Praktyką powszechnie stosowaną przez podmioty powiązane są tzw. końcoworoczne korekty zysków (tzw. transfer pricing adjustment/TP adjustment). Polegają one na dostosowaniu cen ustalanych w ciągu roku, np. na podstawie danych historycznych, do poziomu rynkowego. W polskich regulacjach dotyczących podatków dochodowych oraz podatku od towarów i usług nie ma przepisów odnoszących się wprost do omawianego mechanizmu, w szczególności przepisy nie zawierają legalnej definicji tych korekt. Zgodnie definicją opracowaną przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (dalej: OECD), korekta kompensacyjna oznacza korektę, w której podatnik wskazuje cenę transferową dla celów podatkowych, tzn. taką, która według niego jest ceną uwzględniającą zasadę pełnej konkurencji w transakcjach zawartych przez podmioty powiązane, nawet jeśli ta cena różni się od ceny rzeczywiście zastosowanej pomiędzy powiązanymi przedsiębiorstwami. Korekta taka może być dokonywana przed złożeniem zeznania podatkowego (http://www.oecd.org/ctp/glossaryoftaxterms.htm).

Gdy jest możliwa analiza i ocena

Wytyczne OECD nie są jednak obowiązującym prawem, a polskie regulacje nie określają terminu na sporządzenie takiej korekty. Z uwagi na ich charakter, w praktyce korekty te dokonywane są zazwyczaj ex post, czyli po realizacji danej transakcji oraz po zakończonym roku podatkowym, a więc dopiero wtedy, kiedy możliwa jest kompletna analiza zrealizowanej transakcji oraz ocena warunków rynkowych. Brak lub ograniczona możliwość ustalenia ex-ante ceny w pełni odpowiadającej warunkom rynkowym przez strony transakcji wynika w szczególności z ograniczonego dostępu do informacji pozwalających na porównanie zastosowanej ceny. Skorygowanie popełnionego przez podatnika błędu w sporządzonej kalkulacji ceny nie może być uznane za korektę kompensacyjną. TP adjustment ma bowiem na celu dostosowanie dochodu do rynkowego poziomu, zatem nie powinna być stosowana jako mechanizm korygowania popełnionych wcześniej błędów rachunkowych lub oczywistych omyłek w kalkulacji, gdy przyczyna korekty istniała już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, np. w kalkulacji zastosowano wskaźnik w błędnej wysokości.

Co do zasady na bieżąco

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują przepisy określające zasady korygowania przychodów i kosztów podatkowych. Co do zasady korekty przychodów robi się na bieżąco, czyli w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub – w przypadku braku faktury – inny dokument potwierdzający przyczyny korekty, ale jedynie wtedy, gdy nie mamy do czynienia z korektami spowodowanymi błędami rachunkowymi lub pomyłkami (por. art. 12 ust. 3j ustawy o CIT). Przepisy te mają również zastosowanie do omawianych korekt zysków.

W tej kwestii pojawiło się również odmienne stanowisko organów podatkowych, zgodnie z którym w przypadku korekty in plus dokonanej w związku z wyrównaniem dochodowości, przychodem dla podatnika, w myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, będą otrzymane pieniądze, a momentem jego powstania zgodnie z ww. art. 12 ust. 3e ustawy o CIT, będzie dzień otrzymania środków finansowych (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 5 września 2016 r., IBPB-1-2/4510-542/16-2/KP).

Nota czy faktura

Zgodnie z obecnym trendem interpretacyjnym omawiane korekty pozostają poza zakresem VAT z uwagi na to, że wyrównanie dochodowości do ustalonego poziomu (in plus/in minus) nie ma związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług. W konsekwencji, przy wyrównywaniu cen transferowych nie powinny być wystawiane faktury VAT. Wystarczające jest dokumentowanie wyrównania dochodowości z tytułu cen transferowych notami księgowymi (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 6 września 2016 r., IBPP1/4512-439/16-1/AW). >> patrz przykład.

Racjonalizacja działań w grupie

Ponieważ korekty kompensacyjne w przeważającej mierze dotyczą podatników z różnych państw oraz w szczególności z uwagi na ich symetryczność, przy ich stosowaniu należy mieć na uwadze regulacje obowiązujące w każdym z tych państw. Wskazówki dotyczące korekt kompensacyjnych znajdują się w Raporcie dotyczącym korekt kompensacyjnych opracowanym przez Wspólne Forum UE ds. Cen Transferowych (DOC: JTPF/009/FINAL/2013/EN).

I tak:

- przed zrealizowaniem transakcji podatnicy powinni dołożyć wszelkich starań, aby ustalić cenę na poziomie rynkowym, co powinno być opisane w dokumentacji podatkowej;

- korekty powinny być robione symetrycznie u obu uczestniczących w nich podatników;

- podatnik powinien stosować konsekwentnie to samo podejście;

- korekta kompensacyjna powinna być zrobiona przez podatnika przed złożeniem zeznania rocznego;

- podatnik powinien być w stanie wyjaśnić dlaczego jego przewidywania nie odpowiadają osiągniętemu efektowi, jeśli jest to wymagane przez wewnętrzne regulacje przynajmniej jednego państwa, którego podatnik zaangażowany jest w transakcję.

W raporcie wskazano jednak, że, gdy państwo, którego podatnik zaangażowany jest w transakcję, stosuje mniej restrykcyjne zasady, obowiązują one w stosunku do tego podatnika.

Warto korzystać z kwestionariuszy

Przy opracowaniu korekty kompensacyjnej, bądź już na etapie wdrażania polityki cen transferowych w grupie, cennych informacji dostarczyć mogą wypełnione przez kraje członkowskie kwestionariusze (http://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/taxation/company_tax/transfer_pricing/forum/jtpf/2013/jtpf_019_rev1_2011_en.pdf). Przykładowo mogą one pomóc w ustaleniu czy państwo wprowadziło szczegółowe regulacje lub wytyczne dotyczące omawianych korekt, bądź terminy na ich sporządzenie.

Abstrahując od samej metody kalkulacji ceny w ramach korekty kompensacyjnej, polscy podatnicy często mierzą się z problemem braku bądź niepełnych danych związanych z tą korektą, które otrzymują od spółek z grupy. Należy jednak mieć na uwadze, że mimo braku regulacji dotyczących korekt kompensacyjnych, polskie organy podatkowe i skarbowe zwracają szczególną uwagę na kwestię odpowiedniego dokumentowania transakcji, w których uczestniczą podatnicy.

Autorka jest doradcą podatkowym, starszym konsultantem w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO, biuro w Poznaniu

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 710 ze zm.)

masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpodatki@rp.pl