Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 13 czerwca 2013 r. (III SA/Wa 3360/12). Spółka przystępuje do wielostronnej umowy cash-poolingu, w której jako Lider uczestniczy spółka z siedzibą w Luksemburgu. Lider pełni funkcję regionalnego centrum pieniężnego, konsolidującego salda rachunków bieżących wszystkich uczestników. Natomiast stroną techniczną i obsługą kont zajmuje się bank na podstawie odrębnej umowy.

Partnerzy pokrywają niedobory sald na swych kontach i przekazują nadwyżki, wskutek czego ponoszą koszty odsetek albo otrzymują odsetki, w zależności od tego, czy korzystają z nadwyżek, czy je udostępniają. W związku z tym spółka zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy przy wypłacie na rzecz Lidera odsetek od kwot środków pieniężnych udostępnionych przez niego w ramach systemu jest zobowiązana, na podstawie Konwencji między RP a Luksemburgiem w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, do pobrania podatku u źródła od kwoty odsetek brutto należnych Liderowi jako ich rzeczywistemu odbiorcy, pod warunkiem otrzymania od niego certyfikatu rezydencji. Zdaniem spółki tak właśnie się stanie.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem. Wskazał, że postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w zakresie dotyczącym odsetek, mają zastosowanie jedynie w przypadku, gdy to podmiot uzyskujący odsetki jest podmiotem, którego prawo do dysponowania otrzymaną płatnością nie ma wyłącznie formalnego charakteru, a nie można o tym mówić w tym przypadku. Spółka wniosła skargę na tę interpretację.

WSA w Warszawie oddalając ją podkreślił, że wielostronna umowa oznacza, że wszyscy uczestnicy systemu są ze sobą powiązani stosunkami prawnymi, dlatego Lider nie może być uznany za właściciela odsetek. Każdy związek powstały w wyniku umowy cash-poolingu należy sprawdzać oddzielnie, ustalając, kto jest ostatecznym odbiorcą (właścicielem) odsetek i przyporządkować go do odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

­—Rafał Snarski współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje Mariusz Malaka, starszy konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. (biuro w Katowicach)

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, odsetki wypłacane podmiotom zagranicznym (w tym odsetki wypłacane w ramach cash-poolingu) podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem u źródła w wysokości 20 proc. Przepis ten stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO).

W odniesieniu do odsetek wypłacanych na rzecz podmiotów zarządzających cash-poolingiem (pool leaderów), będących rezydentami krajów, z którymi Polska zawarła UPO zawierającą tzw. klauzulę beneficial owner (rzeczywisty/uprawniony odbiorca), organy podatkowe oraz sądy administracyjne zajmują zasadniczo jednolite stanowisko, zgodnie z którym zastosowanie obniżonej stawki wynikającej z danej UPO jest możliwe wyłącznie w przypadku ustalenia, który uczestnik systemu jest faktycznym odbiorcą zapłaconych odsetek (przykładowo, na gruncie UPO, który uczestnik jest,„osobą uprawnioną do odsetek" lub „właścicielem odsetek" – por. UPO z Holandią, Niemcami czy Luksemburgiem) oraz po uzyskaniu jego certyfikatu rezydencji. Oprócz komentowanego wyroku, pogląd taki znajdziemy m.in. w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 22 stycznia 2013 r. (IBPBI/2/423-1353/12/JS) oraz w wyroku WSA w Gliwicach z 24 września 2012 r. (I SA/Gl 181/12).

Powyższe stanowisko organów oraz sądów należy, moim zdaniem, uznać za słuszne.

Wątpliwości może budzić natomiast stosowanie analogicznego stanowiska również w przypadkach, w których pool leader pochodzi z kraju, z którym Polska zawarła UPO, w której brak jest klauzuli „beneficial owner", np. UPO z Francją. Obecnie organy i sądy, m.in. IS w Warszawie w interpretacji z 20 czerwca 2013 r. (IPPB5/423-199/13-6/JC), czy WSA w Lublinie w prawomocnym wyroku z 18 lutego 2011 r. (I SA/Lu 736/10), powołują się na Komentarz do Konwencji Modelowej OECD, z którego wynika, że postanowienia UPO w zakresie dotyczącym odsetek mają zastosowanie w przypadku, gdy to podmiot uzyskujący odsetki posiada status rzeczywistego odbiorcy (beneficial owner).

Zwracają przy tym uwagę, że Polska, będąc członkiem OECD, w praktyce przyjmuje Konwencję i Komentarz za podstawowe źródła interpretacji UPO, mimo że nie stanowią one formalnie wiążących aktów prawnych. W konsekwencji, brak wyraźnego wskazania w danej UPO, że określoną w niej stawkę opodatkowania odsetek stosuje się w stosunku do rzeczywistego odbiorcy odsetek, nie oznacza automatycznie możliwości zastosowania tej stawki, jeśli odbiorca odsetek nie jest osobą uprawnioną do nich w znaczeniu prawnym (nie jest ich rzeczywistym odbiorcą).

W praktyce gospodarczej możliwość uzyskania od pool leaderów informacji o faktycznych beneficjentach odsetek wypłacanych w ramach cash poolingu jest niejednokrotnie utrudniona. W świetle aktualnego podejścia organów podatkowych oraz sądów administracyjnych, dokonując wypłaty odsetek, polskie podmioty (uczestnicy systemów cash poolingu), które nie są w stanie wskazać zagranicznych uczestników cash poolingu faktycznie uzyskujących przychody (odsetki) w ramach systemu, powinny zatem co do zasady stosować 20 proc. stawkę podatku zryczałtowanego.

W takiej sytuacji jednak problematyczną kwestią pozostanie wywiązanie się z obowiązku złożenia (prawidłowo wypełnionych) informacji IFT-2/IFT-2R, bowiem w formularzach tych płatnik powinien wskazać m.in. dane podatnika. Wydaje się, że w tej sytuacji najbezpieczniejszym podejściem byłoby wpisanie w tych informacjach jako podatnika danych pool leadera – takie bowiem rozwiązanie zostało zaakceptowane przez WSA w Warszawie w wyroku z 14 czerwca 2011 r. (III SA/Wa 2916/10).