Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 18 stycznia 2017 r. (C-37/16).

Stan faktyczny

Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP w Warszawie, które jest organizacją uprawnioną do pobierania opłat reprograficznych, wystąpiło do ministra finansów o zajęcie stanowiska w kwestii tego, czy opłaty te podlegają VAT.

Opłata reprograficzna jest doliczana do ceny urządzeń i nośników służących do kopiowania, np. do czystych płyt CD/DVD przez importerów oraz producentów (opłatę faktycznie ponosi końcowy konsument). Opłata dotyczy urządzeń i nośników wykorzystywanych do zwielokrotniania utworów na własny użytek osobisty przez osoby fizyczne.

W interpretacji indywidualnej z 20 sierpnia 2012 r. minister finansów wskazał, że kwoty pobierane przez SAWP od producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń służących do utrwalania i zwielokrotniania są zapłatą za korzystanie z praw autorskich lub praw pokrewnych związanych ze sprzedażą sprzętu do powielania i utrwalania utworów, a w konsekwencji opłaty te należy uznać za wynagrodzenie za usługi świadczone przez podmioty praw autorskich i praw pokrewnych i jako takie powinny one podlegać VAT.

SAWP wniosło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, żądając uchylenia tej interpretacji indywidualnej.

W wyroku z 12 czerwca 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę za zasadną. Minister finansów złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który następnie zwrócił się w tej sprawie z pytaniem prejudycjalnym do TSUE.

Wyrok sądu

Trybunał Sprawiedliwości UE podkreślił, że w rozumieniu dyrektywy VAT usługi są świadczone odpłatnie tylko wtedy, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w którym następuje wymiana świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi faktyczne odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy.

Dzieje się tak, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że zapłacone kwoty są rzeczywistym wynagrodzeniem za możliwą do wyodrębnienia usługę świadczoną w ramach takiego stosunku prawnego.

Trybunał poddał w wątpliwość czy w ogóle istnieje stosunek prawny, w wyniku którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych pomiędzy podmiotami praw do zwielokrotniania a producentami oraz importerami czystych nośników do utrwalania i zwielokrotniania. To prawo krajowe nakłada bowiem obowiązek uiszczania opłat reprograficznych na producentów i importerów.

Ponadto TSUE uznał, że obowiązku uiszczania opłat przez producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania nie można uważać za wynikający ze świadczenia usługi, wobec której stanowiłby on bezpośrednie świadczenie wzajemne, ze względu na to, że opłaty te mają na celu finansowanie godziwej rekompensaty na rzecz podmiotów praw do zwielokrotniania. Godziwa rekompensata nie jest tymczasem bezpośrednim świadczeniem wzajemnym względem jakiegokolwiek świadczenia. Jest bowiem związana ze szkodą wynikającą dla tych podmiotów ze zwielokrotniania ich chronionych utworów dokonanego bez ich zgody.

W konsekwencji, takiej transakcji jak będąca przedmiotem postępowania głównego nie można uznać za przeprowadzoną odpłatnie w rozumieniu dyrektywy VAT.

podstawa prawna: Dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.)

Zdaniem autorki

Fiskus nie zarobi na twórcach i artystach - Magdalena Szlembarska, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO

Unijny Trybunał stwierdził, że organy podatkowe nie mają prawa czerpać zysków z opłat reprograficznych należnych artystom i twórcom. Do tej pory polskie organy podatkowe stały na stanowisku, że opłata reprograficzna jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym z tytułu sprzedaży określonych przepisami prawa nośników i stanowi wynagrodzenie należne organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ) za świadczoną usługę. W związku z tym OZZ będą mogły ubiegać się o zwrot nienależnie pobranych kwot podatku. W celu odzyskania nienależnie zapłaconego podatku OZZ będą musiały złożyć korekty deklaracji VAT za poprzednie lata, w których wykazały przedmiotowe transakcje jako opodatkowane. Pozytywną konsekwencją jest również to, że OZZ nie będą w przyszłości wpłacać VAT należnego ze względu na wspomniane opłaty. Z podjęciem tych działań organizacje nie muszą czekać na ogłoszenie wyroku TSUE w Dzienniku Urzędowym UE.