Tak orzekł WSA w Warszawie 4 września 2012 r. (III SA/Wa 3064/11,III SA/Wa 3063/11).
Podatnik wraz z innym udziałowcami wnosił do spółki holdingowej posiadane udziały albo akcje innych spółek. W rezultacie spółka holdingowa uzyskiwała bezwzględną większość głosów w tych spółkach. Podatnik, opierając się na wykładni literalnej art. 24 ust. 8a ustawy o PIT oraz art. 2 pkt
e) Dyrektywy 2009/133/WE twierdził, że opisana transakcja jest zwolniona z PIT. Dzieje się tak, ponieważ dyrektywa wskazuje, że w zamian za uzyskanie większości praw głosu spółka nabywająca wydaje udziały „akcjonariuszom", nie zaś jednemu tylko „akcjonariuszowi". Polski ustawodawca, dokonując implementacji dyrektywy, nie wprowadził żadnego zastrzeżenia odnośnie do tego wymogu.
Podatnik powoływał się także na wyrok TSUE C-321/05. Organ podatkowy uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe (IPPB2/415-346/11-4/MK), twierdząc, że zwolnienie z art. 24 ust. 8a ustawy o PIT dotyczy wyłącznie właściciela wnoszonych udziałów/akcji. Stronami transakcji są wnoszący aport udziałowiec oraz spółka. Organ argumentował, że każdy z udziałowców jest odrębnym podatnikiem PIT, dlatego w transakcji wymiany udziałów nie mogą być uwzględniani łącznie. Sformułowanie z art. 24 ust. 8a ustawy o PIT „od udziałowców (akcjonariuszy)" nie służyło określeniu warunków stosowania zwolnienia, lecz miało jedynie wskazać adresatów zawartej w tym przepisie normy prawnej.
Uchylając interpretację, sąd stwierdził, że art. 24 ust. 8a ustawy o PIT należy interpretować zgodnie z duchem dyrektywy 2009/133/WE. W ocenie sądu odmowa zwolnienia wymiany udziałów przez mniejszościowych udziałowców i akcjonariuszy spółek byłaby dyskryminująca dla tych udziałowców. Dlatego opisana w przedmiotowej sprawie transakcja powinna być neutralna podatkowo i objęta zwolnieniem z art. 24 ust. 8a ustawy o PIT.
—Mateusz Macios współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Michał Kłos doradca podatkowy dyrektor w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)
Komentuje Michał Kłos doradca podatkowy dyrektor w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)
Wyrok zasługuje na aprobatę. Spór dotyczył interpretacji art. 24 ust. 8a ustawy o PIT, który wszedł w życie 1 stycznia 2011 r. Zmiana miała na celu m.in. ujednolicenie opodatkowania podatników CIT (którzy już od ponad 8 lat mieli możliwość niezaliczania do przychodów wartości udziałów/akcji otrzymanych w przypadku tzw. wymiany udziałów/akcji) oraz PIT.
I właśnie to ujednolicenie przepisów i możliwość stosowania zwolnienia podatkowego przez podatników PIT przyczyniły się do powstania sporów pomiędzy podatnikami a fiskusem. Stało się tak m.in. za sprawą wniosków o interpretacje tych podatników, którzy samodzielnie nie posiadali bezwzględnej większości praw głosu w danym podmiocie, a większość taką miało dwóch lub więcej podatników (udziałowców/akcjonariuszy).
Na poziomie pierwszej instancji sądów administracyjnych po raz drugi (por. nieprawomocny wyrok WSA w Szczecinie z 26 stycznia 2012 r., I SA/Sz 906/11) w tego typu sprawie sąd wyrokował na korzyść podatnika, używając tym razem argumentacji opartej m.in. na prawie wspólnotowym i odwołującej się do Dyrektywy 2009/133/WE. Należy wskazać, że teza podnoszona przez organy podatkowe, iż podatnikiem jest odrębnie każdy z właścicieli udziałów/akcji, jest co do zasady słuszna, jednak zastosowanie przez władze podatkowe interpretacji, zgodnie z którą możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania musi wynikać z indywidualnej sytuacji danego podatnika (co organy próbują wywnioskować z treści przepisu), już tak oczywiste nie jest.
Przeciwny wniosek (podobnie jak zrobił to WSA w Warszawie) można wysnuć z dokładnej analizy art. 24 ust. 8a ustawy o PIT, która posługuje się wręcz liczbą mnogą, odnosząc się do udziałowców/akcjonariuszy, od których dochodzi do nabycia praw głosu dających nabywcy bezwzględną większość w przejmowanym podmiocie, jako skutku operacji wymiany udziałów.
Należy zauważyć, że jedna z możliwych i uzasadnionych interpretacji nakazuje przyjąć, iż o sytuacji podatkowej indywidualnego podatnika decyduje tak naprawdę całokształt okoliczności związanych z operacją wymiany udziałów, do której dochodzi w wyniku wielu różnych działań, dających efektywnie rezultat w postaci objęcia przez nabywcę większości praw głosu w przejmowanym podmiocie.
Należy liczyć się z tym, że podobne sprawy będą trafiały przed WSA, a także się staną przedmiotem rozstrzygnięcia NSA, który – jak wierzę –odwoła się nie tylko do przepisów wspólnotowych, ale również do literalnego brzmienia przepisów ustawy o PIT w tym zakresie i będzie podtrzymywał pozytywne dla podatników wyroki.
