- Organ celny prowadzi wobec mojej firmy postępowanie w sprawie cofnięcia rejestracji automatu do gier o niskich wygranych. Odmówiłem poddania tego automatu badaniu przez upoważnioną jednostkę i nie stawiłem się w wyznaczonym terminie do dokonania oględzin automatu. Po części wynikało to z mojej niewiedzy, a po części z braku czasu. W tym samym czasie musiałem się bowiem stawić na policji w celu złożenia wyjaśnień. Nie zawiadomiłem urzędnika celnego o tym, że się nie stawię. W związku z tym nałożono na mnie karę porządkową. Czy organy celne mogą taką karę nałożyć? Na jakiej podstawie? Jakie kroki może podjąć ukarany w celu anulowania nałożonej na niego kary porządkowej?

– pyta czytelnik.

Celem nałożenia kary porządkowej przez organy podatkowe czy celne jest zdyscyplinowanie uczestników postępowania i wymuszenie realizacji postanowień organów podatkowych. Jednocześnie ma ona zapewnić sprawny przebieg postępowania i wydanie rozstrzygnięcia w przewidzianym ustawowo terminie (wyrok WSA we Wrocławiu z 17 września 2012 r., I SA/Wr 781/12).

Artykuł 262 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.), który w tym przypadku jest podstawą prawną postanowienia o nałożeniu kary porządkowej, może mieć zastosowanie nie tylko w postępowaniu prowadzonym przez organy podatkowe (a więc urząd skarbowy), lecz również w postępowaniu prowadzonym przez organy celne. W tym konkretnym przypadku, opisanym przez czytelnika, chodzi o postępowanie w sprawie cofnięcia rejestracji automatu do gier o niskich wygranych.

Jak wynika bowiem z art. 8 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (DzU nr 201, poz. 1540 ze zm.), do postępowań określonych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o.p. Postępowanie w sprawie cofnięcia rejestracji automatu do gier o niskich wygranych jest jednym z postępowań przewidzianych ustawą o grach hazardowych. Od strony proceduralnej, w kwestiach nieuregulowanych odrębnie w ustawie o grach hazardowych, zastosowanie ma procedura przewidziana przepisami o.p.

Mieści się w katalogu

Opisana w pytaniu czynność poddania automatu do gier badaniu sprawdzającemu wynika z obowiązku nałożonego przez naczelnika urzędu celnego na podstawie art. 23b ust. 1 ustawy o grach hazardowych. To z kolei oznacza, że mieści się w katalogu czynności objętych możliwością nałożenia kary porządkowej w przypadku bezzasadnej odmowy jej wykonania.

Z art. 262 o.p. wynika bowiem, że możliwość ukarania (między innymi) strony postępowania karą porządkową została przewidziana w przypadku bezzasadnej odmowy złożenia zeznań, okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności. Obowiązek poddania automatu do gier badaniu, nałożony na podstawie art. 23b ust. 1 ustawy o grach hazardowych, jest właśnie inną czynnością dowodową, o jakiej mowa w art. 262 o.p.

Wezwanie do poddania automatu badaniu sprawdzającemu ma charakter czynności dowodowej, a nie czynności rozstrzygającej o uprawnieniach i obowiązkach administracyjnoprawnych strony (postanowienie WSA w Białymstoku z 3 lipca 2012 r., II SA/Bk 464/12).

Ważne jest współdziałanie

Badanie sprawdzające automatu, przeprowadzane przez uprawnioną do tego jednostkę badającą, wymaga współdziałania strony, czyli dostarczeniu przedmiotu badania do jednostki. Podatnik nie jest więc bierny w tym działaniu, bowiem powinien w odpowiedni sposób się zachować. Z kolei odmowa wykonania tej czynności będzie równoznaczna z odmową strony „udziału w innej czynności", o jakiej mowa w art. 262 o.p. (wyrok WSA w Białymstoku z 6 grudnia 2012 r., II SA/Bk 678/12).

Przepisy przewidują dwa środki prawne przysługujące ukaranemu karą porządkową, a każdy z nich powoduje odmienne skutki. Do decyzji podatnika zaś należy, który z tych środków wybierze.

Dwa środki do wyboru

Jak wynika z art. 262 § 1 o.p. strona, która pomimo prawidłowego wezwania organu podatkowego nie stawiła się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że była do tego zobowiązania, lub bezzasadnie odmówiła okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności, może zostać ukarana karą porządkową do kwoty 2 800 zł.

2800 zł

tyle wynosi maksymalna wysokość kary porządkowej

Karę taką nakłada się w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

- Zażalenie jest zatem pierwszym środkiem prawnym, służącym negowaniu rozstrzygnięcia organu podatkowego o nałożeniu kary porządkowej. W przypadku zażalenia mamy do czynienia z weryfikacją przez organ odwoławczy nie tylko zasadności samego ukarania, lecz również jego wysokości.

- Zgodnie zaś z art. 262 § 6 o.p. organ podatkowy, który nałożył karę porządkową, może uchylić postanowienie nakładające tę karę. Drugim środkiem prawnym jest zatem wniosek o uchylenie kary porządkowej. W postępowaniu wywołanym tym wnioskiem ocenie nie podlega postanowienie o ukaraniu karą pieniężną, a tylko to, czy niestawiennictwo zostało usprawiedliwione.

Obligatoryjne warunki

Aby jednak ostatecznie doszło do uchylenia takiej kary, muszą zostać spełnione pewne przesłanki, i to zarówno po stronie ukaranego, jak i samego organu podatkowego.

Ukarany musi spełnić łącznie dwie przesłanki, które pozwolą organowi podatkowemu na podjęcie działań w zakresie uchylenia kary.

Warunek pierwszy to złożenie przez ukaranego wniosku, w którym wskaże on przyczyny czy też powody niestawiennictwa lub odmowy. Osoba ukarana powinna więc wskazać argumenty, które usprawiedliwiłyby niestawiennictwo. To zaś oznacza, że środek ten jest odpowiedni wtedy, gdy ukarany podnosi okoliczności usprawiedliwiające powstanie zdarzeń, będących podstawą postanowienia o ukaraniu.

Warunek drugi to zachowanie terminu do złożenia takiego wniosku. Wniosek należy bowiem wnieść w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej.

Ten sam organ

Spełnienie przez ukaranego wskazanych przesłanek powoduje, że organ podatkowy podejmuje czynności w tej sprawie. Bada mianowicie, czy wniosek ukaranego został złożony w terminie, a następnie analizuje przyczyny (powody) niestawiennictwa czy odmowy. Dopiero po takiej analizie może uznać niestawiennictwo (odmowę) za usprawiedliwione, co jest podstawą do uchylenia postanowienia nakładającego karę porządkową.

W przypadku wydania przez organ podatkowy postanowienia o odmowie uchylenia kary można również wnieść zażalenie na postanowienie o tej odmowie (art. 263 § 2 ordynacji podatkowej).

Wskazane środki prawne to dwa odrębne postępowania, które - mimo odmiennych przesłanek badanych w toku postępowania - pozostają ze sobą w pewnym związku. Zgodnie bowiem z art. 263 § 1 o.p., właściwym rzeczowo do wydania postanowienia o nałożeniu kary porządkowej oraz o jej uchyleniu jest ten sam organ podatkowy. Chodzi o ten organ, przed którym toczy się postępowanie, w którym tę karę porządkową nałożono.

Kolejność rozpatrywania pism

Organ podatkowy w pierwszej kolejności powinien rozpoznać zażalenie na postanowienie o nałożeniu kary porządkowej, a dopiero później zażalenie na postanowienie o odmowie uchylenia tej kary (wyrok WSA w Krakowie z 18 grudnia 2012 r., I SA/Kr 1489/12).

Trzeba dołączyć dokumenty

Podniesiona przez czytelnika okoliczność stawiennictwa na komendę policji w celu przesłuchania jest niezwykle istotna. W takim przypadku czytelnik powinien dołączyć do wnoszonego pisma (zażalenia, wniosku) dokumenty związane z tym stawiennictwem – wezwanie, potwierdzenie stawienia się w określonym dniu o określonej godzinie, ewentualnie zapis świadczący o wielogodzinnym przesłuchiwaniu. To pozwoli organowi celnemu na właściwe rozpatrzenie pisma.

Przesłanką uzasadniającą nałożenie kary porządkowej jest bezzasadna, a więc nieznajdująca potwierdzenia w obowiązujących przepisach, odmowa złożenia zeznań czy okazania przedmiotu oględzin lub udziału. To zaś oznacza, że odmowa musi mieć charakter jednoznaczny i wskazywać na brak woli podatnika poddania się obowiązkom nałożonym przez organy podatkowe.

Z pytania czytelnika nie wynika brak woli, ale niemożność techniczna. To zaś oznacza, że nie została spełniona podstawowa przesłanka, jaką jest bezzasadna odmowa. W tym bowiem przypadku uzasadnienie jest racjonalne i zasługuje na uwzględnienie >patrz przykład.

Przykład

OBOWIĄZEK MOŻNA BYŁO WYKONAĆ

Naczelnik urzędu skarbowego nałożył na podatnika Jana Malinowskiego karę porządkową w wysokości 1 000 zł. Naczelnik wskazał w postanowieniu, że podstawą nałożenia kary było niezastosowanie się przez podatnika do wielu skierowanych do niego wezwań o przedłożenie dokumentacji księgowej za 2010 r., będącej przedmiotem postępowania.

Organ powołał wszystkie skierowane do podatnika pisma, w których wzywał podatnika do przedłożenia żądanej dokumentacji. W pismach tych pouczono pana Jana o konsekwencjach niedostosowania się do skierowanych wobec niego żądań. Pan Malinowski w odpowiedzi przedkładał kolejne zwolnienia lekarskie, które stwierdzały jego niezdolność do pracy.

Powoływał się także na niemożność ustanowienia pełnomocnika, który przedłożyłby żądaną dokumentację organowi podatkowemu.

W tym przypadku, gdy pan Jan Malinowski nie stosuje się do wezwań o przedłożenie dokumentacji księgowej, należy uznać, że w ten sposób bezzasadnie odmawia okazania przedmiotu oględzin. Pan Jan mógł bowiem przedłożyć żądane dokumenty, gdyż nie istniała usprawiedliwiona przyczyna uniemożliwiająca mu wykonanie tego obowiązku. -

Również symboliczna złotówka

To od decyzji organu podatkowego zależy, jaka będzie wysokość kary porządkowej. Jest to kwestia uznaniowa, choć ustawodawca wskazał górną granicę. Kara nie może bowiem przekroczyć wysokości wskazanej przez ustawodawcę, czyli 2800 zł. Wysokość takiej kary może zatem wynosić 100 zł, jak i 2000 zł, ale nie więcej niż 2800 zł.

Wydaje się, że organ podatkowy przy wymierzaniu wysokości kary powinien brać pod uwagę nie tylko okoliczności sprawy, lecz również sytuację finansową podatnika. Wysokość kary porządkowej, jak sama nazwa wskazuje, ma porządkować podatnika, a więc zwracać uwagę, żeby jego zachowanie było właściwe, czyli takie, jakiego życzy sobie (żąda) organ.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wysokość kary porządkowej była symboliczna, a więc np. 1 zł. Dla niektórych podatników sam fakt nałożenia kary porządkowej może być już karą, nieistotne czy to będzie 1 zł, czy 100 zł.

Wniosek o uchylenie kary

1. Podatnik powinien złożyć wniosek o uchylenie kary pieniężnej w sytuacjach, gdy jest w stanie wykazać, że niestawiennictwo lub niewykonanie nałożonego obowiązku nie wynikało z jego winy, tzn. kiedy organ podatkowy może uznać takie niestawiennictwo czy niewykonanie obowiązku za usprawiedliwione.

2. Podatnik uznaje zatem, że organ podatkowy zasadnie obciążył go karą porządkową z uwagi na niestawiennictwo lub niewykonanie obowiązku, jednak zaistniałe okoliczności go usprawiedliwiają.

3. Warto w takim przypadku wyeksponować okoliczności związane z niestawiennictwem czy niewykonaniem obowiązku, a więc dlaczego podatnik nie mógł dopełnić czynności, do której był zobowiązany.

4. Wniosek taki powinien zostać złożony w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej.

Zażalenie

1. W przypadku zażalenia mamy do czynienia z negacją rozstrzygnięcia organu podatkowego o nałożeniu kary porządkowej.

2. Podatnik nie zgadza się więc z nałożeniem na niego kary porządkowej, mimo, że faktycznie nie stawił się w wyznaczonym terminie lub nie wykonał nałożonego obowiązku.

3. W takim przypadku, zwłaszcza przy biernej postawie podatnika, tzn. gdy brak jest okoliczności uzasadniających niestawiennictwo czy niewykonanie obowiązku, organ podatkowy powinien dokonać weryfikacji nie tylko zasadności samego ukarania, lecz również jego wysokości.

4. W zażaleniu można więc wskazać niemożność uiszczenia kary porządkowej w wysokości określonej w postanowieniu o ukaraniu. -