Tak wynika z ustawy z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (DzU nr 192 poz. 1382).

Nie jest to co prawda zapowiadana od dawna obszerna nowelizacja, bo prace nad nią utknęły w parlamencie, niemniej wprowadza kilka istotnych dla przedsiębiorców nowości.

[srodtytul]Z jakich faktur nie odliczymy VAT[/srodtytul]

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, faktury i dokumenty celne dokumentujące transakcję, która nie podlega opodatkowaniu lub jest zwolniona od VAT, nie są podstawą do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego.

Obecnie przepisy pozwalają na odliczenie VAT z każdej faktury, o ile tylko cała wynikająca z niej należność została uregulowana przez podatnika korzystającego z odliczenia. Jest to bardzo wygodne dla podatników. Dzięki temu nabywca towaru lub usługi nie musi rozstrzygać, czy sprzedawca prawidłowo zidentyfikował przedmiot swojej sprzedaży jako opodatkowany VAT. Jeśli poweźmie jakąkolwiek wątpliwość, jedynym krokiem, jaki musi uczynić w celu zagwarantowania sobie bezpieczeństwa, jest uregulowanie należności wynikającej z faktury przed odliczeniem podatku.

Od nowego roku sytuacja podatników wyraźnie się pogorszy. Kwestia uregulowania lub nieuregulowania należności wynikającej z faktury nie będzie już miała żadnego wpływu na prawo do odliczenia.

[b]Jeśli faktura VAT zostanie wystawiona w związku z transakcją niepodlegającą VAT lub zwolnioną z tego podatku, to nabywca nie odliczy wynikającego z niej VAT naliczonego. Jest to powrót do sytuacji sprzed 1 czerwca 2005 r., kiedy to nabywca towaru lub usługi musiał sprawdzać, czy wystawca faktury słusznie uznał daną sprzedaż za opodatkowaną. [/b]

Problem może dotyczyć przykładowo: szkoleń, usług pośrednictwa finansowego, kar umownych, odsetek, a także czynności wykonywanych przez organy władzy publicznej i obsługujące je urzędy.

[srodtytul]Kiedy organ będzie mógł oszacować obrót[/srodtytul]

Ze zmienionego art. 32 ustawy o VAT wynika, że organ podatkowy określa wysokość obrotu na podstawie wartości rynkowej pomniejszonej o kwotę podatku:

> gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą (sprzedawcą) istnieje związek (jaki – o tym dalej) oraz

> gdy wynagrodzenie jest:

– niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma – zgodnie z art. 86, 88, 90 oraz przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 – pełnego prawa do odliczenia VAT,

– niższe od wartości rynkowej, i sprzedawca nie ma – zgodnie z art. 86, 88, 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 – pełnego prawa do odliczenia, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku,

– wyższe od wartości rynkowej, a sprzedawca nie ma zgodnie z art. 86, 88, 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 – pełnego prawa do odliczenia VAT,

> związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.

Związek, o którym mowa wyżej, istnieje, gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządcze, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze:

> rodzinnym lub z tytułu przysposobienia,

> kapitałowym,

> majątkowym,

> wynikającym ze stosunku pracy lub ? gdy którakolwiek z tych osób łączy funkcje zarządcze, nadzorcze lub kontrolne w obu podmiotach.

Zaletą nowej regulacji jest niewątpliwie doprecyzowanie i zawężenie takich sytuacji, w których dochodzi do określania obrotu przez organ podatkowy. Wadą jest niedokładność redakcyjna. Nie do końca wiadomo, czy warunki:

> istnienia związku między kontrahentami,

> zawyżenia lub zaniżenia ceny przy jednoczesnym ograniczeniu prawa do odliczenia VAT muszą wystąpić łącznie, czy wystarczy zaistnienie któregokolwiek z nich.

Dodajmy, że do postępowań w sprawie oszacowania obrotu wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie nowelizacji (do 1 stycznia 2008 r.) zastosowanie będzie miał art. 32 ustawy o VAT w starym brzmieniu.

[srodtytul]Jak określimy wartość rynkową[/srodtytul]

Ustawodawca zdecydował się wreszcie na zdefiniowanie pojęcia wartość rynkowa. Ma to znaczenie przy określaniu:

> co jest prezentem o małej wartości (do 5 zł), którego przekazanie nie jest odpłatną dostawą towarów,

> podstawy opodatkowania należności określonej w naturze,

> podstawy opodatkowania, gdy nie określono ceny,

> podstawy opodatkowania przez organ podatkowy.

Według nowego art. 2 pkt 27b ustawy o VAT jest to całkowita kwota, jaką w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. Gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

> w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w razie braku ceny nabycia koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy,

> w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.

[srodtytul]Darowizny na cele charytatywne [/srodtytul]

Ustalając podstawę opodatkowania nieodpłatnej dostawy produktów spożywczych i napojów na rzecz organizacji pożytku publicznego, od nowego roku można będzie uwzględnić spadek ich wartości rynkowej. Teraz, ze względu na niekorzystne przepisy podatkowe, przedsiębiorcy rezygnują często z przekazywania żywności na cele charytatywne, np. gdy zbliża się upływ terminu przydatności do spożycia, i zamiast tego decydują się na jej wyrzucenie lub zniszczenie. Nowa regulacja (art. 29 ust. 10a) ma zapobiec takim sytuacjom.

Dotyczy ona w szczególności: pieczywa, świeżych wyrobów piekarskich i ciastkarskich, czekolady i wyrobów cukierniczych, wód mineralnych i napojów bezalkoholowych. Podstawa opodatkowania tych produktów może być określona według ich wartości rynkowej (a nie jak obecnie ceny nabycia czy kosztu wytworzenia) z dnia dokonania nieodpłatnej dostawy, jeżeli łącznie spełnione będą następujące warunki:

> produkty będą przekazywane organizacjom pożytku publicznego, w rozumieniu przepisów ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

> przekazanie nastąpi z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje,

> podatnik będzie prowadził szczegółową dokumentację potwierdzającą dostawy towarów na rzecz tych organizacji.

Minister finansów może ustalić w drodze rozporządzenia dokumenty lub dane, które powinna zawierać dokumentacja prowadzona przez dostawcę.

[i]Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w spółce Krzysztof Modzelewski i Wspólnicy sp. z o.o. w organizacji [/i]

[ramka]Inne zmiany w ustawie o VAT Oto lista innych ważnych zmian, wprowadzonych do ustawy o VAT nowelizacją z 19 września 2007 r.

- przedłużenie (bezterminowe) stosowania 7 proc. stawki VAT oraz precyzyjne określenie warunków jej stosowania w budownictwie objętym społecznym programem mieszkaniowym,

- przedłużenie (bezterminowe) prawa do zwrotu VAT od wydatków mieszkaniowych >patrz poradnik mieszkaniowy,

- zwiększenie limitu sprzedaży, którego nieprzekroczenie uprawnia drobnego przedsiębiorcę do zwolnienia z VAT, do 50 tys. zł (i określenie go w złotych; do tej pory było to 10 tys. euro),

- zwiększenie limitu wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, uprawniającego do nierozliczania VAT do 50 tys. zł (i określenie go w złotych; do tej pory było to 10 tys. euro),

- podniesienie limitu sprzedaży na terytorium kraju, powyżej którego podlega ona VAT w Polsce, do 160 tys. zł (i określenie go w złotych; do tej pory było to 35 tys. euro),

- zmiana sposobu obliczania limitu sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju do innego państwa UE podlegającej VAT w Polsce – do przeliczenia zamiast kursu waluty danego państwa ogłaszanego na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku będzie przyjmowany co roku ten sam kurs historyczny, obowiązujący w dniu 1 maja 2004 r. (wynik zaokrąglamy do 1000 zł),

- przyjęcie jako podstawy opodatkowania dla należności określonych w naturze (np. w razie zamiany towarów) ich wartości rynkowej, pomniejszonej o kwotę podatku,

- zwolnienie z podatku usług świadczonych przez techników dentystycznych w ramach wykonywania ich zawodu, także dostawy protez dentystycznych lub sztucznych zębów przez dentystów oraz techników dentystycznych (z tym wiąże się wyłączenie z 7 proc. stawki VAT sztucznych zębów i protez dentystycznych – będą one zwolnione z podatku). [i]a.kol.[/i][/ramka]