[b]Do 31 marca 2009 r. wniesienie aportów do spółek kapitałowych i osobowych korzystało ze zwolnienia od VAT. Obecnie jest opodatkowane na zasadach ogólnych[/b], co oznacza, że:

- nie podlegają VAT aporty przedsiębiorstw i ich zorganizowanych części,

- nie podlegają VAT aporty wnoszone przez osoby niebędące podatnikami VAT,

- zwolnione z VAT są aporty tych towarów, których dostawa jest zwolniona z VAT na zasadach ogólnych (np. aporty towarów używanych przy zachowaniu pewnych warunków).

W pozostałym zakresie wnoszenie aportów jest objęte VAT.

[srodtytul]Wkłady rzeczowe z zagranicy[/srodtytul]

W sytuacji gdy aport do polskiej spółki wnoszony jest przez wspólnika zagranicznego, do rozliczenia VAT z tego tytułu mogą być zobowiązani, w zależności od sytuacji, spółka, do której aport jest wnoszony, bądź zagraniczny wspólnik.

Gdy przedmiotem aportu jest towar znajdujący się na terenie państwa Unii Europejskiej innego niż Polska a wnoszącym aport jest podatnik VAT z tego państwa, wówczas z punktu widzenia spółki otrzymującej aport będzie to wewnątrzwspólnotowe nabycie i to ona będzie zobowiązana do rozliczenia VAT z tego tytułu.

Jeśli przedmiotem aportu będzie towar znajdujący się na terenie Polski a wnoszącym aport zagraniczny wspólnik, który wnosząc aport w takiej postaci działa w charakterze podatnika VAT, wówczas może on zarejestrować się w Polsce na potrzeby VAT i w takim wypadku to on rozliczy polski podatek należny z tego tytułu. Jeśli jednak tego nie uczyni, wówczas do rozliczenia VAT od aportu będzie zobowiązana polska spółka aport ten otrzymująca, jako nabywca towaru od podatnika nieposiadającego w Polsce siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności lub stałego miejsca zamieszkania.

Jeżeli przedmiotem aportu będzie towar znajdujący się na terenie państwa innego niż Polska, ale nienależącego do UE, wówczas z punktu widzenia spółki otrzymującej aport będzie to import towaru i to ona będzie zobowiązana do rozliczenia VAT z tego tytułu.

[srodtytul]...i zagraniczne licencje[/srodtytul]

Niekiedy wniesienie aportu może być traktowane jako świadczenie usługi, np. gdy przedmiotem aportu są licencje. Co do zasady usługi uznawane są za wykonane (i tym samym opodatkowane) w miejscu, gdzie ma siedzibę usługodawca. Od tej reguły są jednak wyjątki, z których wynika, że w wielu wypadkach usługi uznawane są za wykonane w miejscu, gdzie ma siedzibę usługobiorca.

[ramka][b]Przykład [/b]

Jeśli przedmiotem aportu będą licencje a wnoszącym aport podatnik VAT z Francji, wówczas wniesienie takiego aportu będzie traktowane jako usługa wykonana na terytorium Polski, podlegająca polskiemu VAT, do którego rozliczenia będzie zobowiązana polska spółka otrzymująca aport.

Gdy francuski podatnik VAT, będący wspólnikiem polskiej spółki, wniesie do niej aport w postaci prawa do korzystania z nieruchomości znajdującej się na terytorium Francji, gdzie polska spółka będzie posiadać swój oddział, wówczas wniesienie aportu w tej postaci będzie uznane za usługę wykonaną na terytorium Francji (bądź jako usługa związana z nieruchomością i w związku tym uznawana za wykonaną w kraju, gdzie nieruchomość jest położona, bądź na podstawie zasady ogólnej, z której wynika, że usługa jest wykonana w miejscu, gdzie ma siedzibę usługodawca, tj. francuski wspólnik) i w związku tym niepodlegającą VAT w Polsce.[/ramka]

Wydaje się, że rozwiązaniem prostszym byłoby wprowadzenie mechanizmu przewidującego, że obowiązek rozliczenia VAT z tytułu aportu spoczywa zawsze na spółce, do której aport jest wnoszony. Polskie przepisy przewidujące taki mechanizm rozliczenia musiałyby zachować zgodność z prawem wspólnotowym.

[srodtytul]Ile udziałów za aport[/srodtytul]

Kolejny problem do rozstrzygnięcia to ustalenie, czy wspólnik wnoszący aportem składnik majątku o wartości np. 100 ma otrzymać w zamian udziały (akcje) również o wartości 100, czy też o wartości wnoszonego składnika powiększonej o VAT, a więc wynoszącej 122.

Moim zdaniem wydanie wspólnikowi udziałów o wartości wnoszonego aportem składnika powiększonej o VAT byłoby nieprawidłowe. Wspólnik otrzymałby bowiem udziały (akcje) o wartości wyższej niż wartość wniesionego wkładu, co powodowałoby, że w istocie kapitał spółki nie zostałby w pełni pokryty. W konsekwencji mogłoby to prowadzić do odpowiedzialności członków zarządu spółki.

Z tego względu wydaje się, że rozwiązaniem prawidłowym byłoby wydanie przez spółkę wspólnikowi wnoszącemu aport udziałów (akcji) o wartości wnoszonego składnika niepowiększonej o VAT. W tym wypadku pojawia się jednak kolejne pytanie:

[srodtytul]Kto ma ponieść ekonomiczny ciężar VAT?[/srodtytul]

Przy zwykłej sprzedaży VAT wykazuje sprzedawca, a jego ekonomiczny ciężar ponosi kupujący, który płaci podatek w cenie. Przy aportach sytuacja jest inna, gdyż wnoszący aport nie otrzymuje w zamian za wniesiony wkład kwoty, w której byłby zawarty VAT, lecz udziały (akcje), których wartość, jak wskazałem powyżej, nie powinna zawierać w sobie VAT. W związku z tym wspólnik oprócz udziałów (akcji) powinien także otrzymać od spółki, do której wnoszony jest aport, kwotę stanowiącą równowartość VAT należnego z tytułu wniesienia aportu. W przeciwnym wypadku zostałaby naruszona neutralność VAT.

Gdyby bowiem wspólnik nie otrzymał od spółki zwrotu VAT należnego od aportu, wówczas sam musiałby ponieść jego ekonomiczny ciężar. Jednocześnie dla spółki VAT ten (wynikający z faktury wspólnika dokumentującej wniesienie aportu) byłby podatkiem naliczonym podlegającym odliczeniu na zasadach ogólnych, co stawiałoby ją w uprzywilejowanej sytuacji, albowiem z jednej strony nie płaciłaby podatku, z drugiej – miała prawo do jego odliczenia.

To również powinno być jednoznacznie uregulowane w przepisach, przez wskazanie, że spółka otrzymująca aport ma wydać wspólnikowi udziały (akcje) o wartości niepowiększonej o VAT i jednocześnie zwrócić mu kwotę VAT należnego z tytułu aportu.

[srodtytul]Zwrócony nie powinien być przychodem[/srodtytul]

Dodatkowo należałoby wprowadzić stosowne zmiany w ustawach o [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]CIT[/link] i o [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]PIT[/link], tak aby z ich przepisów wyraźnie wynikało, że kwota zwróconego VAT nie jest dla wspólnika przychodem. Obecnie można poszukiwać dwojakiego rodzaju podstaw prawnych do takiego zwolnienia. Pierwszego rodzaju podstawę prawną daje art. 12 ust. 4 pkt 6 ustawy o CIT oraz analogicznie brzmiący art. 14 ust. 3 pkt 3 ustawy o PIT, które stanowią, że do przychodów nie zalicza się zwróconych podatków niezaliczonych do kosztów podatkowych.

Wydaje się jednak, że zgodnie z intencją ustawodawcy przepisy te miały dotyczyć jedynie podatków zwracanych podatnikowi przez organ, a nie zwracanych między podatnikami.

Drugiego rodzaju podstawę prawną dają art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT, który przewiduje, że do przychodów nie zalicza się należnego VAT, oraz art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, który mówi, że u podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny VAT.

Pojawia się pytanie: czy te przepisy obejmują swym zakresem także zwrócony VAT należny (dodatkowo istnieje wątpliwość, czy wskazywany przepis PIT może znaleźć zastosowanie do wniesienia aportu, które nie jest sprzedażą towaru ani usługi).

Z uwagi na te wątpliwości konieczne byłoby wprowadzenie jednoznacznych regulacji zwalniających z podatków dochodowych kwoty otrzymywane przez wnoszących aport tytułem zwrotu VAT.

i]Autor jest radcą prawnym, doradcą podatkowym, szefem departamentu podatkowego kancelarii Linklaters[/i]

[b]Czytaj więcej:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/373769,392770_Czy_podwyzszenie_kapitalu_podlega_dwom_podatkom.html]„Czy podwyższenie kapitału podlega dwóm podatkom”[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/146006,391446_Jak_obliczyc_nalezny_VAT.html] „Jak obliczyć należny VAT” [/link]