Pozwala to choć trochę ograniczyć poniesione straty.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o CIT nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio zostały przez podatnika zarachowane jako przychody należne.
Jednym z warunków umożliwiających zaliczenie wierzytelności do kosztów podatkowych jest zatem wykazanie jej jako przychód podatkowy.
Oznacza to, że jeśli np. wierzyciel wierzytelność kupi i następnie po uzyskaniu akceptacji dłużnika umorzy wierzytelność, to nie ma prawa zwiększyć kosztów uzyskania przychodów. Kwota nie była bowiem wcześniej zaliczona do przychodów należnych.
Drugi warunek zawarty jest w art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT. Z przepisu tego wynika, że nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności, która w momencie zwolnienia z długu była przedawniona.
Instytucja przedawnienia unormowana została w art. 118 kodeksu cywilnego. Termin przedawnienia, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, wynosi dziesięć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.
Od tych zasad przewidziane są pewne wyjątki, np. roszczenia z tytułu sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenie rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem dwóch lat.
Zgodnie z art. 123 kodeksu cywilnego bieg przedawnienia przerwany jest przez:
- każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw,
- uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje lub
- wszczęcie mediacji.
Warto dodać, że bieg przedawnienia przerywa m.in. uzyskanie potwierdzenia salda od dłużnika w trybie inwentaryzacji stanu należności zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Saldo podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń woli w imieniu dłużnika należy bowiem potraktować jako uznanie długu w myśl art. 123 kodeksu cywilnego. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 23 sierpnia 2001 (II CKN 103/99).
Podatnik musi też rozstrzygnąć, czy do kosztów podatkowych zaliczyć wartość netto czy brutto wierzytelności. Art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT mówi, że do przychodów podatkowych nie zalicza się należnego VAT.
Biorąc pod uwagę ten przepis i jednocześnie art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o CIT, za koszt podatkowy może zostać uznana wartość netto wierzytelności. Za takim stanowiskiem opowiedziała się m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 10 lutego 2011 (IBPBI/2/423-1609/10/JD).
Czytamy w niej: „Podkreślenia wymaga fakt, że do kosztów uzyskania przychodów kwalifikuje się tylko wartość netto umorzonych wierzytelności, gdyż ustawodawca uzależnił możliwość zaliczenia umorzonej wierzytelności od tego, czy kwota wynikająca z umarzanej wierzytelności została zaliczona do przychodów należnych.
Ponieważ, jak wykazano wcześniej, do przychodów należnych została zaliczona wierzytelność w wartości netto, tylko do tej wysokości umorzona wierzytelność może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, co wynika wprost z brzmienia powołanego wcześniej art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o CIT”.
Zobowiązany musi się zgodzić
Zwolnienie z długu, inaczej umorzenie wierzytelności, to dobrowolne zrzeczenie się należności przez wierzyciela. Warunkiem wygaśnięcia długu jest przyjęcie przez dłużnika zwolnienia. Wynika to z art. 508 kodeksu cywilnego.
Wierzytelność uzyskuje więc status umorzonej z chwilą, gdy dłużnik zaakceptuje zwolnienie z długu.
Dla celów dowodowych akceptacja powinna mieć formę pisemną. Jej zachowanie jest korzystne zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika.
Wierzyciel ma pisemne oświadczenie dłużnika o przyjęciu zwolnienia z długu i jasno określony moment zaliczenia umorzonej wierzytelności do kosztów; przyjmujący zwolnienie ma gwarancję, że z chwilą podpisania oświadczenia nie ciąży na nim dług i również ma jasno określony moment powstania przychodu podatkowego.
Autorka jest konsultantką w departamencie outsourcingu rachunkowości Grant Thornton Frąckowiak
Czytaj też:
Zobacz:
» Dobra Firma » Podatki i księgi » Podatek dochodowy » PIT i CIT » Koszty » Co można wrzucić w koszty » Wierzytelności
» Poradniki podatkowe » Optymalizacja podatkowa
Interpretacje podatkowe:
