Jakie są korzyści ekonomiczne preferencji dla klientów? Powodują okresowe uszczuplenie przychodów, ale w dalszej perspektywie przyciągają kontrahentów, wpływają na skrócenie terminów płatności, a tym samym zmniejszają ryzyko powstania należności przeterminowanych i spornych. Preferencje wspierają sprzedaż, w rezultacie firma ma więc wyższe obroty.Przepisy podatkowe nie definiują pojęcia instrumentów wspierania sprzedaży (preferencji cenowych). Należy zatem sięgnąć do rozumienia potocznego, zgodnie z którym jest to wszelkiego typu zmniejszenie ceny lub też przekazanie nabywcy – w związku z zakupem przez niego towarów lub usług – określonych, częściowo lub całkowicie nieodpłatnych świadczeń (rzeczowych, pieniężnych).
Do instrumentów wspierania sprzedaży zalicza się zatem udzielone odbiorcom towarów lub usług rabaty (bonifikaty, opusty cenowe), skonta i inne preferencje (premie, bonusy, prowizje).
Rabat, zwany również bonifikatą lub opustem cenowym, stanowi zniżkę ustalonej ceny towaru (produktu, usługi), udzielaną odbiorcy za spełnienie określonych warunków w momencie sprzedaży lub po jej dokonaniu. Przyczyną udzielenia rabatu w momencie sprzedaży może być zarówno ogólnie przyjęta przez firmę praktyka (zniżka od zakupu określonych towarów przed lub po sezonie, za gotówkę, od ilości lub wartości zakupu), jak i przyznanie przywileju dla określonej grupy klientów, na których sprzedawcy z różnych przyczyn zależy (ze względów prestiżowych, opiniotwórczych, lojalnościowych). Rabat udzielany po sprzedaży stanowi często rekompensatę (ekwiwalent) za nadmierne ubytki (szkody) w transporcie lub gorszą jakość produktu. Bonifikata jest przede wszystkim formą odszkodowania za poniesione przez odbiorcę straty. Opust stosowany jest głównie wobec stałych klientów lub przy zakupach hurtowych.
Z kolei skonto oznacza zniżkę ustalonej ceny towaru objętego sprzedażą kredytową lub ratalną, udzielaną nabywcy płacącemu za towar gotówką przed określonym w umowie terminem.
Kupującemu można przyznać nagrodę za zakup towarów w określonej ilości lub wartości i w określonym czasie. Rolę premii pełni dodatkowa ilość towaru (rabat towarowy) lub określona kwota pieniężna (premia pieniężna, bonus). Dodanie do określonej partii dodatkowych sztuk towaru, tzw. gratisów, powoduje powstanie sytuacji zbliżonej do przyznania rabatu. Nabywca może bowiem za taką samą cenę nabyć większą ilość towaru. Sprzedawca zbywa określoną ilość towaru za określoną cenę, pomniejszoną o wartość egzemplarzy darmowych.
Prowizja z kolei stanowi wynagrodzenie za pośrednictwo w transakcji handlowej (np. dla hurtowni za sprzedaż produktów określonej marki).
W prawie bilansowym instrumenty wspierania sprzedaży uwzględniane są przy kalkulacji ceny nabycia i sprzedaży netto składników aktywów. Zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.) cena nabycia aktywów obejmuje cenę ich zakupu (kwotę należną sprzedającemu, bez podlegającego odliczeniu VAT i podatku akcyzowego), powiększoną o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, obniżoną o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Z kolei za cenę sprzedaży netto danego składnika aktywów należy przyjąć możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży (bez VAT i podatku akcyzowego), pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową (art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości).
Stosowanie preferencji cenowych nie zawsze jest wyłącznie przejawem dobrej woli sprzedawcy i jego troski o utrzymanie klienta. Czasem jest koniecznością narzuconą przez przepisy. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 ustawy z 5 lipca 2001 r. o cenach (DzU nr 97, poz. 1050 ze zm.) sprzedawca towaru (producent) ma obowiązek obniżenia ceny w przypadkach, gdy towar nie ma wymaganych cech określonych w jego charakterystyce jakościowej bądź ma uszkodzenia lub wady, polegające na zmniejszeniu jego ilości, masy albo objętości.
Również z art. 560 § 1 i 3 kodeksu cywilnego wynika, że kupujący może żądać od sprzedawcy w ramach rękojmi obniżenia ceny, po wystąpieniu wady fizycznej lub prawnej rzeczy.
Autor jest pracownikiem Izby Skarbowej w Krakowie
