Zawieszenie działalności gospodarczej to sprawdzony sposób na przejściowe problemy w firmie.

Pozwala przedsiębiorcom dostosować się do bieżących potrzeb rynku, a przy tym – odetchnąć na chwilę od obciążeń podatkowych. Podatnicy, którzy zdecydowali się zawiesić prowadzoną działalność, co do zasady nie wykonują czynności opodatkowanych, a zatem nie mają obowiązku składania deklaracji dla celów VAT oraz zapłaty tego podatku za okresy zawieszenia działalności. Podatek do zapłaty bowiem nie powstanie.

Niemniej jednak przedsiębiorcy bardzo często muszą się liczyć z koniecznością ponoszenia stałych kosztów, m.in. za media, raty leasingowe czy czynsz najmu. Czy wówczas podatnikom przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego od poniesionych wydatków? Jeśli tak to jak i kiedy podatek ten rozliczyć?

Przykład

Jan Kowalski zawiesił prowadzoną działalność gastronomiczną 15 grudnia 2012 r. Trzy tygodnie później otrzymał fakturę VAT dotyczącą comiesięcznych opłat za abonament telefoniczny od firmowych telefonów. Umowa z operatorem została zawarta w lipcu 2012 r.

Mimo, że w czasie zawieszenia działalności Jan Kowalski nie będzie wykonywał żadnych czynności objętych zakresem ustawy o VAT, to uznać należy, że zachowa on prawo do odliczenia podatku z faktury dokumentującej nabycie usług telekomunikacyjnych.

Pod warunkiem

Zgodnie z zasadą ogólną z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, warunkiem umożliwiającym podatnikom obniżenie podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Co istotne, związek ten należy rozpatrywać w szerokim kontekście. Uprawnione jest bowiem stwierdzenie, że przepis art. 86 ust. 1 ww. ustawy odnosi się również do okresu przed zawieszeniem działalności.

Niemniej jednak, prawo do odliczenia zostanie zachowane pod pewnymi warunkami, tj. o ile umowy z dostawcami usług czy pozostałymi kontrahentami zostały zawarte przed zawieszeniem działalności. Konieczne jest również, aby nastąpiło wznowienie działalności gospodarczej, w ramach której nabyte usługi i towary będą związane z czynnościami opodatkowanymi.

Powyższe, korzystne dla podatników stanowisko potwierdza fiskus w licznych interpretacjach. Przykładowo, w piśmie z 18 maja 2011 r. (ITPP2/443-334/11/AP) Izba Skarbowa w Bydgoszczy uznała, że podatnik ma prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego z otrzymywanych w okresie zawieszenia działalności fakturach VAT dotyczących dzierżawy gruntu i mediów, o ile „przedmiotowe usługi będą związane z wykonywaniem – po wznowieniu działalności – czynności opodatkowanych, a umowy z dostawcami tych usług zostały zawarte przed zawieszeniem działalności". Analogiczne wnioski płyną z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 17 marca 2009 r. ITPP1/443-1114/08/KM.

Trzy terminy do wyboru

Skoro wiadomo, że Jan Kowalski będzie mógł skorzystać z przyznanego mu prawa do odliczenia VAT, trzeba odpowiedzieć na pytanie kiedy ma to zrobić. Czy mimo zawieszenia działalności będzie musiał złożyć deklarację podatkową za miesiąc otrzymania faktury, bądź też za dwa następne miesiące, czy też właściwe będzie obniżenie podatku należnego dopiero po wznowieniu działalności?

Zasadniczo prawo to przysługuje w rozliczeniu za miesiąc lub kwartał, w którym podatnik otrzymał fakturę VAT, ewentualnie w deklaracji podatkowej złożonej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Wynika to z art. 86 ust. 10 pkt 1 oraz ust. 11 ustawy o VAT.

Natomiast w przypadku zakupu m.in. usług telekomunikacyjnych, z prawa tego skorzystać należy w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności (jeśli faktura zawiera informację jakiego okresu dotyczy). Uznać należy, że na treść tych. zasad nie ma wpływu fakt zawieszenia działalności gospodarczej.

Co prawda w art. 99 ust. 7a ustawy o VAT postanowiono, że w czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji podatkowych, to jednak przepis ten wcale nie pozbawia ich takiego prawa (brak jest bezwzględnego zakazu). Tak też uznała m.in. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 27 września 2010 r. (IPPP2-443-426/10-5/IZ) oraz w interpretacji z 28 marca 2011 r. (IPPP1-443-256/11-4/MP).

Do przeniesienia albo zwrot

Tym samym, Jan Kowalski będzie miał możliwość odliczenia VAT naliczonego w fakturze dokumentującej nabycie usług telekomunikacyjnych w miesiącu, w którym mija termin płatności faktury. Zauważyć przy tym warto, że korzystając ze swojego uprawnienia podatnik albo wykaże w deklaracji kwotę do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, albo wystąpi o jej bezpośredni zwrot na rachunek bankowy (art. 87 ust. 5a ustawy o VAT).

Przyjęcie interpretacji w myśl której dopuszczalna jest tylko ta pierwsza możliwość jest błędne. Jak wynika bowiem z literalnego brzmienia treści art. 87 ust. 5a ustawy o VAT, podatnik ma możliwość ubiegania się o zwrot podatku również w sytuacji, gdy w okresie, za który występuje o zwrot nie wykonywał czynności opodatkowanych. Przy czym ubieganie się o taki zwrot wymaga złożenia wraz z deklaracją umotywowanego wniosku w tej sprawie. W takim przypadku organ podatkowy powinien dokonać zwrotu podatku w terminie 180 dni.

Podsumowując, to od decyzji podatnika zależy czy i w ogóle skorzysta z przysługującego mu prawa do odliczenia podatku naliczonego. Powyższe jednak wiąże się z koniecznością złożenia deklaracji podatkowych za okresy, w których zawiesił działalność, a w których mimo wszystko korzysta z przysługującego mu prawa do odliczenia podatku VAT.

—Agnieszka Pabiańska jest młodszym konsultantem podatkowym w ECDDP sp. z o.o.

—Paweł Barnik jest kierownikem Zespołu ds. Podatku VAT w ECDDP sp. z o.o.