Składki na OC członków zarządu nie można odliczyć od przychodu

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyriku z 21 lutego 2013 r. (II FSK 1322/11).

Sprawa dotyczyła możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu ubezpieczenia OC spółki i wszelkich osób fizycznych, które były, są obecnie lub będą jej członkiem zarządu, członkiem rady nadzorczej, dyrektorem, prokurentem, głównym księgowym lub dowolnym pracownikiem.

Najważniejsze w całej konstrukcji zawartej umowy były postanowienia, że wszelkie świadczenia wynikające z ubezpieczenia będą wypłacane spółce lub osobom trzecim, natomiast ubezpieczeni mogą jedynie uzyskać zwrot określonych kosztów. W takim stanie faktycznym spółka zadała pytanie: czy zgodnie z art. 15 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o CIT wydatek na składkę na ubezpieczenie OC będzie kosztem uzyskania przychodu.

Zdaniem spółki, przedmiotowy wydatek jest takim kosztem, gdyż służy zabezpieczeniu źródła przychodu. Spółka, jako ubezpieczający, ma bezpośredni interes majątkowy w posiadaniu takiego ubezpieczenia, ponieważ jest uprawniona do otrzymania ewentualnego odszkodowania w wyniku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego. Ponadto, w ocenie spółki, w sprawie nie ma zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o CIT ze względu na swoistą niedookreśloność co do tożsamości ubezpieczonych.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem. Uznał, że nabycie polis nie ma na celu zabezpieczenia źródła przychodu przez spółkę, a służy jedynie ochronie osób pełniących określone funkcje w spółce. Wobec tego nie istnieje prawna możliwość zaliczenia takiego wydatku do kosztów podatkowych. Co więcej, stoją temu na przeszkodzie art. 16 ust. 1 pkt 59 oraz art. 16 ust. 1 pkt 38a ustawy o CIT. Ze względu na takie rozstrzygnięcie spółka wniosła skargę do WSA, która została oddalona (I SA/Gl 830/10).

Sąd I instancji orzekł, że organ podatkowy prawidłowo uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Spółka wniosła skargę kasacyjną, podtrzymując prawidłowość swoich twierdzeń. NSA oddalił skargę kasacyjną podzielając stanowisko przedstawione przez organ podatkowy i sąd I instancji.

—Andrzej Wapowski współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Dariusz Wójtowicz konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)

Zapewnianie przez spółki ubezpieczenia OC dla członków swoich organów jest stosunkowo powszechną praktyką. Na tym tle występują jednak wątpliwości w zakresie podatkowego ujęcia wydatków na takie polisy.

Kwestia ta została podniesiona w komentowanym wyroku NSA. Orzeczenie to jest, co do zasady, zgodne z dominującym stanowiskiem sądów i organów podatkowych w zakresie podatkowego ujęcia polis OC, nabywanych przez spółki na rzecz m.in. członków swoich zarządów i rad nadzorczych. Niemniej jednak, pewne wątpliwości może budzić stanowisko NSA w odniesieniu do tej części składki, która związana jest z ochroną ubezpieczeniową dla samej spółki.

Przedstawione w uzasadnieniu ustnym stanowisko NSA, jak się wydaje, odwołuje się do argumentacji, że takie polisy nie mogą stanowić dla spółek kosztów podatkowych, gdyż nie służą uzyskaniu przychodów lub zachowaniu albo zabezpieczeniu ich źródła. W istocie polisy zabezpieczają bowiem członków organów, których działania (lub zaniechania) mogą spowodować negatywne konsekwencje dla spółki.

Ponadto, w zakresie, w jakim wyrok dotyczy wydatków na ubezpieczenie dla pracowników oraz członków organów stanowiących, czy też rad nadzorczych, NSA wskazał, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 59 oraz art. 16 ust. 1 pkt 38a ustawy o CIT, kosztowość takich wydatków została wprost wyłączona. W szczególności, nie są kosztem podatkowym wydatki ponoszone przez spółki na rzecz członków swoich rad nadzorczych (art. 16 ust. 1 pkt 38a).

Dodatkowo, nie są kosztami podatkowymi składki na ubezpieczenie płacone przez pracodawcę na rzecz pracowników (w tym zatrudnionych członków zarządu), z wyjątkiem sytuacji, w której polisy obejmują ustanowione odrębnymi przepisami grupy ryzyka oraz spełniają specyficzne dodatkowe warunki określone w ustawie o CIT (art. 16 ust. 1 pkt 59).

Reasumując, w omawianym wyroku NSA uznał, że wydatki na polisy OC dla spółek nie stanowią kosztów podatkowych, ponieważ w rzeczywistości ubezpieczenie dotyczy innych podmiotów. Przeciw takiej wykładni w praktyce podnoszony bywa argument, że w okolicznościach powodujących odpowiedzialność materialną, spółka poniosłaby uszczerbek w swoim majątku (co znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe).

Niemniej jednak, mając na uwadze dość stanowcze stanowisko sądu, z ostateczną oceną wyroku należy wstrzymać się do publikacji uzasadnienia pisemnego.