Tak orzekł WSA w Gliwicach 13 stycznia 2012 r. (III SA/Gl 622 – 627/11).
Wyjaśnił, że jest to sankcja za wystawienie faktury, która nie dokumentuje żadnej czynności, a nie podatek od towarów i usług sensu stricto.
Od lipca do grudnia 2005 r. podatnik wystawiał faktury, które następnie zostały uwzględnione przez jego kontrahentów przy odliczaniu VAT.
Organ podatkowy ustalił, że część z tych faktur nie odzwierciedla rzeczywistych zdarzeń gospodarczych. Stwierdził więc, że prawo do odliczeń nie przysługuje. Ponadto na podstawie decyzji wydanej na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nałożył na podatnika sankcję w postaci obowiązku zapłaty całego VAT wykazanego na zakwestionowanych fakturach.
Podatnik odwołał się od decyzji, zarzucając, że realizacja tego obowiązku doprowadzi do podwójnej zapłaty podatku, co jest sprzeczne z ustawą o VAT. Skarżący zarzucił organowi niewłaściwe zastosowanie art. 108 ustawy o VAT. Jego zdaniem, by zastosować ten przepis, musi zaistnieć uszczuplenie wpływów budżetowych, co w jego ocenie nie miało miejsca, ponieważ według niego kontrahenci nie wykorzystywali faktur do odliczeń.
Strona skarżąca podnosiła także, że obowiązkiem podatkowym VAT objęta jest sprzedaż towarów lub usług, a nie sama czynność wystawiania faktur. Organy nie przychyliły się do stanowiska przedstawionego przez podatnika, w związku z czym złożył on skargę do WSA.
Sąd oddalił skargę. Uznał, że zastosowanie przez organ podatkowy art. 108 ustawy o VAT było zasadne, ponieważ już sama okoliczność wystawienia faktury rodzi obowiązek zapłaty wykazanego na niej podatku. Sąd argumentował, że nie ma przy tym znaczenia, czy czynność udokumentowana fakturą została rzeczywiście dokonana. Wystawca takiej faktury, zgodnie z art. 108 ustawy o VAT, ma obowiązek zapłaty wykazanego na niej podatku, przy czym jest to sankcja za wystawienie faktury niemającej pokrycia w faktycznym obrocie, a nie VAT sensu stricto.
—Krzysztof Kutek współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte
Sławomir Czajka menedżer w dziale doradztwa podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)
Komentuje Sławomir Czajka menedżer w dziale doradztwa podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)
Wyrok został wydany na podstawie art. 108 ustawy o VAT. Przepis ten w założeniu zapobiegać ma nadużyciom podatkowym polegającym na wykorzystywaniu fikcyjnych („pustych”) faktur do obniżania przez ich adresatów swoich zobowiązań podatkowych w VAT.
Rozstrzygnięcie to jest kontynuacją utrwalonej linii orzecznictwa sądów administracyjnych. Interpretują one art. 108 ustawy o VAT w sposób literalny i zgodnie uznają, że wystawca faktury niedokumentującej faktycznie zrealizowanej czynności musi zapłacić wynikający z niej VAT (podobnie WSA w Gdańsku w wyroku z 17 sierpnia 2010 r., I SA/Gd 182/10 oraz NSA w orzeczeniu z 26 maja 2010 r., I FSK 497/09).
W tym kontekście treść wyroku nie budzi wątpliwości, tym bardziej że, jak wynikało z przebiegu rozprawy i ustnego uzasadnienia wyroku, strona skarżąca dopuszczała się wystawiania na rzecz partnerów handlowych faktur niedokumentujących faktycznych świadczeń, przy czym obydwie strony były świadome tego faktu, czerpiąc z tego korzyści podatkowe (sąd nie dał wiary wyjaśnieniom strony skarżącej, jakoby „puste” faktury nie służyły następnie jako podstawa do obniżenia VAT należnego).
Warto zwrócić uwagę, że na gruncie art. 203 dyrektywy 2006/112/WE (dalej: dyrektywa VAT) oraz napodstawie odpowiednich regulacji tzw. VI dyrektywy Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał kilka orzeczeń wskazujących na właściwą interpretację przepisów unijnych w zbliżonych do omawianego stanach faktycznych. Konkluzja, jaka płynie z tych orzeczeń (w szczególności wyroki w sprawach C-342/87 Genius Holding, C-454/98 Schmeink&Cofreth AG, C-78/02 M. Karageorgou czy C-566/07 Stadeco BV), jest taka, że interpretacja art. 203 dyrektywy VAT, a co za tym idzie – również odpowiednich przepisów krajowych, powinna być dokonywana z uwzględnieniem funkcji, jaką pełni ona w systemie VAT.
Jest nią przede wszystkim przeciwdziałanie nadużyciom podatkowym. W każdej sytuacji trzeba więc brać pod uwagę takie okoliczności, jak: istnienie bądź nie „dobrej wiary” wystawiającego „pustą” fakturę i ryzyko obniżenia wpływów budżetowych.
