Grunty rolne oraz lasy, które należą do przedsiębiorców, zasadniczo należy opodatkować podatkiem od nieruchomości, który jest wyższy niż podatek rolny i podatek leśny. Istnieje jednak wyjątek. Jeżeli grunty rolne lub leśne nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, to powinny być obciążone tymi niższymi podatkami (rolnym lub leśnym). To, że należą one do przedsiębiorcy, nie jest tu istotne. W takim przypadku pojawia się pole do optymalizacji obciążeń podatkowych.

Nie wystarczy posiadanie

Kluczowe jest zatem ustalenie zakresu pojęcia „zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej". W orzecznictwie sądów administracyjnych (m.in. wyrok NSA z 12 kwietnia 2012 r., II FSK 1771/10; prawomocny wyrok WSA we Wrocławiu z 17 kwietnia 2012 r., I SA/Wr 196/12) wykształcił się pogląd, zgodnie ?z którym pojęcie „zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej" jest pojęciem o węższym zakresie od pojęcia „związane z prowadzeniem działalności gospodarczej", którym ?w ustawie z 12 stycznia 1991 r. ?o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: upol) również posługuje się ustawodawca. W efekcie grunt jest zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej, jeśli na tym gruncie przedsiębiorca faktycznie wykonuje czynności wchodzące w zakres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Zdaniem sądów, jeżeli w posiadaniu przedsiębiorcy są użytki rolne lub lasy, to podlegają one opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Przedsiębiorca może jednak wykazać, że takie grunty nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, jeśli w ogóle nie są wykorzystywane do jakiejkolwiek działalności albo są wykorzystywane do działalności rolnej lub leśnej.

Ważne jest, że przepisy upol nie uzależniają opodatkowania gruntów rolnych i leśnych podatkiem od nieruchomości od tego, czy grunty te są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej przez ich właściciela, czy też przez inny podmiot. Można więc uznać, że taki grunt będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości również wtedy, gdy na jego terenie działalność gospodarczą będzie prowadził dzierżawca lub najemca.

Przez faktyczne zajęcie gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej można rozumieć bezpośrednie prowadzenie działalności na danej nieruchomości, np. prowadzenie zakładu przemysłowego. Istotne jest też, aby działalność na gruncie była prowadzona w sposób trwały. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem sądowym, grunt jest zajęty na działalność również wtedy, gdy jest wykorzystywany dla celów pomocniczych takiej działalności (np. na składowanie towarów lub odpadów).

Decyduje podjęcie inwestycji

Nie jest natomiast jasny status gruntów rolnych i leśnych przeznaczonych na inwestycje (np. budowlane), które nie zostały jeszcze rozpoczęte. Orzecznictwo sądów nie jest w tym zakresie jednolite. Można przyjąć, za korzystnym dla podatników prawomocnym wyrokiem WSA ?w Krakowie z 4 grudnia 2007 r. ?(I SA/Kr 757/07), że moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości jest zdeterminowany faktycznym podjęciem inwestycji, np. rozpoczęciem robót budowlanych, a nie samym już uzyskaniem pozwolenia na budowę. ?Z kolei w wyroku z 20 września 2013 r. (I SA/Ol 504/13) WSA ?w Olsztynie orzekł, że obowiązkiem organu podatkowego jest ustalenie, czy grunty, które ?w ewidencji gruntów są oznaczone jako grunty rolne, zostały przeznaczone pod budowę w lokalnych planach zagospodarowania (ewentualnie w decyzjach o warunkach zabudowy). Organ podatkowy powinien także ustalić, czy i kiedy grunty stały się przedmiotem obrotu gospodarczego i jakie konkretnie okoliczności zadecydowały, że zostały one zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.

Wiążące zapisy ewidencji

Wynikająca z ewidencji gruntów i budynków klasyfikacja gruntów jest wiążąca dla organów podatkowych. Zgodnie z art. 21 ustawy – Prawo geodezyjne ?i kartograficzne, podstawą m.in. wymiaru podatków i świadczeń są dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Według tego przepisu ewidencja gruntów jest więc urzędowym źródłem informacji. Podobnie charakter ewidencji reguluje art. 1a ust. 3 upol. O tym, czy dany grunt może być uznany w obszarze podatku od nieruchomości za użytek rolny, grunt zadrzewiony i zakrzewiony lub las, decydują więc dane z ewidencji (co potwierdzają sądy administracyjne, np. WSA w Krakowie w prawomocnym wyroku z 17 kwietnia 2013 r., I SA/Kr 200/13). Od tej zasady mogą być jednak wyjątki. Jeżeli podatnik uprawdopodobniłby, że rozpoczął odpowiednią procedurę uzgodnienia klasyfikacji danej nieruchomości w ewidencji gruntów ze stanem rzeczywistym i wbrew istnieniu przesłanek do takiej zmiany organ ewidencyjny nie zmienił klasyfikacji, to organ podatkowy zobowiązany jest wziąć ten fakt pod uwagę. Zgodnie z wyrokiem NSA z 11 lipca 2012 r. (II FSK 2632/10) przesądza o tym zasada prawdy obiektywnej.

Warto wystąpić o zwrot nadpłaty

Michał ?Bogacz, menedżer i radca prawny ?w Kancelarii ?Olesiński & Wspólnicy ?we Wrocławiu

Praktyka pokazuje, że opodatkowanie gruntów rolnych znajdujących się w posiadaniu przedsiębiorców budzi praktyczne wątpliwości. Zdarza się, że przedsiębiorcy posiadający sporych rozmiarów grunt sklasyfikowany jako rolny, który jednocześnie nie jest wykorzystywany do działalności gospodarczej, opodatkowują go podatkiem od nieruchomości. Jest tak np. w przypadku gruntu, który został zakupiony z myślą o przyszłej inwestycji, np. rozbudowie fabryki, ?a obecnie leży odłogiem. Istotne jest, że oszczędności podatkowe ?z tego tytułu mogą obejmować zarówno oszczędności na przyszłość, jak i nadpłacony z tego tytułu podatek. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej taki podatek można odzyskać poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Przedsiębiorcy zasadniczo mogą dochodzić zwrotu nadpłaconego z tego tytułu podatku od nieruchomości za pięć poprzednich lat podatkowych. Korekta ?w zakresie podatku od nieruchomości powinna być też związana ?ze złożeniem i zapłatą odpowiednio podatku rolnego lub leśnego ?(w znacznie niższym wymiarze niż podatek od nieruchomości). ?Jak zawsze w przypadku optymalizacji podatkowej warto precyzyjnie przyjrzeć się okolicznościom danego przypadku, ponieważ zakres oszczędności może być istotny. Może to być także dobra okazja ?do kompleksowej weryfikacji obciążeń z tytułu podatku od nieruchomości. Jak bowiem pokazuje praktyka, prawidłowe rozliczenie podatku od nieruchomości przysparza wielu problemów zarówno podatnikom, jak i lokalnym organom podatkowym.

Co wynika z przepisów

Według art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (upol) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają: grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane ?z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednak zgodnie ?z art. 2 ust. 2 upol opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości ?nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione ?na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem gruntów zajętych ?na prowadzenie działalności gospodarczej. O sposobie klasyfikacji gruntów decyduje, zgodnie z art. 1a ust. 3 upol, ich oznaczenie ?w ewidencji gruntów i budynków.

Z tymi przepisami korespondują regulacje ustawy o podatku rolnym. Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podobną regulację zawiera ustawa ?o podatku leśnym, której art. 1 przesądza, że podatkiem tym objęte są określone w ustawie lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna.