[i][b]Rozmowa z Ewą Szot, doradcą podatkowym w firmie doradczej KPMG[/b][/i]

[b]W barze szybkiej obsługi na kasę fiskalną nie są nabijane wszystkie sprzedawane zamówienia. Dzieje się tak na polecenie pracodawcy. Czy podczas kontroli urzędu skarbowego odpowiedzialność będzie spoczywała na pracowniku, który na kasę nie nabił sprzedanego towaru czy na przełożonym, który to zlecił? Co za to grozi?[/b]

[b]Ewa Szot:[/b] Umyślne niezaewidencjonowanie w kasie fiskalnej sprzedaży, która w myśl ustawy o VAT podlega obowiązkowi ewidencjonowania, stanowi czyn zabroniony. [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=186065]Kodeks karny skarbowy[/link] określa go jako dokonanie sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej. Czyn ten jest przestępstwem skarbowym zagrożonym karą grzywny do 180 stawek dziennych lub – w tzw. wypadku mniejszej wagi – wykroczeniem skarbowym podlegającym karze grzywny w wysokości co do zasady od jednej dziesiątej do 20-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Opisane zachowanie wyczerpuje również znamiona przestępstwa lub wykroczenia skarbowego nierzetelnego prowadzenie ksiąg. Zapisy kasy fiskalnej stanowią bowiem księgi w rozumieniu kodeksu karnego skarbowego, a księga prowadzona niezgodnie ze stanem rzeczywistym jest księgą nierzetelną. Sprawca przestępstwa skarbowego nierzetelnego prowadzenia ksiąg podlega karze grzywny w wysokości do 240 stawek dziennych.

[b]Kto w takim razie odpowiada za takie wykroczenie?[/b]

Wymienione przestępstwa lub wykroczenia skarbowe popełnić może co do zasady osoba, na którą obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej nakładają przepisy ustawy. A zatem w myśl ustawy o VAT – podatnik.

Kodeks stanowi jednak również, że za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.

Oznacza to, że pracownik podatnika, mimo że to nie na nim bezpośrednio ciąży obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży VAT za pomocą kasy rejestrującej, może być sprawcą czynu zabronionego polegającego na nierzetelnym prowadzeniu tej ewidencji. Szczególnie jeżeli ewidencjonowanie sprzedaży w kasie wchodziło w zakres jego obowiązków pracowniczych.

[b]Czy fakt, że działał na polecenie przełożonego nie zwalnia go od tej odpowiedzialności?[/b]

Nie, i to nawet jeżeli będzie w stanie udowodnić, że pracodawca takie polecenie mu wydał. Stosowanie się do poleceń pracodawcy nie stanowi w myśl przepisów kodeksu karnego skarbowego okoliczności wyłączającej bezprawność czynu ani karalność sprawcy. Okoliczność ta może jednak wpłynąć na nadzwyczajne złagodzenie przez sąd wymierzonej kary lub nawet całkowite odstąpienie od jej wymierzenia, gdyż przy ocenianiu tzw. stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego sąd bierze pod uwagę m.in. sposób i okoliczności jego popełnienia.

[b]A co z pracodawcą? Czy w takim razie nie poniesie odpowiedzialności?[/b]

Fakt, że pracownik może ponieść karę za brak ewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej, nie będzie bynajmniej oznaczać, iż pracodawca, który takie działanie mu polecił, pozostanie bezkarny.

Zgodnie bowiem z kodeksem karnym skarbowym odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu (tzw. sprawstwo kierownicze i polecające).

Jeżeli zatem zostanie udowodnione, że pracownik, dokonując sprzedaży z pominięciem kasy fiskalnej, wykonywał polecenie pracodawcy, ten ostatni poniesie odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe na takich samych zasadach jak pracownik będący bezpośrednim sprawcą czynu i niezależnie od odpowiedzialności pracownika.

Co więcej, jeżeli sprzedaż niezaewidencjonowana za pomocą kasy fiskalnej nie zostanie ujęta również w deklaracji VAT, dojdzie do popełnienia przez podatnika kolejnego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Kodeks karny skarbowy przewiduje, że karze grzywny, karze pozbawienia wolności lub obu tym karom łącznie podlega podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania, przez co naraża podatek na uszczuplenie.

[i]—rozmawiała Izabela Rakowska-Boroń[/i]