[b]Tak wynika z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego[/b].

Niekiedy jednak taki znak można amortyzować na zasadach przewidzianych dla autorskich praw majątkowych.

[srodtytul]Tylko z prawem ochronnym[/srodtytul]

W myśl art. 16b ust. 1 pkt 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT)[/link] i odpowiednio art. 22b ust. 1 pkt 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT)[/link] amortyzacji – jako wartości niematerialne i prawne – podlegają nabyte, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania, prawa określone w ustawie z 30 czerwca 2000 r.

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D149A40FA984720C10F7A85BB8C14CA9?id=169951]Prawo własności przemysłowej[/link] (dalej pwp), o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub leasingu.

Przepisy te wyraźnie odwołują się do praw określonych w pwp. W rezultacie należy uznać, że przedmiotem amortyzacji podatkowej mogą być wyłącznie te znaki towarowe, na które udzielone zostało prawo ochronne w rozumieniu pwp.

[srodtytul]Pozostałych nie amortyzujemy...[/srodtytul]

Pozostałe znaki towarowe, jakkolwiek mogą być przedmiotem obrotu i używania, nie będą jednak podlegały amortyzacji podatkowej na podstawie tych regulacji. Potwierdził to [b]NSA w wyroku z 25 sierpnia 2010 r. (II FSK 627/09)[/b], w którego uzasadnieniu słusznie podniesiono m.in., że „niewątpliwie znak towarowy istnieje niezależnie od powstania jego ochrony prawnej, ale nie można utożsamiać znaku towarowego z prawem do znaku towarowego (…).

Zgodnie z art. 16b ust. 1 pkt 6 ustawy (...) przedmiotem amortyzacji podatkowej nie może być znak towarowy i korzystanie ze znaku towarowego, na który nie zostało udzielone prawo ochronne w rozumieniu ustawy pwp”. Sąd zauważył ponadto:

„Jeżeli na znak towarowy nie zostało udzielone prawo ochronne w rozumieniu ustawy pwp i stan faktyczny wykorzystywania znaku realizowany byłby przez więcej niż jedną osobę, to prawo do amortyzacji z tego samego tytułu – tego samego przedmiotowo stanu faktycznego (rozumując konsekwentnie), przysługiwać by mogło każdemu faktycznemu użytkownikowi, co jednak nie znajduje jakichkolwiek podstaw i racjonalnych uzasadnień w prawie podatkowym”.

To stanowisko wpisuje się w jednolitą linię orzeczniczą NSA, której przykładem mogą być [b]wyroki z 27 maja 2009 r. (II FSK 181/08), 28 sierpnia 2009 r. (II FSK 412/08) i 20 listopada 2009 r. (II FSK 1003/08)[/b].

[srodtytul]...chyba że na innej podstawie[/srodtytul]

Należy jednak zwrócić uwagę na inny aspekt omawianego problemu, który nie został podniesiony przez NSA. Otóż znaki towarowe mogą być też objęte ochroną na podstawie prawa autorskiego.

[ramka][b]Co wynika z prawa własności przemysłowej...[/b]

Zgodnie z art. 120 ust. 1 pwp znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Na znak towarowy w tym rozumieniu może być udzielone prawo ochronne, co wynika z art. 121 pwp.

Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu takiego prawa, jeżeli nie stwierdzi braku ustawowych warunków wymaganych do jego uzyskania (art. 147 ust. 1 pwp). Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Polski (art. 153 ust. 1 pwp).

W świetle tych przepisów znak towarowy może nie być objęty prawem ochronnym, a jednocześnie być wykorzystywany przez przedsiębiorcę, bez obowiązku jego rejestracji. Jednak takie faktyczne wykorzystywanie nie prowadzi do powstania prawa ochronnego w rozumieniu art. 121 pwp, do czego wymagane jest zgłoszenie znaku w Urzędzie Patentowym.

W rezultacie dopiero z chwilą udzielenia prawa ochronnego może być mowa o powstaniu prawa określonego w pwp. Wniosek ten ma również potwierdzenie w [b]uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 23 kwietnia 2008 r. (II GPS 1/08): [/b]„Treść i charakter własności przemysłowej są podobne do uprawnień wynikających z własności w rozumieniu prawa cywilnego, na które składają się: wyłączne prawo korzystania z dóbr, pobierania z nich pożytków i dysponowania tymi dobrami.

Do podstawowych różnic trzeba natomiast zaliczyć nabywanie wyłącznego prawa z zakresu własności przemysłowej na podstawie decyzji właściwego organu administracji publicznej, tj. Urzędu Patentowego. (...) Decyzja o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy [przed 22 sierpnia 2001 r. prawa z rejestracji znaku towarowego (...)] ma bezspornie charakter aktu konstytutywnego”.

Skoro więc prawo (ochronne) do znaku towarowego powstaje na gruncie pwp dopiero z chwilą wydania konstytutywnej decyzji w tym zakresie przez Urząd Patentowy, bez wydania takiej decyzji nie może być mowy o prawie do znaku towarowego podlegającego ochronie na gruncie pwp, ponieważ możliwości takiej nie przewidują cytowane wyżej przepisy.[/ramka]

[ramka][b]...a co z prawa autorskiego[/b]

Zgodnie z art. 1 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0F4A69A7BFF215B26A2CB64BE0892DD9?id=181883]ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych[/link] (dalej upa) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Art. 1 ust. 2 pkt 1 upa mówi z kolei, że w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe).

Porównując tę regulację z art. 120 ust. 1 pwp (znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa), nie sposób nie zauważyć, że zakres ochrony prawnoautorskiej krzyżuje się z zakresem ochrony udzielonej na podstawie pwp. Autorowi takiego znaku, oprócz możliwego prawa ochronnego udzielonego na podstawie decyzji Urzędu Patentowego, przysługuje również ochrona na podstawie upa, o ile dany znak spełnia cechy utworu, a najczęściej tak jest.

Pierwszym z argumentów potwierdzającym ten pogląd jest z pewnością treść art. 1 ust. 2 pwp, z którego wynika, że przepisy ustawy nie uchybiają ochronie przedmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, przewidzianej w innych ustawach. Przepis ten nie wyklucza zatem jednoczesnego korzystania z ochrony znaków towarowych zarówno na gruncie pwp, jak i upa. Słusznie zatem w literaturze podkreślono: „W jednym tylko przypadku ustawodawca wprost ograniczył ochronę płynącą z przepisów innych ustaw.

Mianowicie, zgodnie z art. 116, po wygaśnięciu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego ustaje także ochrona autorskich praw majątkowych.

Przyjęta expressis verbis zasada kumulatywnej ochrony oznacza również, że w razie podpadania tego samego stanu faktycznego pod regulację prawa własności przemysłowej i innej ustawy bezprzedmiotowy staje się dylemat: która z nich ma charakter lex specialis. Po prostu obydwie (czy więcej) postacie ochrony są niezależne od siebie”. (E. Nowińska, U. Promińska i M. du Vall „Prawo handlowe” Warszawa 2006, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, tom V).

Co więcej prawnoautorska ochrona utworu (w tym znaku towarowego) przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności (art. 1 ust. 4 upa), a więc w szczególności nie jest uzależniona od urzędowej rejestracji.

Po drugie możliwości skorzystania z tej ochrony nie niweczy również treść art. 4 pkt 3 upa, zgodnie z którym nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego opublikowane opisy patentowe lub ochronne. Przepis ten nie dotyczy znaków towarowych. Potwierdzają to również J. Barta i R. Markiewicz: „nie jest możliwe wyłączenie ochrony autorskoprawnej chronionego znaku towarowego na podstawie art. 4 ustawy o prawie autorskim” („Prawo autorskie”, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2008, s. 47).

Skoro z ochrony na podstawie prawa autorskiego korzystają znaki towarowe chronione na podstawie pwp, to korzystać z niej będą również znaki towarowe, na które nie udzielono prawa ochronnego, pod warunkiem że mają one cechy utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1 upa. [/ramka]

W myśl art. 16b ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT i art. 22b ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT amortyzacji podlegają nabyte, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

Jeżeli więc znak towarowy nie został objęty prawem ochronnym na podstawie pwp, lecz posiada cechy utworu przewidziane w ustawie o prawie autorskim, to mimo że nie będzie podlegał amortyzacji na podstawie art. 16b ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT (art. 22b ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT), może podlegać amortyzacji na podstawie art. 16b ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT (art. 22b ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT), jako autorskie prawo majątkowe.

[b]Podsumowując, należałoby zatem uznać, że możliwość amortyzowania znaków towarowych nie ogranicza się wyłącznie do tych znaków towarowych, na które zostało udzielone prawo ochronne. Jeżeli bowiem znak towarowy ma cechy utworu w rozumieniu prawa autorskiego, to może on podlegać amortyzacji podatkowej na zasadach przewidzianych dla autorskich praw majątkowych.[/b]

[i]Autor jest konsultantem podatkowym w ECA Wójciak i Partnerzy sp. z o.o.[/i]