przewiduje dla tzw. małych podatników możliwość dokonywania rozliczeń tego podatku metodą „kasową". Polega ona na tym, że obowiązek podatkowy nie powstaje na zasadach ogólnych, lecz z dniem uregulowania przez kontrahenta całości lub części należności.
Nie może to jednak nastąpić później niż 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego przed wskazanym terminem 90 – dniowym w tej części.
Stosowanie metody kasowej powoduje zatem przesunięcie obowiązku podatkowego w rozliczeniu tego podatku do momentu otrzymania przez małego podatnika należności.
Pozwala to uniknąć ewentualnych problemów z płynnością finansową, polegających na konieczności finansowania VAT z własnych środków przed otrzymaniem zapłaty za towar bądź usługę od kontrahenta. Stosowanie tej metody rozliczeń z fiskusem powoduje również konieczność tzw. kasowego rozliczenia podatku naliczonego (tj. dokonywania odliczenia podatku naliczonego dopiero po dokonaniu zapłaty faktury).
Do dokonywania rozliczeń metodą kasową uprawnieni są tzw. mali podatnicy w rozumieniu ustawy o VAT, tj. co do zasady podmioty, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro. W 2012 r. chodzi o kwotę 5 324 000 zł, osiągniętą w 2011 r.
Wybór i rezygnacja
Podatnicy spełniający kryteria do uznania ich za małych podatników mogą wybrać na zasadzie dobrowolności metodę kasową rozliczania podatku VAT. Zawczasu jednak powinni pisemnie zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej metody. Powinni to zrobić w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będą tak się rozliczali.
Podatnik może zrezygnować z metody kasowej po upływie 12 miesięcy jej stosowania, tj. po upływie czterech kwartałów. Wówczas zobligowany jest w terminie do końca kwartału, w którym stosuje metodę kasową, zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tej formy rozliczeń z fiskusem.
Jednak mimo takiej rezygnacji, dla transakcji dokonanych w okresie, kiedy podatnik stosował metodę kasową, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach przewidzianych dla tej metody. Te same reguły mają zastosowanie w przypadku utraty przez podatnika prawa do stosowania kasowych rozliczeń.
Przepisy ustawy o VAT przewidują bowiem możliwość utraty prawa do stosowania metody kasowej w sytuacji przekroczenia progu obrotu 1,2 mln euro. Wówczas począwszy od pierwszego miesiąca po kwartale, w którym podatnik przekroczył tę kwotę, powinien stosować zasady ogólne rozliczania VAT.
Składanie deklaracji
Wybór metody kasowej obliguje podatnika do składania kwartalnych deklaracji VAT-7K w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kwartale. W tej deklaracji po stronie podatku należnego powinna być wykazana sprzedaż, za którą podatnik otrzymał zapłatę – w całości lub w części.
Trzeba tam także ująć sprzedaż, dla której należność nie została uregulowana, jeżeli od momentu wydania towaru lub wykonania usługi z tytułu tej sprzedaży upłynęło 90 dni. Te same zasady obowiązują w zakresie wykazania w deklaracji VAT-7K kwoty podatku naliczonego. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 16 ustawy o VAT, podatnik stosujący metodę kasową uprawniony jest do odliczenia podatku naliczonego w rozliczeniu kwartału, w którym:
1) uregulował całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury,
2) dokonał zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji celnych,
- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.
Wskazany powyżej sposób wykazywania w deklaracji podatkowej zarówno podatku należnego, jak i podatku naliczonego wymusza na podatniku właściwe ewidencjonowanie transakcji dokonanych w danym kwartale w rejestrze sprzedaży, i jak w rejestrze zakupu.
W rejestrze sprzedaży danego kwartału powinny być bowiem wykazane faktury, które zostały przez kontrahentów uregulowane (w jakiejkolwiek formie – w tym poprzez potrącenia) przed upływem 90.dni od dnia sprzedaży, jak i faktury nieuregulowane wprawdzie ale dla których upłynął już 90-dniowy termin od dnia sprzedaży. W rejestrze zakupu z kolei powinien być zaewidencjonowany wyłącznie podatek naliczony wynikający z zapłaconych faktur i dokumentów celnych.
Przykład
Mały podatnik korzystający z metody kasowej wystawił 20 stycznia dwie faktury dokumentujące dostawę towarów. Zgodnie z warunkami umowy zapłata z tego tytułu powinna nastąpić w terminie 14 dni od otrzymania faktury przez nabywcę. Pierwsza faktura została przez kontrahenta zapłacona w części – 50 proc. w dniu 20 marca. Druga faktura nie została uregulowana.
Pierwsza faktura powinna być zaewidencjonowania w wysokości dokonanej przez kontrahenta zapłaty. Konkretnie: 50 proc. jej kwoty w rejestrze sprzedaży za I kwartał (20 marca), natomiast w pozostałej części w rejestrze sprzedaży za II kwartał (w terminie 90 dni od dnia dostawy). Również druga faktura powinna być wykazana w tym samym momencie (tj. w II kwartale roku).
Sprzedaż trzeba udokumentować
Dodatkowym obowiązkiem podatnika stosującego metodę kasową jest właściwe udokumentowanie dokonanej sprzedaży w formie wystawianych faktur.
Faktury te zasadniczo powinny zawierać wszystkie elementy wymagane przy „zwykłych" fakturach oraz dodatkowo zawierać oznaczenie „Faktura VAT-MP" i termin płatności należności. Właściwe oznaczenie wystawionej przez małego podatnika faktury w ten sposób jest o tyle istotne, że podatek naliczony wykazany na takiej fakturze podlega odliczeniu przez kontrahenta małego podatnika w ściśle określonym terminie.
Podatek naliczony podlega bowiem odliczeniu w rozliczeniu za okres uregulowania w całości lub w części należności na rzecz małego podatnika lub upływu 90. dnia od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadku nieuregulowania należności za nabycie towarów i usług udokumentowanych jako „Faktura VAT-MP".
Wynika to z § 18 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Regulacja ta ma na celu zachęcenie odbiorców faktur wystawianych przez małych podatników do szybszego regulowania należności na ich rzecz, dając prawo do odliczenia podatku naliczonego z takiej faktury w momencie uiszczenia całej należności z niej wynikającej.
Agnieszka Jasica-Skalbmierska doradca podatkowy, partner w ATA Finance
Komentuje Agnieszka Jasica-Skalbmierska, doradca podatkowy, partner w ATA Finance
Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z kasowej metody rozliczania VAT podatnik powinien rozważyć korzyści wynikające z wyboru tego sposobu rozliczeń z fiskusem.
Niewątpliwą korzyścią płynącą z kasowej metody rozliczenia VAT jest konieczność uiszczenia podatku w momencie uzyskania od kontrahenta środków na jego zapłatę, co pozytywnie wpływa na płynność finansową podmiotu.
W przypadku braku zapłaty za fakturę odraczany jest obowiązek uiszczenia podatku do 90. dnia od dnia sprzedaży. Jednakże metoda ta może być niekorzystna dla podatników, u których wystąpi nadwyżka podatku naliczonego nad należnym. W takiej sytuacji termin zwrotu tego podatku może być odroczony.
Wybór metody kasowej rozliczania VAT wiąże się niewątpliwie z wieloma zaletami. Jednak w praktyce gospodarczej, z uwagi na liczne związane z nim obowiązki, nie cieszy się zbyt dużą popularnością wśród podmiotów spełniających warunki do uznania ich za małych podatników.
