O tym, że podatki trzeba płacić w terminie, żadnemu podatnikowi przypominać nie trzeba. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje, że oprócz samego podatku (który staje się zaległością podatkową) podatnik będzie musiał zapłacić dodatkowo odsetki za zwłokę, a często również karę finansową przewidzianą w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8DA2F78EE54B450747D902B8D857BB0F?id=186065]kodeksie karnym skarbowym[/link].
Jednakże na podstawie ordynacji podatkowej w określonych sytuacjach może ubiegać się o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, polegającej na odroczeniu terminu płatności podatku (zapłaty zaległości podatkowej) lub rozłożeniu zapłaty na raty oraz umorzeniu zaległości podatkowej.
[b]Przyznanie każdej z tych ulg następuje na wniosek podatnika (w wyjątkowych przypadkach organ podatkowy może umorzyć zaległość podatkową), jeżeli przemawia za tym ważny interes podatnika lub interes publiczny.[/b] Jednak zaistnienie którejkolwiek z tych przesłanek nie powoduje automatycznego przyznania ulgi – decydować o tym będzie wyłącznie organ podatkowy.
[srodtytul]Jak zyskać na czasie[/srodtytul]
Odroczenie terminu płatności oznacza w praktyce wydłużenie terminu do zapłaty. Jeśli zatem podatnik uzna, że nie będzie w stanie zapłacić podatku w terminie, a przewiduje, że po pewnym czasie będzie mógł to zrobić (np. w związku z otrzymaniem od swojego dłużnika zaległych kwot), powinien złożyć wniosek o odroczenie terminu płatności odpowiednio wcześniej przed jego upływem (upływ terminu oznacza brak możliwości jego odroczenia).
Wydając decyzję o odroczeniu terminu płatności podatku organ podatkowy ustala opłatę prolongacyjną (w wysokości 50 proc. odsetek za zwłokę) za okres od pierwotnego terminu płatności do nowego, ustalonego przez ten organ w decyzji.
Otrzymując decyzję o odroczeniu terminu płatności, podatnik w rzeczywistości uzyskuje korzyść w wysokości 50 proc. odsetek, które musiałby zapłacić, gdyby termin nie został przesunięty (oczywiście przy założeniu, że podatek nie zostałby uiszczony w terminie). W praktyce podatnicy rozważają, czy rozwiązaniem korzystniejszym od odroczenia nie będzie zaciągnięcie kredytu na zapłatę podatku w terminie (np. z uwagi na wysokość odsetek od kredytu).
Kolejna możliwość – rozłożenie podatku na raty – polega na podzieleniu go na co najmniej dwie części i jednocześnie na ustaleniu oddzielnych terminów płatności dla każdej z nich. [b]Przepisy nie wskazują, że raty powinny być równej wysokości oraz że ich zapłata powinna być dokonywana w takich samych okresach (np. co miesiąc).[/b]
Zasadą jest, że wysokość rat i termin ich płatności powinien uwzględniać możliwości finansowe podatnika. Podobnie jak w przypadku odroczenia terminu płatności rozłożenie na raty wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty prolongacyjnej.
W praktyce to podatnik we wniosku o odroczenie lub o rozłożenie na raty powinien zaproponować termin zapłaty podatku lub harmonogram spłat rat oraz ich wysokość.
[srodtytul]Należność i odsetki[/srodtytul]
Najkorzystniejszym środkiem dla podatnika jest umorzenie, gdyż wtedy organ podatkowy definitywnie rezygnuje z dochodzenia przysługującego mu podatku. Co istotne, umorzona może zostać tylko zaległość podatkowa, tak więc podatnik nie może wystąpić o umorzenie podatku przed upływem terminu jego płatności.
Oprócz zaległości podatkowej umorzone mogą być odsetki oraz opłata prolongacyjna, nawet wtedy, kiedy nie jest umarzana kwota zaległości podatkowej. Umorzona może zostać cała kwota lub jej część, warto jednak podkreślić, że umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej spowoduje automatyczne umorzenie odsetek w takiej samej wysokości.
[srodtytul]Ważny interes strony oraz interes publiczny[/srodtytul]
Aby móc skorzystać z konkretnej ulgi, podatnik musi wykazać, że ma w tym ważny interes lub przemawia za tym interes publiczny. Ordynacja podatkowa nie precyzuje, kiedy występuje ważny interes podatnika lub interes publiczny. Są to pojęcia nieostre, co powoduje, że ich znaczenie powinno być oceniane w realiach konkretnej, indywidualnej sprawy.
W orzecznictwie sądowym podkreśla się z jednej strony, że ważny interes strony zachodzi nie tylko w sytuacjach nadzwyczajnych (np. klęska żywiołowa), ale także w normalnej sytuacji ekonomicznej, w której należy brać pod uwagę wysokość uzyskiwanych przez podatnika dochodów oraz konieczność ponoszenia wydatków. Sądy administracyjne wskazują również, że [b]przepisy nie wymagają, aby ważny interes podatnika był kojarzony wyłącznie z okolicznościami nadzwyczajnymi, których podatnik nie mógł przewidzieć i którym nie mógł zapobiec. [/b]
Podkreśla się, że za ważny interes podatnika należy uznać każdy związek umorzenia zaległości podatkowych z kwestiami, które sam podatnik uznaje za ważne dla siebie: skoro powołując się na swoją trudną sytuację ekonomiczną wynikającą z ciążących na nim długów wskazywał, że zapłata ciążących na nim zaległości podatkowych w znacznych kwotach może negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie jego przedsiębiorstwa, a w dalszej konsekwencji doprowadzić do jego likwidacji, to brak było podstaw do twierdzenia, że okoliczności te nie świadczą o ważnym interesie podatnika.
W przypadku osób fizycznych ważnym interesem podatnika będzie niewątpliwie sytuacja, w której zapłata podatku byłaby zagrożeniem egzystencji podatnika.
Natomiast w przypadku przedsiębiorców ważny interes podatnika czy też interes publiczny może się przejawiać również w trudnej sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy czy też konieczności ponoszenia wydatków, które mogą spowodować nieodwracalne szkody zarówno dla niego, jak i dla określonej części społeczeństwa (np. likwidacja części prowadzonej działalności i związane z tym zwolnienia grupowe pracowników itp.).
Natomiast z drugiej strony sądy również wskazują, że w przypadku gdy trudności finansowe nie są rezultatem zaistnienia niezależnych od podatnika okoliczności, to nie ma podstaw do odstąpienia przez organ podatkowy od dochodzenia zapłaty podatku.
Prezentowane jest również stanowisko, zgodnie z którym, jeżeli podatnik znajdował się w trudnej sytuacji finansowej od kilku lat, nie jest to okoliczność nowa, nadzwyczajna lub spowodowana przyczynami od niego niezależnymi i tym samym nie uzasadnia zastosowania umorzenia zaległości.
[srodtytul]Negatywna odpowiedź nie przekreśla szans[/srodtytul]
Trudno jest jednoznacznie wskazać, nie znając szczegółów danej sprawy, czy zaistnieje ważny interes podatnika czy też interes publiczny, co mogłoby uzasadniać przyznanie przez organ podatkowy ulgi w zakresie spłaty zobowiązań.
Negatywna decyzja w sprawie ulgi nie powoduje, że podatnik nie może już się o nią ubiegać w późniejszym czasie. [b]Jeżeli bowiem zaistnieją nowe okoliczności (np. od dnia złożenia wcześniejszego wniosku znacznie pogorszy się sytuacja finansowa podatnika), ma on możliwość ponownego złożenia wniosku o przyznanie ulgi.[/b]
W przypadku przedsiębiorców przyznanie ulgi będzie stanowiło pomoc publiczną. A to oznacza, że podejmując decyzję o jej przyznaniu, organ podatkowy będzie musiał brać pod uwagę odpowiednie przepisy regulujące dopuszczalność udzielania pomocy publicznej, co może stanowić dodatkową przeszkodę w skorzystaniu z takiej ulgi.
[ramka][b]Uwaga [/b]
Z możliwości odroczenia oraz rozłożenia na raty podatnik może skorzystać również wówczas, gdy upłynął termin płatności podatku i przekształcił się on w zaległość podatkową.
W związku z tym, że powstanie zaległości podatkowej wiąże się z obowiązkiem zapłaty odsetek za zwłokę, odroczeniem lub rozłożeniem na raty mogą być objęte również odsetki.[/ramka]
[ramka][b]Ważne[/b]
Nie można z góry ustalić, w jakiej sytuacji ważny interes strony lub interes publiczny zaistnieją. Odpowiednie wskazówki można znaleźć w orzecznictwie sądowym oraz w interpretacjach organów podatkowych. Jak to często w praktyce bywa, nie są one jednolite.[/ramka]
[i]Autor jest doradcą podatkowym współpracującym z kancelarią WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr [/i]