzenia zaliczki na PIT i przesłania po zakończeniu roku informacji o wysokości pobranych zaliczek. Rodzi to kolejne problemy, bo jednocześnie podatnik taki wystawia faktury dla tych przedsiębiorców z tytułu udzielanych licencji.

Czy w takiej sytuacji należy potrącać zaliczkę na PIT od kwoty brutto z faktury, czy od kwoty netto? Są to tylko wybrane problemy, które wywołuje w praktyce omawiana interpretacja. Także więc i z tego powodu należy ją ocenić krytycznie.

Zobacz serwisy:

» Dobra Firma » Podatki i księgi » Podatek dochodowy » Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

» PIT i CIT » Przychody » Prawa majątkowe

» PIT i CIT » Przychody » Działalność gospodarcza