Coraz więcej firm rozszerza swoją działalność poza granice kraju. Możliwości, jakie daje obecnie rynek, powodują, że polskie firmy pozyskują już nie tylko kontrahentów ze swojej najbliższej okolicy, lecz także z państw Unii Europejskiej. Wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług jest rozliczane podatkowo i dokumentowane inaczej niż sprzedaż krajowa, dlatego warto sprawdzić, jak przebiega ten proces.

Nie zawsze tam, gdzie wykonanie

Wbrew pozorom, miejscem wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług nie jest wcale miejsce, w którym sprzedawca faktycznie wykonuje usługę. Miejsce świadczenia usług na rzecz kontrahenta z Unii Europejskiej określają przede wszystkim art. 28b i art. 28c ustawy o VAT.

Gdy odbiorcą jest firma z UE

Artykuł 28b ustawy o VAT określa ogólne zasady ustalania miejsca wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług na rzecz innych firm, wskazując, że jest nim miejsce siedziby działalności gospodarczej nabywcy. Zatem jeśli polski przedsiębiorca, świadcząc usługę tłumaczenia dokumentów dla firmy z innego państwa należącego do Unii, fizycznie wykonuje ją w Polsce, to podatkowo miejscem wykonywania tych usług jest siedziba nabywcy.

Wyjątkami od tej reguły są m.in.:

- usługi związane z nieruchomościami, w tym usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usługi zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usługi przygotowywania i koordynowania prac budowlanych – miejscem świadczenia usług jest miejsce położenia nieruchomości;

- usługi transportu pasażerów – miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości;

- usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy – miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają;

- usługi restauracyjne i cateringowe – miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane (z zastrzeżeniami dla usług świadczonych na pokładach statków, statków powietrznych lub pociągów;

- usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu – miejscem świadczenia jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy;

- usługi turystyki – miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Na rzecz osób prywatnych

Artykuł 28c ustawy o VAT określa ogólne zasady ustalania miejsca wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług na rzecz osób prywatnych. Miejscem tym jest siedziba usługodawcy - odwrotnie niż przy usługach na rzecz firm. Jednak tu również występują wyjątki obejmujące:

- usługi pośrednictwa;

- usługi związane z nieruchomościami;

- usługi transportu towarów i pasażerów;

- usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy;

- usługi elektroniczne;

- usług telekomunikacyjne i nadawcze;

- usługi turystyki.

Konieczna rejestracja

Podstawowym obowiązkiem wynikającym z zamiaru świadczenia usług na terenie Unii Europejskiej jest rejestracja w urzędzie skarbowym do celów VAT - UE. Obowiązek rejestracji dotyczy zarówno czynnych, jak i zwolnionych podatników VAT. Rejestrując się, należy wypełnić część C.3. formularza VAT-R. Po złożeniu wniosku rejestracyjnego przedsiębiorca otrzyma tzw. NIP europejski, czyli swój NIP, poprzedzony prefiksem właściwym dla danego kraju. Dla Polski będą to litery PL.

Dokumentowanie

Wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług powinno zostać udokumentowane fakturą. Jeżeli nabywcą usługi jest podatnik z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, faktura w polu danych sprzedawcy i nabywcy powinna być opatrzona numerami VAT-UE.

Gdy usługa jest opodatkowana w kraju nabywcy – czyli najczęściej przy świadczeniu usług na rzecz innych firm z Unii Europejskiej, polski przedsiębiorca nie musi wykazywać VAT w Polsce. Faktura dokumentująca taką usługę może więc nie zawierać informacji związanych z podatkiem od towarów i usług (jak np. stawka czy kwota VAT). Należy jednak pamiętać, aby na fakturze umieścić adnotację „odwrotne obciążenie".

Gdy polski przedsiębiorca świadczy usługi na rzecz osób prywatnych, wówczas najczęściej stosuje obowiązującą w Polsce na daną usługę stawkę VAT, bez konieczności dodawania dodatkowych adnotacji na fakturze. Wyjątkiem będą usługi, dla których miejscem opodatkowania nie będzie kraj sprzedawcy, czyli np. usługi elektroniczne. W ich przypadku opodatkowanie powinno nastąpić w kraju nabywcy. Jednak ponieważ prywatne osoby same nie opodatkują takich transakcji, obowiązek odprowadzenia zagranicznego podatku spoczywa na sprzedawcy. Ma on dwa rozwiązania:

- rejestrować się do VAT w każdym kraju, do którego sprzedaje swoje usługi elektroniczne lub

- skorzystać z procedury VAT-MOSS.

W deklaracji...

W rozliczeniu podatkowym wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług, poza koniecznością prawidłowego udokumentowania sprzedaży fakturą, polski sprzedawca musi jeszcze poprawnie wykazać sprzedaż w deklaracjach VAT.

Usługi, które nie są opodatkowane w Polsce, czyli do których ma zastosowanie art. 28b ustawy o VAT, przedsiębiorca wykazuje w odpowiedniej pozycji deklaracji VAT zatytułowanej „Dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju". Dodatkowo należałoby transakcję wykazać również w pozycji: „w tym świadczenie usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy". Zatem w deklaracji VAT kwota transakcji wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług będzie widniała dwa razy.

Usługi, które przedsiębiorca opodatkowuje w Polsce, powinny zostać ujęte wyłącznie w deklaracji VAT, na takich samych zasadach jak transakcje krajowe.

...i informacji podsumowującej

Ponadto, wartość usług świadczonych w UE, dla których podatnikiem jest nabywca, będzie wykazywana w tzw. informacji podsumowującej VAT-UE. Transakcje świadczenia usług wewnątrzwspólnotowych wykazuje się tam w rozbiciu na poszczególnych kontrahentów, uzupełniając część E (a przy braku miejsca należy skorzystać z załącznika VAT-UE/C).

Informację VAT-UE przesyła się do urzędu wyłącznie w formie elektronicznej. Dodatkowo należy pamiętać, że informację podsumowującą VAT-UE składa się wyłącznie za okresy miesięczne, tj. do 25. dnia miesiąca po zakończeniu miesiąca rozliczeniowego, w którym wystąpiła transakcja wewnątrzwspólnotowa. Nie ma obowiązku składania tzw. zerowych deklaracji, czyli deklaracji za okres, w którym nie wystąpiła żadna z transakcji wykazywana w informacji podsumowującej VAT-UE.

Ewa Szpytko-Waszczyszyn, ekspert wFirma.pl