Zwolnienie pracownika z obowiązku zwrotu części pożyczki to przychód

Służbom płacowym firm kłopotów przysparza fakt umorzenia pożyczki mieszkaniowej. Przede  wszystkim w regulaminie zfśs bądź w inaczej sformalizowanych zasadach udzielania pożyczek mieszkaniowych ze środków obrotowych przedsiębiorcy należy dokładnie określić, kiedy jest to dopuszczalne.

Najczęściej regulaminy pozwalają na to w razie trudnej sytuacji materialnej, rodzinnej czy życiowej podwładnego, zaistnienia nieszczęścia, które go dotknęło (pożar, został kradziony z dobytku, powódź zalała jego gospodarstwo), czy na wypadek śmierci jego bądź członka rodziny będącego jej głównym żywicielem. Od takiego przysporzenia pracownika należy odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy, a czasami składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Co dla urzędu skarbowego

Podatku dochodowego nie pobieramy od wartości otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej określonej w ustawie o zfśs świadczeń rzeczowych i pieniężnych pokrytych w całości z zfśs – do  kwoty 380 zł rocznie na  jednego pracownika (art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT). Istnieją wątpliwości co do kwalifikacji umorzonej pożyczki. Wydaje się jednak, że korzysta ona z opisanego zwolnienia.

Od  nadwyżki ponad wskazany limit firma musi już jednak pobrać zaliczkę na podatek dochodowy (na zasadach dotyczących przychodu ze stosunku pracy). Potrąconą w tym trybie zaliczkę wykazuje się w rocznej informacji PIT-11 wystawianej za rok, w którym została umorzona pożyczka. Do  końca lutego następnego roku kalendarzowego firma wysyła PIT-11 pracownikowi w celu złożenia przez niego rocznego zeznania oraz urzędowi skarbowemu właściwemu dla miejsca jego zamieszkania.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy do 10 stycznia kolejnego roku kalendarzowego zatrudniony złoży nam wniosek o dokonanie za  niego rocznego rozliczenia podatku. Wtedy firma nie przekazuje PIT-11 do końca lutego, lecz sama zapłaconą zaliczkę ujmuje w sporządzanym za  pracownika zeznaniu rocznym PIT-40.

Przykład

Pan Antoni, zatrudniony na stanowisku elektryka, otrzymuje wynagrodzenie w stałej stawce miesięcznej 2300 zł. Rok temu zakład pracy udzielił mu 18 tys. zł pożyczki remontowej ze środków zfśs oprocentowanej na poziomie 3 proc. w stosunku rocznym, ponieważ dom pracownika ucierpiał w powodziach.

W marcu 2012 r. dom został ponownie zalany i w związku z tym pracodawca umorzył pracownikowi w tym miesiącu niespłaconą część pożyczki, czyli 15 tys. zł. Regulamin gospodarowania i wydatkowania zfśs na to pozwalał.

Podatku dochodowego nie potrąca się od samej pożyczki oraz z racji niskich odsetek, lecz wyłącznie od umorzonej kwoty pożyczki, czyli 15 tys. zł.

Pan Antoni może wystąpić przy tym o ograniczenie poboru zaliczki na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy o PIT.

Ze środków obrotowych zakładu

Nie ma przeszkód, aby firma udzieliła pracownikom pomocy finansowej na cele mieszkaniowe ze środków firmowych (z zysku), tworząc np. zakładowe fundusze mieszkaniowe. Przyznaje z nich wtedy uprawnionym osobom bezzwrotne albo zwrotne (obłożone jednak preferencyjnym oprocentowaniem) pożyczki. Jednak od  wartości darowanej pożyczki ze środków obrotowych firmy podwładny płaci zarówno składki, jak i podatek dochodowy.

Podwładny nie uniknie więc konieczności uiszczenia zaliczki podatkowej z tytułu darowanej pożyczki, jaką zaciągnął bezpośrednio w firmie. Wartość niespłaconej pożyczki jest przychodem ze stosunku pracy i nie da się do niej zastosować żadnego zwolnienia podatkowego. Gdyby jednak należny od niej podatek dochodowy był niewspółmiernie duży, to na wniosek pracownika płatnik może ograniczyć pobór zaliczki na  podstawie art. 32 ust. 2 ustawy o PIT.

Z funduszu socjalno-bytowego

Z limitowanym zwolnieniem składkowym mamy do czynienia, gdy pracodawca umarza pracownikowi mieszkaniową pożyczkę przyznaną ze środków funduszu socjalnego-bytowego utworzonego na podstawie układu zbiorowego pod warunkiem, że:

- firma nie tworzy zfśs, bo nie mamy takiego obowiązku (wypłaca świadczenia urlopowe) albo zwolniła się z tego obowiązku,

- regulamin funduszu socjalno-bytowego dopuszcza udzielanie zatrudnionym pożyczek na cele mieszkaniowe oraz w szczególnych okolicznościach – możliwość uwolnienia od tego zobowiązania (§ 2 ust. 1 pkt 20 rozporządzenia składkowego).

Benefit taki nie jest w żaden sposób zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych. Należy go więc w całości opodatkować, z ewentualnością ograniczenia poboru zaliczki. Odprowadzony z jego tytułu podatek dochodowy wykazywany jest w PIT-11 przekazywanym zatrudnionemu bądź też w PIT-40 sporządzanym przez firmę za pracownika.