Przesuwając auto do majątku prywatnego trzeba skorygować VAT

- W marcu 2011 kupiłem dwa samochody osobowe o wartości nieprzekraczającej 15 tys. zł, od których odliczyłem 60 proc. VAT. W tym też miesiącu zaliczyłem je do środków trwałych jednoosobowej firmy. Od października zawiesiłem działalność gospodarczą. Czy mam obowiązek skorygować odliczony VAT? Czy będę do tego zobowiązany, jeśli za pół roku (np. w kwietniu) przekażę auta na potrzeby prywatne i zlikwiduję firmę?

– pyta czytelnik.

Odpowiedź na oba pytania brzmi nie.

Sam fakt zawieszenia działalności nie powoduje obowiązku korekty VAT odliczonego przy zakupie samochodów. Zawieszenie nie zostało bowiem wymienione w przepisach ustawy o VAT jako przesłanka sporządzenia takiej korekty. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 13 października 2010 (IBPP1/443-658/10/ES).

Zwolnienie z rozporządzenia

Może nią być zmiana prawa do odliczenia, gdyby nastąpiła w tzw. okresie korekty (art. 91 ust. 7 ustawy o VAT). Zmiana taka może wiązać się z przekazaniem samochodu na cele osobiste. Nieodpłatne przekazanie na cele osobiste podatnika towarów, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia całości bądź części VAT, należy traktować jako odpłatną dostawę (zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT).

Co do zasady powinno więc być opodatkowane VAT. Jednak na mocy § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów z 4 kwietnia 2011 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług dostawa samochodów osobowych i innych, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia jedynie

50 lub 60 proc. kwoty podatku (nie więcej niż odpowiednio 5 lub 6 tys. zł), jest zwolniona z VAT, jeżeli  te pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy (tzn. były używane przez podatnika co najmniej przez pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania nimi jak właściciel).

Okres korekty już minął

W wypadku czytelnika, który wykorzystywał samochody do działalności opodatkowanej VAT w okresie od marca do końca września 2011, ten warunek będzie spełniony w momencie przekazania samochodów na potrzeby osobiste, co oznacza, że przekazanie to będzie zwolnione z VAT. Skoro samochody posłużą dostawie zwolnionej, należy uznać, że w związku ze zmianą ich przeznaczenia dojdzie do zmiany prawa do odliczenia.

Korekta nie będzie jednak konieczna, mamy tu bowiem do czynienia ze środkami trwałymi o wartości początkowej do 15 tys. zł. Zasady korekty w razie zmiany prawa do odliczenia w przypadku takich składników majątkowych reguluje art. 91 ust. 7c ustawy o VAT. Mówi on, że „korekty nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy”.

Z pytania czytelnika wynika, że zamierza przekazać samochody na cele osobiste najwcześniej w kwietniu przyszłego roku, a przyjął je do użytkowania w marcu 2011. Upłynie więc owe 12 miesięcy, podczas których konieczne byłoby skorygowanie odliczenia VAT (co w praktyce oznaczałoby, że czytelnik musi oddać to, co odliczył przy zakupie).

Inaczej w razie likwidacji

Czytelnik musi jednak pamiętać o sekwencji zdarzeń, powinien najpierw przekazać samochody na cele osobiste, a dopiero potem likwidować firmę. Pozostawienie pojazdów w majątku firmy oznacza, że na dzień likwidacji działalności trzeba będzie ująć je w tzw. spisie z natury i opodatkować (na podstawie art. 14 ustawy o VAT).

Zwolnienie z VAT określone w rozporządzeniu ministra finansów nie będzie mieć w tym wypadku zastosowania, bo odnosi się  wyłącznie do dostawy.

Przekazanie na potrzeby osobiste nie wymaga „odwieszenia” działalności gospodarczej. Art. 14a ust. 4 ustawy z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej mówi, że w okresie zawieszenia przedsiębiorca ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie.

Nawet więc jeśli przekazanie do majątku prywatnego zostałoby uznane za formę „zbycia”, nie wymaga formalnego wznowienia aktywności gospodarczej.

Choć odliczyć można tylko 60 proc., jest to cały podatek naliczony

Warunkiem korekty odliczenia VAT w razie zmiany prawa do odliczenia jest – w świetle art. 91 ust. 7 ustawy o VAT – to, by podatnik „miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru” (a następnie, by zmieniło się to prawo).

Pojawiła się wątpliwość, czy w takim razie obowiązek korekty odnosi się do samochodów osobowych (i z nimi zrównanych), skoro w stosunku do nich podatnik może odliczyć tylko część podatku naliczonego z faktury zakupu. Kwestię tę rozstrzygnął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w prawomocnym wyroku z 31 marca 2011 (I SA/Ke 145/11).

Przypomniał, że w przepisach o VAT przyjęto specyficzną zasadę ograniczenia możliwości odliczenia podatku przy nabyciu samochodów osobowych. Ograniczono mianowicie nie prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu samochodów, ale samo pojęcie podatku naliczonego przy nabyciu tych pojazdów do 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 6000 zł. Świadczy o tym dobitnie zwrot „kwotę podatku naliczonego stanowi (...)”.

Oznacza to, że nie cała kwota podatku należnego umieszczona np. na fakturze zakupu takiego samochodu była u podatnika podatkiem naliczonym, lecz jedynie 60 proc., nie więcej niż 6000 zł. Pozostała część tej kwoty nie ma zatem przymiotu podatku naliczonego. Odliczenie tak rozumianego podatku naliczonego powoduje obniżenie kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od zakupionego samochodu osobowego w rozumieniu  art. 91 ust. 7 ustawy o VAT.

Kwota odliczenia (6000 zł) stanowi bowiem całą kwotę podatku naliczonego podlegającą odliczeniu z tytułu nabycia samochodu osobowego.

Przy droższych pojazdach korekta wieloletnia

Gdyby wartość początkowa samochodów będących środkami trwałymi przekraczała 15 tys. zł (ustawa o VAT tego nie precyzuje, ale odwołanie się do środków trwałych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym sugeruje, że chodzi o wartość początkową ustaloną zgodnie z tymi przepisami), to VAT naliczony przy ich nabyciu podlegałby korekcie w ciągu pięciu lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

Zwolniona z VAT dostawa auta zakupionego w 2011 r., która nastąpiłaby w roku 2012, wiązałaby się z koniecznością korekty 4/5 VAT odliczonego przy zakupie.