Nieodpłatna praca zarządu dla spółki nie jest jej przychodem

Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 15 października 2015 r. (IBPB-1-2/4510-273/15/MM).

Podatnik jest polską spółką prawa handlowego typu joint venture, której jedynymi udziałowcami są polska oraz japońska firma, będące liderami branży spożywczej i farmaceutycznej. Głównym przedmiotem działalności spółki na rynku europejskim jest produkcja wyrobów garmażeryjnych w postaci mrożonek. W związku ze zmianami organizacyjnymi wspólnicy spółki planują powołać nowy skład zarządu. Zgodnie z ustaleniami przyszli członkowie będą zobowiązani pełnić swoje funkcje w zgodzie z wolą udziałowców, jednak żaden z nich nie będzie zatrudniony w spółce na podstawie umowy o pracę lub innej umowy o podobnym charakterze (świadczenia będą wykonywane nieodpłatnie). Dodatkowo, jak wskazała spółka w odpowiedzi na wezwanie do uzupełnienia wniosku o interpretację, w skład nowo tworzonego zarządu będą wchodzić wyłącznie osoby związane z jej jedynymi udziałowcami. Każda z nich będzie nadal otrzymywała wynagrodzenie ze stosunku pracy na podstawie umowy w spółce będącej udziałowcem wnioskodawcy, z której została powołana.

W związku z tym spółka zadała pytanie, czy po otrzymaniu od nowo powołanego zarządu nieodpłatnego świadczenia powstanie przychód spółki do opodatkowania, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Prezentując własne stanowisko w sprawie, spółka wskazała, że nieodpłatne wypełnianie obowiązków przez nowych członków zarządu będzie dla spółki przychodem z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia.

Organ podatkowy nie zgodził się jednak ze stanowiskiem podatnika, argumentując, że członkowie zarządu, pełniąc swoje obowiązki, realizują cele gospodarcze wspólników, za co w konsekwencji przysługuje im prawo do udziału w zysku. To zaś powoduje, że w spółce nie wystąpi przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

Komentarz eksperta

Bartosz Karpik, konsultant w dziale prawnopodatkowym PwC

Kwestia implikacji podatkowych świadczeń pełnionych nieodpłatnie przez członków zarządu od lat jest przedmiotem sporu na linii podatnicy – organy podatkowe. Ze względu na mnogość czynników, które mogą wpłynąć na wykładnię poszczególnych przypadków, problematyka ta do dziś nie została w pełni unormowana. W ustawie o CIT brak jest ścisłej definicji pojęcia „nieodpłatne świadczenie", a same przepisy ograniczają się wyłącznie do określenia kryteriów i sposobu ustalania wartości nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego świadczenia. W tym miejscu należy więc odwołać się do prawa cywilnego oraz utrwalonej praktyki gospodarczej, zgodnie z którą za nieodpłatne przysporzenie należy uznać wszelkie zdarzenia gospodarcze i prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. W doktrynie przyjęto natomiast, że cechą prymarną świadczenia nieodpłatnego jest to, by jego beneficjent nie był zobligowany do wykonania ekwiwalentnego świadczenia wzajemnego.

Powołując się na zauważalne obecnie trendy orzecznicze należy stwierdzić, że wypełnianie nieodpłatnie obowiązków członka zarządu, będącego równocześnie wspólnikiem spółki, powinno zostać uznane za działanie ekwiwalentne. Wspólnikowi, z tytułu posiadanych udziałów, przysługuje bowiem określone w kodeksie spółek handlowych prawo majątkowe, tj. prawo do dywidendy czy otrzymania majątku spółki w przypadku jej likwidacji. Niemniej funkcje członków zarządu nie zawsze pełnione są przez osoby będące jednocześnie udziałowcami w tych spółkach. Dla przykładu, zgodnie z treścią wyroku WSA w Gdańsku z 5 stycznia 2012 r. (I SA/Gd 649/11) w sytuacji, gdy funkcje członków zarządu nie są wykonywane przez osoby będące jednocześnie udziałowcami w tych spółkach, spełniane przez nich świadczenia będą miały charakter nieodpłatny, a spółka zobowiązana będzie uznać ich wartość w przychodach i opodatkować.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej interpretacji należy uznać, że organ uwzględnił dodatkowe czynniki, które zasadniczo nie były dotąd brane pod uwagę w uprzednio wydawanych wyrokach i interpretacjach. Jak wynika z przyjętej metodyki (stanowisko zaprezentowane również w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 14 sierpnia 2015 r., IBPB-1-3/4510-91/15/APO), sam fakt pełnienia przez członka zarządu obowiązków na rzecz spółki, chociaż nie wiąże się bezpośrednio z obowiązkiem wypłaty temu członkowi wynagrodzenia, nie jest świadczeniem nieodpłatnym w rozumieniu ustawy o CIT. Wszelkie działania podejmowane przez członka zarządu powołanego przez wspólnika należy uznać za wyraz dbałości o spółkę i jej zyski. Jako osoby specjalnie powołane przez wspólników realizują one jedynie założenia gospodarcze wspólników, działając w ich imieniu. Warto nadmienić, że takie wnioskowanie, co do zasady, znajdzie zastosowanie także w sytuacji, gdy powołany członek zarządu jest zatrudniony w spółce będącej udziałowcem podmiotu, na którego rzecz świadczy usługi zarządcze (i tam otrzymuje wynagrodzenie).

Reasumując, w opisanej sytuacji dla spółki nie powstanie przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, a komentowana interpretacja stanowi pewne przełamanie dominującej dotychczas negatywnej linii orzeczniczej i interpretacyjnej.