Takie stanowisko zajęła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 15 stycznia 2013 r. (IPPP1/443-1140/12-2/MP).

Wnioskodawca jest spółką kapitałową, zajmującą się tworzeniem i sprzedażą oprogramowania komputerowego. W 2007 r. spółka rozpoczęła pracę nad nowym programem, który w przyszłości miał służyć wykonywaniu przez spółkę czynności opodatkowanych. W trakcie realizacji projektu, spółka ponosiła wydatki, od których odliczała VAT.

W związku z pogarszającą się sytuacją na rynku oraz obawą przed brakiem perspektyw na zyski z poczynionej inwestycji (projektu), wnioskodawca rozważa możliwość zaniechania dalszych prac nad projektem. W celu minimalizacji dalszych strat, zarząd spółki zamierza podjąć definitywną uchwałę o niekontynuowaniu prac. Wątpliwości wnioskodawcy odnoszą się do kwestii zachowania prawa do odliczenia i konieczności ewentualnej korekty VAT odliczonego, w przypadku zaniechania dalszych prac nad projektem.

Spółka zwróciła się do organu podatkowego z wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej w zakresie zdarzenia przyszłego. Spółka zapytała, czy w przypadku zaniechania dalszych prac nad projektem zachowa prawo do odliczenia i nie będzie zobowiązana do dokonania korekty VAT odliczonego w toku dotychczasowych prac nad tym projektem. Zdaniem spółki, powinna ona zachować prawo do odliczenia i w konsekwencji nie będzie zobowiązana do dokonania korekty.

Przy badaniu przedmiotowej kwestii, należy odnieść się do jej zamiaru, który zakładał wykorzystanie programu komputerowego w przyszłej działalności opodatkowanej VAT. Zdaniem spółki, bez znaczenia jest fakt, że spółka faktycznie nie wykorzysta nabytych towarów i usług do prowadzenia działalności opodatkowanej. W swoim uzasadnieniu, spółka powołała się na orzecznictwo polskich sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Izba Skarbowa w Warszawie uznała stanowisko spółki za prawidłowe. W ocenie organu, w przypadku, gdy spółce przysługiwało prawo do odliczenia z tytułu poniesionych wydatków związanych z pracami nad projektem, a następnie z powodów pozostających poza kontrolą spółki zakupy te nie zostały wykorzystane do prowadzenia działalności opodatkowanej VAT, spółka nie traci prawa do odliczenia i nie będzie zobowiązana do dokonania korekty. W uzasadnieniu organ podkreślił znaczenie zasady neutralności opodatkowania VAT. Wskazał także, że istnieje bogate orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które nie pozwala na pozbawienie podatnika prawa do odliczenia w sytuacjach analogicznych, jak wskazana we wniosku o interpretację. ?

Rafał Łapiński konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC

Należy podzielić stanowisko zajęte przez Izbę Skarbową w Warszawie w przedmiotowej interpretacji. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Przepisy o VAT przewidują od tej zasady wiele wyjątków. Regulacje VAT nie odnoszą się jednak w sposób bezpośredni do kwestii zachowania przez podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wydatków poniesionych na zaniechaną inwestycję.

Rozwiązania tego problemu należy zatem szukać w zasadach ogólnych opodatkowania VAT. Zgodnie z zasadą neutralności opodatkowania ekonomiczny ciężar podatku nie jest ponoszony przez podatnika. Ciężar VAT ponosi co do zasady finalny konsument, a regulacje VAT powinny być skonstruowane w taki sposób, aby VAT pozostawał dla podatnika neutralny. Realizację tej zasady zapewnia prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego. Pozbawienie podatnika prawa do odliczenia powinno stanowić wyjątek, który nie powinien być interpretowany rozszerzająco.

Rozpatrywane zagadnienie było przedmiotem bogatego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie: Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej). Przykładowo w wyroku w sprawie INZO (C-110/94) Trybunał uznał, że prawo do odliczenia podatku naliczonego powinno być zachowane również w sytuacji, gdy działalność związana z zakupami z przyczyn ekonomicznych nie zostaje rozpoczęta.

Stanowisko to Trybunał potwierdził w wyroku w sprawie Ghent Coal Terminal NV (C-37/95),

w którym podkreślił, że prawo do odliczenia obowiązuje także w przypadku, gdy z powodów niezależnych od podatnika nigdy nie wykorzystał on nabytych towarów i usług do prowadzenia działalności opodatkowanej. System odliczeń, w ocenie Trybunału, ma na celu, całkowite uwolnienie podmiotu gospodarczego od obciążeń z tytułu VAT.

W omawianej interpretacji, zamiarem podatnika, z jakim nabywał towary i usługi, od których odliczał VAT, było wykonywanie w przyszłości działalności opodatkowanej. Dla oceny prawa podatnika do odliczenia VAT w tym zakresie, istotny jest już sam zamiar wykorzystywania nabywanych towarów i usług do wykonywania czynności opodatkowanych. To, że podatnik na skutek niezależnej od niego zmiany sytuacji gospodarczej efektywnie nie wykona czynności opodatkowanych, nie może uzasadniać pozbawienia go prawa do odliczenia.

Pozytywna konkluzja organu, zawarta w komentowanej interpretacji, jest o tyle istotna, że w obecnej sytuacji gospodarczej, kwestie zaniechanych inwestycji mogą pojawiać się w praktyce coraz częściej.