Tak orzekł WSA w Bydgoszczy w wyroku z 6 sierpnia 2013 r. (I SA/Bd 394/13).

Naczelnik urzędu skarbowego określił podatnikowi wysokość zobowiązania podatkowego w VAT za poszczególne miesiące 2008 r. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że podatnik odliczył podatek naliczony z faktur, które nie dokumentowały rzeczywistych transakcji gospodarczych. Organ uznał też, że podatnik nieprawidłowo określał moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usług transportowych. Rozliczał VAT wtedy, kiedy wystawiał fakturę, a więc niezgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT. Izba skarbowa, do której wniesiono odwołanie od przedmiotowej decyzji, utrzymała ją w mocy. W skardze do WSA w Bydgoszczy podatnik podniósł, że nie wiedział, iż bierze udział w działaniach, które polegały na nadużyciach podatkowych, a do dostaw paliwa rzeczywiście doszło. Jego zdaniem zostały spełnione wszystkie przesłanki do odliczenia podatku naliczonego. Podatnik wskazał też, że organy niezasadnie zakwestionowały przyjęcie przez podatnika momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczonych przez niego usług transportowych.

Sąd uchylił decyzję w części dotyczącej określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, natomiast w pozostałym zakresie przyznał rację organom podatkowym i oddalił skargę. Powołując się na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z 16 maja 2013 r. (C-169/12)  WSA wskazał, że art. 66 Dyrektywy 2006/112 pozwala uznać za moment powstania obowiązku podatkowego: moment wystawienia faktury, moment otrzymania zapłaty lub – w razie braku albo wystawienia faktury z opóźnieniem – inny termin. Z kolei zgodnie z unormowaniem prawa krajowego, podatek od wartości dodanej w odniesieniu do usług transportowych i spedycyjnych staje się wymagalny w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, lecz nie później niż po upływie 30 dni od dnia świadczenia usługi, nawet jeżeli faktura została wystawiona wcześniej i przewiduje późniejszy termin zapłaty.

—Piotr Wysocki, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Katarzyna Zembrzuska, konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)

WSA w Bydgoszczy trafnie uznał, że obowiązujące przepisy ustawy o VAT dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczonych usług transportowych stanowią przejaw błędnej implementacji postanowień Dyrektywy VAT. Przepisy w tym zakresie zmienią się co prawda od 1 stycznia 2014 r.  i w przypadku usług transportowych obowiązywać będzie zasada ogólna powstawania obowiązku podatkowego. Przepisom dotyczącym wymagalności VAT na przykład przy świadczeniu usług budowlanych, budowlano-montażowych, najmu, dzierżawy bądź telekomunikacyjnych, a także dostawy energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, nadal jednak będzie można postawić zarzut niezgodności z prawem unijnym.

Przepisy unijne wytyczają szeroki zakres dopuszczalnych odstępstw od zasady ogólnej momentu powstawania obowiązku podatkowego. Państwa członkowskie nie mogą jednak określić innego momentu wymagalności VAT niż jednego z trzech przewidzianych w art. 66 lit. a-c Dyrektywy VAT, tj. 1) z chwilą wystawienia faktury, 2) otrzymania zapłaty, bądź 3) w razie braku faktury albo wystawienia jej z opóźnieniem – w określonym terminie od wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego. Terminy te mogą być zastosowane bez żadnej modyfikacji typu „dwa w jednym" czy „trzy w jednym", jak ma to miejsce w większości przepisów dotyczących szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego w polskiej ustawie o VAT.

Stanowisko wyrażone w wyroku WSA w Bydgoszczy jest o tyle istotne, że może oddziaływać nie tylko na bieżące rozliczenia VAT podatnika, ale także na przeszłe i przyszłe. Z jednej strony, jeśli urząd skarbowy już wcześniej zakwestionował rozliczenia VAT podatnika z tytułu świadczonych przez niego usług transportu, to umożliwi mu odzyskanie np. nienależnie zapłaconych w przeszłości odsetek. Z drugiej strony, dopóki przepisy polskiej ustawy o VAT nie będą zgodne z Dyrektywą VAT, to stanowisko wyrażone przez sąd pozwoli podatnikowi na dokonanie w przyszłości wyboru: czy korzystniejsze dla niego będzie rozpoznanie obowiązku podatkowego z tytułu świadczonych usług z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi, czy też według zasady ogólnej, wyrażonej w art. 19 ust. 4 ustawy o VAT, tj. z chwilą wystawienia faktury. W szczególności, podatnik nie będzie musiał weryfikować, czy płatność została dokonana przez jego kontrahenta przed upływem 30. dnia od dnia wykonania usługi czy też po tym terminie i czekać z rozpoznaniem obowiązku podatkowego do następnego okresu rozliczeniowego.