Podmioty funkcjonujące w ramach grup kapitałowych i prowadzące złożone rozliczenia z podmiotami powiązanymi często spotykają się z dylematami, w jaki sposób ustalić rynkowe ceny w stosowanych rozliczeniach. Narzędziem, które pozwala zachować spójne zasady rozliczeń, w szczególności w przypadku dużej liczby transakcji wewnątrzgrupowych, może być poprawnie stworzona polityka cen transferowych.
Co to takiego
Polityka cen transferowych (polityka TP) może być swoistym rozwiązaniem wskazującym, w jaki sposób ustalać ceny w rozliczeniach z podmiotami powiązanymi. Stanowi ona wytyczne dla podmiotów, zawierające założenia i zasady dotyczące metodologii ustalania cen dla transakcji realizowanych z innymi pomiotami powiązanymi. Transakcje objęte polityką cen transferowych mogą dotyczyć na przykład transakcji towarowych (zakup / sprzedaż), usługowych (usługi wsparcia, licencje, znaki towarowe), finansowych (pożyczki, cash-pooling, hedging) czy innych realizowanych w grupie kapitałowej.
Czytaj także: Ceny transferowe: problematyczne oświadczenie o sporządzeniu lokalnej dokumentacji
Treść polityki cen transferowych w praktyce może obejmować m.in. określenie powiązań funkcjonujących w grupie pomiędzy podmiotami powiązanymi, przedstawienie łańcuchów wartości dodanej funkcjonujących w grupie i ich wpływu na rozliczenia funkcjonujące pomiędzy podmiotami czy wskazanie rynkowych metod rozliczeń dla typowych transakcji wewnątrzgrupowych realizowanych w grupie.
Co ważne, opisane w polityce zasady powinny być w praktyce wykorzystywane przez podmioty powiązane do ustalania spójnych w całej grupie rozliczeń w umowach zawieranych z podmiotami powiązanymi. Takie ustandaryzowanie rozliczeń wewnątrz grup pozwala zapewnić transparentność obowiązujących rozliczeń pomiędzy poszczególnymi podmiotami.
Każda polityka TP powinna być również poparta analizami porównawczymi wskazującymi rynkowy poziom np. oprocentowania w transakcjach pożyczek, czy poziomu zysku należnego dostawcom lub usługodawcom w przypadku świadczenia usług. Takie analizy mają na celu potwierdzenie stosowania rynkowych cen i powinny podlegać procesowi aktualizacji. Aktualizacja analiz powinna być przeprowadzana w przypadku zmian w przebiegu transakcji lub co trzy lata (zgodnie z powszechnie przyjętym podejście, zgodnym z przepisami ustawy o CIT obowiązującymi w Polsce). Zmiany w analizach powinny zostać każdorazowo również odzwierciedlone w polityce TP.
To nie takie proste
Tworzenie polityki TP nie jest łatwym zadaniem w przypadku złożonych rodzajów transakcji i dużej liczby podmiotów funkcjonujących w grupach kapitałowych. Im większa grupa i złożoność realizowanych transakcji wewnątrzgrupowych, tym polityka TP będzie bardziej złożona.
Trudnością w przygotowaniu polityki TP jest również konieczność zidentyfikowania najbardziej kluczowych i typowych rozliczeń z podmiotami powiązanymi. Może to być proces czaso- i pracochłonny, zwłaszcza iż celem każdej polityki powinno być prawidłowe określenie mechanizmów rozliczeń, które we właściwy sposób zapewnią rynkowość transakcji i zostaną dostosowane do specyfiki regulacji podatkowych w danym kraju. Warto pamiętać, że mimo jednolitych wytycznych OECD z zakresu cen transferowych obowiązujących w wielu krajach, lokalne przepisy TP mogą się różnić.
Ponadto, tworzone wytyczne dla rozliczeń z podmiotami powiązanymi powinny każdorazowo oddawać specyfikę i zakres realizowanych transakcji oraz specyfikę lokalnych rynków, na których działalność prowadzona jest w grupie. Często polityka TP w przypadku dużej skali prowadzonego biznesu powinna zostać dostosowana do specyfiki działalności jednostek biznesowych, regionów czy specyfiki danego typu realizowanych transakcji (np. transakcje produkcyjne, dystrybucyjne czy finansowe). Dlatego w dużych grupach kapitałowych może się zdarzyć, że polityka powinna zostać dostosowana do specyfiki podmiotu czy danego rodzaju biznesu.
Wiele korzyści
Polityka cen transferowych jest narzędziem najczęściej wykorzystywanym w największych grupach kapitałowych. Warto jednak rozważyć jej wdrożenie również przez mniejszych podatników w rozliczeniach z podmiotami powiązanymi, gdyż daje wiele korzyści.
Po pierwsze, polityka cen transferowych daje wskazówki podmiotom rozpoczynającym dany rodzaj rozliczeń jak ustalać rynkowe ceny w planowanej transakcji z podmiotem powiązanym. Przy wprowadzeniu nowych rozliczeń przez dany podmiot jest to o tyle ważne, że podmiot może stosować wypracowany w grupie mechanizm rozliczeń, sprawdzony już dla danego rodzaju transakcji. Ponadto, ustalane zasady rozliczeń w polityce TP powinny być potwierdzone analizami porównawczymi. Dlatego podmioty uzyskują bezpieczeństwo stosowania rynkowych cen. To pozwala na ograniczenie ryzyk związanych z potencjalnym podważaniem rynkowości cen i doszacowaniem w przypadku kontroli przez organy podatkowe.
Po drugie, polityka cen transferowych zapewnia zachowanie spójności i jednolitości w stosowanych mechanizmach rozliczeń w grupach kapitałowych. Na poziomie zarówno centralnym, jak i jednostkowym zarząd grupy ma pewność, że każdy podmiot podlega analogicznym zasadom cenotwórczym. W przypadku podmiotów zlokalizowanych w odległych regionach, wytyczne zawarte w polityce pozwalają na zachowanie spójności w zakresie stosowanych cen w przypadku dużej liczby podmiotów, z którymi transakcja jest realizowana.
Właściwe zarządzanie cenami transferowymi pozwala na efektywne prowadzenie rozliczeń wewnątrzgrupowych pomiędzy podmiotami powiązanymi, a tym samym zapewnia bezpieczeństwo podatkowe poprzez ograniczenie ryzyk dotyczących potencjalnego doszacowania dochodu spowodowanego stosowaniem nierynkowych cen.
Kiedy aktualizować
Warto pamiętać, że polityki cen transferowych powinny być aktualizowane i dostosowywane do zmieniającego się otoczenia konkurencyjnego, a także zmian zachodzących wewnątrz grupy na skutek rozwoju tworzących ją podmiotów.
Szczególnie w czasach zmian na rynku, jakim jest np. pandemia COVID-19, grupy kapitałowe, posiadające polityki cen transferowych, powinny dokonywać ich rewizji pod kątem zasadności dalszego funkcjonowania dotychczas stosowanych metod rozliczeń. W szczególności w polityce powinny zostać odzwierciedlone zmiany w funkcjonowaniu grup kapitałowych na skutek COVID-19 (np. w wyniku zmian roli / funkcji podmiotów poprzez poszerzenie / ograniczenie funkcji poprzez lockdown) lub realokacji zysków pomiędzy podmiotami z grupy. Warto zwrócić uwagę czy rozliczenia w transakcjach odpowiadają podziałowi ryzyk ponoszonych przez podmioty powiązane (np. czy podmioty powiązane ponoszące największy poziom ryzyk są w odpowiedni sposób wynagradzane za nie). Drugim aspektem jest weryfikacja czy ograniczenia w zakresie świadczonych usług / sprzedawanych towarów mają swoje odzwierciedlenie w algorytmie kalkulacji wynagrodzenia.
Agnieszka Krzyżaniak jest starszym menedżerem w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1406 ze zm.)
Obecne obowiązki w zakresie polityki TP w Polsce
Posiadanie polityki cen transferowych w Polsce nie jest obecnie wymogiem ustawowym. Natomiast podatnicy należący do największych grup kapitałowych (o skonsolidowanych przychodach pow. 200 mln zł) w dokumentacji grupowej (Master File) koniecznie muszą przedstawić informacje, które znajdują się polityce cen transferowych. Dane wymagane w dokumentacji grupowej, pochodzące z polityki cen transferowych, dotyczą m.in. polityki cenowej dla transakcji finansowych, usług czy dotyczących wartości niematerialnych i prawnych. Posiadanie takiej polityki w grupie ułatwia wypełnienie tego rodzaju obowiązków sprawozdawczych.
Zdaniem autorki
Magdalena Marciniak, partner, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
Polityka cen transferowych wpływa na strategię podatkową firmy
Od początku 2021 r. weszły w życie nowe regulacje dotyczące obowiązku polskich podatników do publikowania informacji o przyjętej polityce podatkowej firmy. Obowiązek ten dotyczy tylko największych podmiotów o przychodach powyżej 50 mln EUR oraz podatkowych grup kapitałowych. Polityka podatkowa publikowana przez podatników powinna zawierać m.in. informacje dotyczące transakcji z podmiotami powiązanymi. Co dokładnie powinna zawierać taka polityka, jeśli chodzi o informacje dotyczące cen transferowych, nie zostało jasno doprecyzowane przez ustawodawcę. Natomiast warto zwrócić uwagę, że polityka cen transferowych funkcjonująca w grupie może w bezpośredni sposób kształtować strategię podatkową przyjmowaną przez podatników zwłaszcza w przypadku podmiotów, których rozliczenia z podmiotami powiązanymi stanowią istotną część biznesu. Z tego względu kwestie doboru właściwej metody stosowania cen transferowych, rynkowości rozliczeń i posiadania aktualnych analiz porównawczych nabierają znaczenia. W szczególności w obecnym otoczeniu podatkowym, które wymaga od podatników jasnych i przejrzystej strategii podatkowej, podmioty prowadzące sporą ilość rozliczeń z podmiotami powiązanymi powinny rozważyć stworzenie polityki określającej jasne i przejrzyste zasady stosowania cen transferowych.
