Fiskus nie może odmówić wykładni

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 listopada 2013 r. (I FSK 1689/12).

Stan faktyczny

W lipcu 2011 r. syndyk masy upadłości wystąpił o interpretację przepisów o VAT. Chodziło o to, czy dla uzyskania zwrotu podatku wynikającego ?z wycofanej deklaracji podatkowej konieczne jest wystawienie faktury korygującej. A jeśli tak, to w jaki sposób i kto tę korektę powinien zrobić. Syndyk wskazał na treść wcześniejszej interpretacji wydanej na jego wniosek. Wynikało z niej, że w przypadku wpłaty przez syndyka kwoty zobowiązania wynikającej z deklaracji VAT-7K, która nie wywołała jednak skutków prawnych z uwagi na śmierć podatnika, należy ją wycofać. Wpłacony podatek powinien, na umotywowany wniosek syndyka, zostać zwrócony. Syndyk dostosował się do tej interpretacji. Zawiadomił urząd skarbowy, że cofa deklarację złożoną w imieniu podatnika, tj. firmy w upadłości likwidacyjnej. W konsekwencji wystąpił też o zwrot kwoty świadczenia nienależnego. Fiskus przyjął zawiadomienie o wycofaniu deklaracji, ale pieniędzy nie zwrócił. Wskazał bowiem, że niezależnie od wycofanej przez syndyka deklaracji nadal pozostaje w obrocie nieskorygowana faktura. ?W ocenie urzędników syndyk, który wystawił fakturę sprzedaży w imieniu upadłego (za jego życia) oraz wykazał w niej NIP i kwotę podatku należnego, obecnie nie może dokonać korekty faktury z powodu unieważnienia NIP po śmierci upadłego.

Te wyjaśnienia skłoniły syndyka do wystąpienia o wydanie nowej interpretacji w zakresie prawa do korekty.

Nieoczekiwanie tym razem fiskus odmówi wszczęcia postępowania. Zauważył, że wniosek dotyczy wskazania, kto i w jaki sposób powinien dokonać korekty faktury VAT wystawionej przez syndyka przed śmiercią upadłego. To zaś oznacza, że wnioskodawca pyta nie o swoją sytuację prawnopodatkową, lecz o sytuację nieokreślonego podmiotu, który ewentualną korektę miałby wystawić.

Rozstrzygnięcie

Syndyk zaskarżył odmowę wydania interpretacji i wygrał. Najpierw rację przyznał mu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. W jego ocenie fiskus pominął przepisy prawa upadłościowego i naprawczego mające oczywiście zastosowanie w sprawie. Przepisy te stanowią lex specialis ?w stosunku do ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). Z przepisów jasno wynika, że w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym. Jego sytuacja prawna nie ulega zmianie w razie śmierci upadłego, wszczęte postępowanie jest bowiem kontynuowane na dotychczasowych zasadach.

Zdaniem sędziów nie można zaakceptować sytuacji, w której dopuszczalne było wydanie na wniosek syndyka interpretacji w zakresie wystawiania i korygowania faktur i deklaracji po śmierci upadłego. A nie było już sprawą indywidualną syndyka zapytanie odnośnie do obowiązku wystawienia faktury korygującej przy domaganiu się zwrotu podatku wpłaconego w związku z wycofaną wcześniej deklaracją.

Stanowisko to w pełni zaakceptował Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd kasacyjny nie miał wątpliwości, że w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk jako „zainteresowany" w rozumieniu art. 14b § 1 o.p., jest uprawniony do złożenia pisemnego wniosku o wydanie interpretacji dotyczącej praw i obowiązków podatkowych dotyczących masy upadłości. Syndyk nie traci legitymacji do złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej masy upadłości po śmierci upadłego będącego osobą fizyczną.

—oprac. Aleksandra Tarka

Katarzyna Wojtowicz-Janicka, radca prawny, doradca podatkowy?wspólnik Czyż Łabno Wojtowicz-Janicka doradcy podatkowi sp.j.

W analizowanym orzeczeniu sąd podkreślił szczególną rolę syndyka i przepisów prawa upadłościowego i naprawczego w postępowaniu w przedmiocie wydania interpretacji indywidualnej, w sytuacji, w której dochodzi do śmierci upadłego. ?Jak wynika z rozważań  sądu, śmierć upadłego nie wpływa na status syndyka, który jako podmiot zainteresowany z art. 14b § 1 o.p. może wystąpić z wnioskiem ?o wydanie interpretacji dotyczącej masy upadłości, nawet w sytuacji, gdy upadły już nie istnieje. Co więcej, syndyk nie traci legitymacji do występowania w sprawach dotyczących masy upadłości, nawet gdy spadkobierca wejdzie w prawa i obowiązki upadłego. Taki charakter uprawnień syndyka wynika z tego, że w postępowaniu upadłościowym dokonuje on czynności na rachunek upadłego, lecz w imieniu własnym. Ponadto, po ogłoszeniu upadłości wszelkie postępowania dotyczące ?masy upadłości mogą być wszczęte lub prowadzone jedynie przez syndyka ?lub przeciwko niemu.

Oznacza to, że w przypadku śmierci upadłego, bez względu na zasadę sukcesji podatkowej wynikającej z art. 97 § 1 o.p., organy podatkowe nie mogą odmówić syndykowi wszczęcia postępowania w przedmiocie wydania interpretacji indywidualnej. Nie jest bowiem zasadne twierdzenie, że po śmierci upadłego, zadane przez syndyka pytanie dotyczące rozliczeń podatkowych upadłego i odnoszące się do masy upadłości dotyczy sytuacji odrębnych podmiotów, którymi są spadkobiercy, i którym wyłącznie przysługuje legitymacja do wystąpienia z wnioskiem o interpretację.