Przenosząc udziały między spółkami, podatnik nie zapłaci PIT

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny ?w wyroku z 6 lutego 2014 r. (II FSK 69/13).

Podatnik wspólnie z pozostałymi udziałowcami spółki z o.o. zamierza wnieść tytułem aportu należące do niego udziały do innej spółki z o.o. z siedzibą w Polsce. Udziały będą przenoszone przez udziałowców jednocześnie, tzn. w tym samym dniu i w tym samym akcie notarialnym. We wniosku o interpretację wnioskodawca zadał pytanie, czy w związku z wniesieniem aportem udziałów w pierwszej spółce do drugiej spółki powstanie dla niego przychód do opodatkowania.

W ocenie podatnika wymiana należących do niego udziałów pomiędzy dwiema spółkami będzie neutralna podatkowo, ?tj. nie powstanie w tej sytuacji przychód ?i nie zostanie rozpoznany koszt jego uzyskania.

Organ podatkowy uznał to stanowisko za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, że u wnoszącego aport do spółki kapitałowej w postaci składnika majątku niestanowiącego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części powstanie przychód kwalifikowany do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych. Odnosząc się do treści art. 24 ust. 8a ustawy o PIT organ wskazał, że przy ocenie zastosowania przepisu bierze się pod uwagę sytuację indywidualną strony realizującej taką transakcję.

Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który przychylił się do stanowiska podatnika. W ocenie sądu, aby określić skutki podatkowe wymiany udziałów w odniesieniu do podatnika, należy odwołać się do sytuacji innych udziałowców oraz spółki nabywającej. Konieczne jest również uwzględnienie zasad określonych w Dyrektywie 2009/133/WE (w sprawie wspólnego opodatkowania spółek dominujących i zależnych różnych państw członkowskich), które powinny mieć również zastosowanie do transakcji krajowych. Artykuł 24 ust. 8a ustawy o PIT został bowiem wprowadzony na podstawie tej Dyrektywy w związku z potrzebą dostosowania polskich przepisów do przepisów unijnych. Od wyroku sądu I instancji organ podatkowy skierował skargę kasacyjną do NSA.

NSA oddalił skargę i przyjął argumentację WSA. W ocenie NSA stanowisko organu jest zbyt rygorystyczne, szczególnie ?gdy do przeniesienia udziałów między spółkami dochodzi w tym samym dniu ?i w jednym akcie notarialnym. Oceniając sytuację podatnika, należy odnieść się do Dyrektywy 2009/133/WE oraz uwzględnić treść uzasadnienia do projektu zmian ustawy o PIT, które weszły w życie ?w 2011 r.

—Artur Niesłuchowski, współpracownik zespołu zarządzania ?wiedzą podatkową ?firmy Deloitte

Komentarz eksperta:

Łukasz? Strzelec, doradca podatkowy, ?starszy menedżer ?w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. ?(biuro w Warszawie)

Prześledźmy pokrótce sytuację związaną ?z implementacją w polskim porządku prawnym postanowień dotyczących wymiany udziałów zgodnie z Dyrektywą Rady 2009/133/WE (wcześniej 90/434/EWG).

Jej przepisy w zakresie wymiany udziałów zostały implementowane do ustawy o CIT ?w momencie przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Zgodnie z art. 12 ust. 4d ustawy o CIT, wartości udziałów otrzymanych w ramach transakcji, w której udziały jednej spółki kapitałowej są zbywane innej spółce kapitałowej w zamian za jej udziały nie zalicza się do przychodów ani spółki zbywającej, ani nabywającej (jeżeli zachowany został warunek dotyczący uzyskania lub powiększenia bezwzględnej większości praw głosu w spółce przejmowanej).

Analogiczne przepisy regulujące skutki wymiany udziałów nie zostały natomiast wprowadzone ?do ustawy o PIT aż do początku 2011 r., kiedy to do niej dodany został art. 24 ust. 8a. ?W praktyce oznaczało to zróżnicowanie sytuacji podatkowej udziałowców korporacyjnych oraz osób fizycznych. Sytuacja taka w oczywisty sposób prowadziła do sporów podatników ?z organami skarbowymi. W rozpatrywanych sprawach sądy zasadniczo przychylają się ?do stanowiska, że bez względu na brak odpowiednich regulacji w ustawie o PIT istnieją podstawy do bezpośredniego powołania się ?na przepisy Dyrektywy i do stwierdzenia, że ?od 1 maja 2004 r. również osoby fizyczne, ?które wniosły w formie aportu udziały ?zapewniające spełnienie warunków dotyczących bezwzględnej większości praw głosu, ?nie powinny podlegać opodatkowaniu.

Mogłoby się wydawać, że od początku 2011 r. wyeliminowane zostaną wszelkie wątpliwości związane z neutralnością podatkową kwalifikowanych transakcji wymiany udziałów dokonywanych przez osoby fizyczne. Tak się jednak ?nie stało. Organy skarbowe w bardzo wąski sposób interpretują bowiem warunki dotyczące neutralności transakcji. Zgodnie ze stanowiskiem organów, jeżeli kilku udziałowców jednocześnie dokona przeniesienia udziałów i w wyniku ?tego spółka przejmująca obejmie większość udziałów w spółce przejmowanej, to i tak poszczególnym osobom może nie przysługiwać zwolnienie. W przepisach Dyrektywy trudno doszukać się wskazówek, które pozwalałyby ?na tego rodzaju interpretację, a podstawowym kryterium zastosowania zwolnienia było zawsze zbadanie czy w wyniku danej transakcji (lub też już przed taką transakcją) spółka przejmująca dysponuje większością udziałów w spółce przejmowanej.

Takie właśnie podejście oraz wskazanie na jasność i bezpośrednią możliwość zastosowania przepisów Dyrektywy zostało przedstawione ?w komentowanym wyroku NSA oraz w innych wcześniej wydawanych wyrokach sądów administracyjnych.

W obecnej sytuacji pozostaje mieć tylko nadzieję, że prędzej czy później organy skarbowe zauważą swój błąd i przestaną dyskryminować osoby fizyczne w zakresie transakcji wymiany udziałów.