- Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na pośrednictwie w sprzedaży. Naszymi kontrahentami są przedsiębiorcy (firmy) niezarejestrowani na terenie Unii Europejskiej. I tak na przykład kontrahent – przedsiębiorca z Chin – dzięki naszemu pośrednictwu sprzedaje towary do Rosji i na obszar UE. Czy prowizja z tytułu pośrednictwa w sprzedaży podlega opodatkowaniu VAT w Polsce?

– pyta czytelnik.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Opodatkowaniu tym podatkiem podlega zatem odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem świadczenia (określonym na podstawie przepisów ustawy o VAT) jest terytorium kraju, czyli Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku świadczenia usług bardzo istotne dla prawidłowego rozliczenia VAT jest więc określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia tego miejsca zależy bowiem, czy dane świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu VAT w Polsce, czy też nie.

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 28a ustawy o VAT, ilekroć jest mowa o podatniku – rozumie się przez to:

a.

podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,

b.

osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a), która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.

Podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Przepis ten wprowadza w ustawie o VAT drugą definicję podatnika. Ma ona zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Zgodnie z tą definicją podatnikami są również podmioty wykonujące działalność uznawaną za działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich. W Polsce oraz w innych krajach UE wykonywanie takiej działalności wiąże się ze statusem podatnika VAT.

Jednak status podatnika według tej definicji nie jest co do zasady uzależniony od rejestracji danego podmiotu jako podatnika VAT czynnego. Dlatego podatnikiem według tych regulacji jest podatnik VAT czynny oraz korzystający ze zwolnienia.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – na mocy ust. 2 tego artykułu – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Kto spełnia definicję

Zgodnie z zasadą ogólną zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z pewnymi zastrzeżeniami, które jednak nie mają zastosowania w analizowanej sytuacji.

Nie ma zatem znaczenia, czy podmiot wykonujący działalność gospodarczą ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski, czy też w jakimkolwiek innym miejscu na świecie. Definicja podatnika nie odwołuje się bowiem do kryterium terytorialności.

Podatnikiem w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT (a tym samym również art. 28a tej ustawy) będzie zatem także spółka z siedzibą w innym państwie UE, jak również np. spółka mająca siedzibę na terytorium Stanów Zjednoczonych (pomimo że w państwie tym nie został wprowadzony VAT ani podobny podatek), jeżeli tylko prowadzą one działalność gospodarczą.

Ponadto za podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy uznaje się również osobę prawną nieprowadzącą działalności gospodarczej, która jest zidentyfikowana do celów podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodanej.

W świetle regulacji zawartych w ustawie o VAT kontrahent spółki będącej pośrednikiem, o której mowa w pytaniu, spełnia definicję podatnika. Miejscem świadczenia i opodatkowania przedmiotowych usług jest więc terytorium kraju, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (art. 28b ust. 1 ustawy o VAT).

A zatem kwota prowizji z tytułu pośrednictwa w sprzedaży, polegającego na wyszukiwaniu odbiorców towarów sprzedawanych przez kontrahentów niezarejestrowanych na terenie Unii Europejskiej, nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

 

Mirosław Pawełczyk doktor nauk prawnych, radca prawny, partner zarządzający w Pawełczyk & Szura Kancelaria Radców Prawnych Spółka Partnerska w Katowicach