Przepisy obu ustaw o podatku dochodowym przewidują możliwość wpłacania przez podatników zaliczek (w przypadku ustawy o PIT – zaliczek od dochodów z działalności gospodarczej) obliczanych w sposób uproszczony (art. 44 ust. 6b ustawy o PIT i art. 25 ust. 6 ustawy o CIT).
Dwa warunki
Z możliwości tej mogą korzystać podatnicy, którzy spełniają łącznie dwa warunki:
1) prowadzą działalność gospodarczą przynajmniej trzeci rok podatkowy (a zatem obliczać zaliczek w sposób uproszczony nie mogą podatnicy, którzy po raz pierwszy podjęli działalność w roku poprzedzającym rok podatkowy lub w roku podatkowym – art. 44 ust. 6e ustawy o PIT oraz art. 25 ust. 8 ustawy o CIT),
2) w przynajmniej jednym z dwóch zeznań złożonych w ciągu ostatnich dwóch lat podatkowych wykazali dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości powodującej obowiązek zapłaty podatku (w przypadku podatników PIT) albo podatek należny (w przypadku podatników CIT).
Uproszczony sposób obliczania zaliczek polega na tym, że zaliczki te przez cały rok wynoszą 1/12 podstawy ich obliczenia (chyba że wystąpią szczególne zdarzenia skutkujące zmianą podstawy obliczania zaliczek – art. 44 ust. 6f ustawy o PIT oraz art. 25 ust. 9 ustawy o CIT).
Ile u osób fizycznych, a ile u prawnych
Podstawą obliczania zaliczek w przypadku osób fizycznych jest:
1) kwota obliczona według skali podatkowej (w przypadku podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej opodatkowane według skali podatkowej) albo według stawki 19 proc. (w przypadku podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej opodatkowane podatkiem liniowym) od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu PIT-36 lub PIT-36L złożonym w poprzednim roku (a więc w zeznaniu za rok o dwa lata wcześniejszy od tego, w którym zaliczki mają być obliczane w sposób uproszczony), albo
2) kwota obliczona według skali podatkowej (w przypadku podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej opodatkowane według skali podatkowej) albo według stawki 19 proc. (w przypadku podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej opodatkowane podatkiem liniowym) od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu PIT-36 lub PIT-36L złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata (a więc w zeznaniu za rok o trzy lata wcześniejszy od tego, w którym zaliczki mają być obliczane w sposób uproszczony) – jeżeli w zeznaniu złożonym w poprzednim roku podatkowym podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wy- sokości nieprzekraczającej kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku wynikającej z pierwszego przedziału skali podatkowej.
Z kolei w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych podstawą uproszczonego obliczania zaliczek jest:
1) podatek należny wykazany w zeznaniu CIT-8 złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy, albo
2) podatek należny wykazany w zeznaniu CIT-8 złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata – jeżeli w zeznaniu CIT-8 złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy nie został wykazany podatek należny.
Trudny wybór
Stała wysokość zaliczek obliczonych w sposób uproszczony może – w zależności od konkretnego przypadku – być zaletą lub wadą.
I tak, stała wysokość zaliczek obliczanych w sposób uproszczony jest zaletą dla podatników, u których wysokość opłacanych w roku podatkowym na zasadach ogólnych byłaby wyższa od zaliczek obliczanych w sposób uproszczony. Z kolei stała wysokość zaliczek obliczanych w sposób uproszczony jest wadą dla podatników, u których wysokość opłacanych w roku podatkowym na zasadach ogólnych byłaby niższa od zaliczek obliczanych w sposób uproszczony.
Zważywszy, że decyzję o wyborze sposobu obliczania zaliczek podatnicy podejmują na początku roku, decyzja ta obarczona jest zawsze pewnym ryzykiem. Podatnicy nigdy nie mogą być bowiem do końca pewni czy wybierając opłacanie zaliczek w sposób uproszczony podejmą korzystną dla siebie decyzję.
Wybór obliczania zaliczek w sposób uproszczony powinni rozważyć przede wszystkim ci podatnicy, którzy są przekonani, że w rozpoczynającym się roku podatkowym osiągną dochód z działalności gospodarczej (w przypadku osób fizycznych) lub podatek należny (w przypadku podatników CIT) wyższy niż w zeznaniu, na którego podstawie w sposób uproszczony obliczą wysokość zaliczek.
Przykład
Pan Jan Nowak od 2009 r. prowadzi indywidualną działalność gospodarczą. Przychody z tej działalności opodatkowane są podatkiem liniowym. W złożonym w 2013 r. zeznaniu PIT-36L za 2012 r. pan Jan wykazał dochód w kwocie 82 500 zł.
Dochód ten był znacznie niższy niż uzyskiwany przez niego we wcześniejszych latach, gdyż od 1 lipca 2012 r. pan Jan zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej. Pan Nowak zamierza wznowić działalność gospodarczą od 1 września 2013 r. i przewiduje, że w 2014 r. osiągnie dochód w wysokości około 180 000 zł.
Oznaczałoby to, że opłaca mu się wybrać obliczanie zaliczek w sposób uproszczony, gdyż ich miesięczna wysokość wyniesie – przed pomniejszeniem o zapłacone przez niego składki na ubezpieczenie zdrowotne – tylko 1306 zł (82 500 zł x 19 proc. = 15 675 zł; 15 675 zł x 1/12 = 1306,25 zł, tj. po zaokrągleniu 1306 zł).
Przykładowo zaś obliczona na zasadach ogólnych zaliczka za styczeń 2014 r. – przy założeniu, że w miesiącu tym pan Jan osiągnie dochód w wysokości 15 000 zł (1/12 zakładanego na 2014 r. dochodu rocznego) – wyniosłaby – przed pomniejszeniem o zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne – 2850 zł (15 000 zł x 19 proc.).
Wybór obliczania zaliczek w sposób uproszczony nie jest natomiast korzystnym rozwiązaniem dla podatników, którzy spodziewają się, że w rozpoczynającym się roku podatkowym osiągną dochód z działalności gospodarczej (w przypadku osób fizycznych) lub podatek należny (w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych) niższy niż w zeznaniu, na którego podstawie w sposób uproszczony obliczyliby wysokość zaliczek.
Przykład
Spółka z o.o. ABC osiągnęła w 2011 r. rekordowo wysoki dochód w kwocie 697 000 zł. Podatek należny od tego dochodu wyniósł 132 430 zł (697 000 zł x 19 proc.). W 2014 r. spółka ta spodziewa się osiągnąć znacznie niższy dochód w kwocie około 450 000 zł. W tej sytuacji spółce nie opłaca się wybierać na 2014 r. obliczania zaliczek w sposób uproszczony.
Przykładowo, obliczona na zasadach ogólnych zaliczka za styczeń 2014 r. – przy założeniu, że w miesiącu tym spółka ABC osiągnie dochód w wysokości 37 500 zł (1/12 zakładanego na 2014 r. dochodu rocznego) – wyniesie 7125 zł (37 500 zł x 19 proc.). Jest to kwota znacznie niższa od ewentualnej zaliczki za styczeń 2014 r. obliczonej w sposób uproszczony, tj. od kwoty 11 036 zł (132 430 zł x 1/12 po zaokrągleniu).
Aż do odwołania
Dokonane w danym roku zawiadomienie o wyborze obliczania zaliczek w sposób uproszczony (terminem dokonania takiego zawiadomienia jest termin wpłaty zaliczki za pierwszy miesiąc roku podatkowego) dotyczy również lat kolejnych. Podatnicy nie muszą więc zawiadamiać naczelnika urzędu skarbowego o wyborze obliczania zaliczek w ten sposób w następnych latach.
Zawiadomienie takie będzie konieczne dopiero wówczas, gdy podatnicy będą chcieli zrezygnować z obliczania zaliczek w sposób uproszczony i powrócić do obliczania zaliczek na zasadach ogólnych. Również w tym przypadku terminem dokonania zawiadomienia jest termin wpłaty zaliczki za pierwszy miesiąc roku podatkowego.
Płacenie zaliczek w sposób uproszczony
zalety:
1) brak konieczności obliczania wysokości zaliczek w ciągu roku podatkowego,
2) często wysokość zaliczek obliczanych w sposób uproszczony jest niższa od zaliczek obliczanych na zasadach ogólnych.
wady:
1) decyzję o wyborze opłacania zaliczek w sposób uproszczony podatnik musi podjąć na początku roku podatkowego i nie może się z niej przed końcem roku wycofać,
2) niekiedy wysokość zaliczek obliczanych w sposób uproszczony jest wyższa od zaliczek obliczanych na zasadach ogólnych.
Autor jest doradcą podatkowym