Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest jedną z form zryczałtowanego podatku dochodowego. W tej formie mogą opłacać podatek dochodowy osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Mówi o tym art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - DzU nr 144, poz. 930 ze zm.(dalej: ustawa o zryczałtowanym podatku).

Jakie obowiązki mają podatnicy

Podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (zob. art. 15 ust. 1 in principio ustawy o zryczałtowanym podatku).

Należy wyjaśnić, że w myśl przepisów rozporządzenia ministra finansów z 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (DzU nr 219, poz. 1836 ze zm.), przez środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne uważa się tutaj składniki majątkowe, o których mowa w art. 22a-22o ustawy o PIT.

Konieczny jest wybór metody amortyzacji

Tworząc Wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (dalej: Wykaz) należy stosować art. 22a – art. 22o ustawy o PIT, w szczególności do ustalenia wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, czy wyboru metody amortyzacji.

Podatnik opłacający podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych może dowolnie wybrać metodę amortyzacji środka trwałego inną niż metoda liniowa (np. metodę degresywną, metodę stawki indywidualnej), jeżeli spełnione są warunki do jej stosowania.

Wybraną metodę amortyzacji musi jednak stosować do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego, w tym również po ewentualnym przejściu na ogólne zasady opodatkowania. Również tych podatników obowiązuję zakaz amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wymienionych w art. 22c ustawy o PIT (np. gruntów).

Należy jednak mieć na uwadze, że ryczałt od przychodów ewidencjonowanych pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (zob. art. 12 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku). Z tego względu dokonane odpisy amortyzacyjne nie mają wpływu na wysokość zryczałtowanego podatku dochodowego.

Jakie dane uwzględnić...

Sposób prowadzenia Wykazu określa ww. rozporządzenie ministra finansów z 17 grudnia 2002 r. Wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane:

1) liczbę porządkową;

2) datę nabycia;

3) datę przyjęcia do używania;

4) określenie dokumentu stwierdzającego nabycie;

5) określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej;

6) symbol Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) wydanej na podstawie odrębnych przepisów;

7) wartość początkową;

8) stawkę amortyzacyjną;

9) zaktualizowaną wartość początkową;

10) datę likwidacji oraz przyczynę likwidacji albo datę zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Użyty przez prawodawcę zwrot „co najmniej" wskazuje, że również inne dane mogą być zawarte w Wykazie. W szczególności mogą to być:

- kwota odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony,

- zaktualizowana kwota odpisów amortyzacyjnych,

- wartość ulepszenia zwiększająca wartość początkową,

Dane te powinna dodatkowo zawierać ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy o PIT, tj. ewidencja prowadzona przez podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów.

... a jakich nie

Analogicznie jak w przypadku ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy o PIT, nie podlegają objęciu Wykazem budynki mieszkalne, lokale mieszkalne i własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, których wartość początkową ustala się zgodnie z art. 22g ust. 10 ustawy o PIT.

Zapisów dotyczących środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się w wykazie najpóźniej w miesiącu przyjęcia ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia do Wykazu uznaje się za ujawnienie środka trwałego, o którym mowa w art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Uregulowanie to jest zbieżne z art. 22n ust. 4 ustawy o PIT.

Przejście z zasad ogólnych

W razie zmiany formy opodatkowania, jeżeli podatnik prowadził ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ustawy o PIT, może kontynuować prowadzenie tej ewidencji, w sposób określony w przepisach rozporządzenia, pod warunkiem, że ewidencja ta odpowiadać będzie wymogom określonym dla Wykazu. Oznacza to, że nie musi zakładać Wykazu podatnik, który wcześniej płacił podatek na zasadach ogólnych.

Przykład

Pani Iwona K. prowadzi przedszkole. Obecnie rozlicza się na zasadach ogólnych (składa PIT-36). Od 2013 r. zamierza przejść na ryczałt ewidencjonowany. Posiadane przez panią Iwonę K. środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne są ujęte w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych.

Czy w związku z przejściem na ryczałt ewidencjonowany pani Iwona K. będzie musiała założyć Wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do którego prowadzenia są zobowiązani podatnicy, który wybrali opodatkowanie w formie ryczałtu ewidencjonowanego?

Nie, pani Iwona K. będzie mogła kontynuować prowadzenie ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Co po utracie lub rezygnacji

W razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podatnik jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi, tj. księgi rachunkowe albo podatkową księgę przychodów i rozchodów, chyba że jest zwolniony z tego obowiązku (tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 12 sierpnia 2009 r., ITPB1/415-472/09/PSZ).

W takim przypadku musi także zacząć opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach (zob. art. 22 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku).

W konsekwencji, podatnik, który utracił prawo do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jest zobowiązany zaprowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w ramach ksiąg rachunkowych. Jeżeli natomiast będzie prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, to musi zaprowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy o PIT.

Zakładając ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy o PIT, podatnicy muszą pamiętać, aby uwzględnić w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (zob. art. 22n ust. 5 ustawy o PIT).

Podobnie należy postąpić w przypadku rezygnacji z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i przejścia na ogólne zasady opodatkowania PIT.

Przykład

Pan Jacek W. prowadzi działalność w zakresie przewozu ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton. W związku z planowanym rozwojem firmy od 1 stycznia 2013 r. zamierza przejść z opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego na opodatkowanie według zasad ogólnych – skali podatkowej (zamierza prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów).

W wykazie środków trwałych na chwilę obecną znajduje się jedynie samochód ciężarowy. Z wykazu wynika m.in., że samochód ten (742 KŚT) został nabyty 20 grudnia 2012 r., na podstawie faktury zakupu z tego dnia, oddany do używania 28 grudnia 2010 r.; wartość początkowa tego samochodu wynosi 75 000 zł; a roczna stawka amortyzacyjna – 20 proc.

Zakładając ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych z początkiem 2013 r. pan Jacek W. powinien pamiętać, aby ujmując w prowadzonej ewidencji środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wykazać również dokonane odpisy amortyzacyjne, tj. za okres od stycznia 2011 r. do grudnia 2012 r. (w praktyce oznacza to, że samochód będzie już w 40 proc. zamortyzowany.

Można stosować techniki informatyczne

Obowiązkiem podatnika prowadzącego Wykaz jest jego zbroszurowanie i ponumerowanie kolejno jego kart.

Wykaz może być prowadzony przy zastosowaniu technik informatycznych. W tym przypadku na koniec każdego miesiąca, w terminie nie późniejszym niż do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, podatnik jest obowiązany sporządzić wydruk zapisów dokonanych za dany miesiąc.

Wydruk powinien zawierać co najmniej dane niezbędne dla Wykazu. Podatnik posługujący się programem komputerowym niezapewniającym możliwości wydrukowania Wykazu, jest jednak obowiązany założyć Wykaz (w formie papierowej ).