Jeżeli pieniądze w co najmniej 70 proc. pochodzą ze środków publicznych, to podatnik nie musi doliczać VAT do wynagrodzenia.

Przepisy o VAT nie wskazują jednak, co należy rozumieć przez środki publiczne. Należy zatem posiłkować się definicją zawartą w ustawie o finansach publicznych.

Co to są środki publiczne

Interpretując przepisy o VAT, trzeba uwzględniać postanowienia ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z nią środkami publicznymi są:

• dochody publiczne;

• środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

• środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione powyżej;

• przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące ze sprzedaży papierów wartościowych, z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego, ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych, z otrzymanych pożyczek i kredytów, z innych operacji finansowych;

• przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

Ponadto ustawa ta wskazuje, że sektor finansów publicznych tworzą:

• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

• jednostki budżetowe;

• samorządowe zakłady budżetowe;

•  agencje wykonawcze;

• instytucje gospodarki budżetowej;

• państwowe fundusze celowe;

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

• Narodowy Fundusz Zdrowia;

• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

• uczelnie publiczne;

• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

• państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

• inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

Decyduje status nabywcy

Oznacza to, że niektórzy uczestnicy szkolenia mogą otrzymać fakturę z 23 proc. VAT, a inni ze zwolnieniem – w zależności od tego, z jakich środków jest finansowany ich udział (publicznych czy innych). Potwierdzają to interpretacje Izb Skarbowych: w  Poznaniu z 3 listopada 2011 r. (ILPP1/443-1057/11-4/NS) oraz w Warszawie z 18 listopada 2011 r. (IPPP2/443-999/11-4/JO).

W tej drugiej czytamy, że „o zastosowaniu przedmiotowego zwolnienia nie decyduje złożone przez uczestników szkoleń oświadczenie, lecz w tym przypadku status jednostki będącej usługobiorcą, tzn. jednostka zaliczana do sektora finansów publicznych (art. 9 ustawy o finansach publicznych), a także dokonująca zapłaty ze środków publicznych (art. 5 ust. 1 pkt 2-5 ustawy o finansach publicznych)”.

Z kolei w interpretacji z 6 kwietnia 2011 r. (PT8/033/6/SBA/11/PT) minister finansów wyjaśnił, że zwolnieniem objęte są usługi kształcenia zawodowego, finansowane przynajmniej w 70 proc. ze środków publicznych, którymi są również środki pochodzące z budżetu UE lub z funduszy strukturalnych.

Problem z podwykonawcami

Pewne wątpliwości mogą wystąpić, jeśli usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego świadczy podwykonawca, a finansowanie ze środków publicznych co prawda wynosi co najmniej 70 proc., ale jest przekazywane przez zleceniodawcę (który otrzymuje bezpośrednio wynagrodzenie ze środków publicznych). Zajmowała się tym Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 20 maja 2011 r. (ILPP2/443-402/11-2/AD).

Wyjaśniła, że „w tym przypadku nie znajdzie zastosowania zwolnienie od podatku wynikające z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c ustawy i § 13 ust. 1 pkt 20 rozporządzenia, nie dochodzi bowiem do bezpośredniego finansowania usług ze środków publicznych, ale ze środków własnych podmiotu, który zlecił podwykonawcy wykonanie tych szkoleń”.

Ten sam organ w odpowiedzi z 5 lipca 2011 r. (ILPP2/443-651/11-4/SJ) uznał, że: „środki, jakie otrzymuje beneficjent dotacji w sytuacji, gdy przeznacza je na zakup usług od podwykonawców, nie stanowią już w istocie środków publicznych.

Nawet bowiem w przypadku, gdy na zapłatę podwykonawcom przeznaczane są fizycznie pieniądze otrzymane za wykonane usługi finansowane ze środków publicznych, to środki te stanowią w tym momencie przychody benificjenta, tracąc charakter pozwalający uznać je za środki publiczne. A zatem w sytuacji, w której usługę szkolenia realizuje podwykonawca, nie może on zastosować zwolnienia od podatku od towarów i usług”.

Stanowisko sądu

Odmienne stanowisko prezentuje WSA w Gdańsku. W wyroku z 4 października 2011 r. (I SA/Gd 859/11) czytamy: „Wnioskodawca (...) sprecyzował, że przepływ środków dotacyjnych jest udokumentowany poprzez wpływ na odrębny rachunek prowadzony przez pracodawcę i dyspozycji z tego rachunku na rzecz strony skarżącej.

Zapis „finansowana w całości ze środków publicznych” nie odnosi się w ocenie sądu do podmiotów dysponujących środkami, lecz rzeczywistego w kontekście ekonomicznym źródła finansowania środkami, które nie zostały uzyskane przez podmiot jako przychód z działalności gospodarczej.

Podkreślić należy, że organ dokonujący interpretacji nie kwestionuje, że środki dotacyjne uzyskane przez przedsiębiorcę na cele szkolenia pracowników stanowią środki publiczne w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z art. 132 ust. 1 dyrektywy VAT 2006/112/WE zakres zwolnienia czynności związanych z kształceniem zawodowym lub przekwalifikowaniem jest limitowany.

Zakres usług ściśle związanych z kształceniem wyznacza cel ustawowego zwolnienia, zatem mimo konieczności stosowania wiążącej wykładni przepisów normujących zwolnienia, zasada ta nie może prowadzić do pozbawienia zwolnienia skuteczności (por. ETS, sprawa C-445/05 Werner Haderer)”.

Jakie są warunki uzyskania akredytacji

Zwolnione z VAT są m.in. usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego jeżeli są świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty.

Podatku nie trzeba jednak doliczać tylko do opłat pobieranych za szkolenia objęte akredytacją.

Zgodnie z art. 68b ustawy o systemie oświaty placówki i ośrodki, o których mowa w art. 68a ust. 1 pkt 2 (tj. placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego), prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, mogą uzyskać akredytację potwierdzającą spełnienie określonych wymogów i zapewnianie wysokiej jakości prowadzonego kształcenia.

Akredytacja może obejmować całość lub część prowadzonego kształcenia. Przyznaje ją kurator oświaty właściwy dla siedziby placówki lub ośrodka, w decyzji administracyjnej wydawanej po przeprowadzeniu przez powołany przez siebie zespół oceny działalności danej placówki lub ośrodka. Ubiegający się o akredytację wnosi opłatę (zwolnione są z niej podmioty, które prowadzą całość kształcenia nieodpłatnie).

Akredytację może uzyskać placówka lub ośrodek, które:

• zapewniają bazę wyposażoną w środki dydaktyczne,

• zatrudniają wykwalifikowaną kadrę,

• opracowują i udostępniają materiały metodyczno-dydaktyczne.

Szczegółowe warunki i tryb jej przyznawania i cofania określa rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 20 grudnia 2003 r. w sprawie akredytacji placówek i ośrodków prowadzących kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych (DzU nr 227, poz. 2247 ze zm.).