Jego zakres został określony przez opisanie w [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2004/DU2004Nr%2054poz%20535a.asp]ustawie o VAT[/link] poszczególnych kategorii usług edukacyjnych objętych zwolnieniem, a nie – jak wcześniej – zdefiniowanie usług zwolnionych poprzez odniesienie do odpowiedniego grupowania Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), co powodowało, że w pewnym sensie to klasyfikacja statystyczna usługi decydowała o jej podatkowym traktowaniu.

Nie zawsze też dotychczasowe przepisy odzwierciedlały zasady zwolnienia z VAT usług edukacyjnych ustanowione w prawie wspólnotowym. W niektórych przypadkach umożliwiały wręcz objęcie zwolnieniem usług, które zgodnie z dyrektywą powinny być opodatkowane.

Zmiana ustawy o VAT miała m.in. doprowadzić do likwidacji rozbieżności między przepisami polskimi i wspólnotowymi.

[srodtytul]Które zwolnione[/srodtytul]

Zgodnie z nowymi regulacjami ustawy o VAT i rozporządzenia wykonawczego zwolnieniem objęte są usługi:

- kształcenia przez podmioty funkcjonujące w ramach systemu oświaty (np. szkoły),

- kształcenia na poziomie wyższym oraz kształcenia prowadzonego przez uczelnie,

- prywatnego nauczania świadczone przez nauczycieli,

- nauczania języków obcych,

- usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego.

Przy czym w wypadku tych ostatnich zwolnienie zostało uzależnione od spełnienia dodatkowych warunków. Objęte nim będą tylko takie usługi, które:

- są prowadzone „w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach” lub

- są świadczone przez podmioty, które uzyskały stosowną akredytację w tym zakresie albo

- są finansowane w całości lub w co najmniej w 70 proc. ze środków publicznych.

[srodtytul]Kształcenie zawodowe...[/srodtytul]

Największe zmiany dotyczą usług kształcenia zawodowego. Do końca 2010 r. uzyskanie pozytywnej opinii statystycznej potwierdzającej, że dana usługa powinna być sklasyfikowana zgodnie z PKWiU jako usługa edukacyjna, w praktyce oznaczało objęcie jej zwolnieniem.

Efektem tej praktyki było zwolnienie z VAT usług, które często miały raczej charakter doradztwa biznesowego, a nie były usługami typowo edukacyjnymi. Zwolnienie było więc zdefiniowane zbyt szeroko, co potwierdził również [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 lipca 2009 r. (I FSK 1244/08).[/b]

Zgodnie z nowymi przepisami objęcie tego typu usług zwolnieniem wymaga spełnienia jednego z trzech dodatkowych warunków. W efekcie tych zmian niewątpliwie część usług, które można określić jako usługi szkoleniowo-doradcze, przestanie kwalifikować się do objęcia zwolnieniem.

Wspomniane warunki, jak należy przypuszczać, w zamyśle ich autorów miały odzwierciedlać przewidziany w unijnej dyrektywie VAT wymóg, aby zwolnieniem objęte były usługi świadczone przez podmioty, których cele uznane są za podobne do celów, które przyświecają publicznym jednostkom edukacyjnym.

[srodtytul]...z wątpliwościami[/srodtytul]

Trudno jednak uznać, że nowe regulacje jednoznacznie realizują ten wymóg. O ile warunek posiadania akredytacji może być traktowany jako spełnienie wymogu realizacji celów publicznych jednostek oświatowych (choć sama akredytacja odnosi się raczej do jakości usługi edukacyjnej, aniżeli do motywacji czy celów podmiotów ją świadczących), to konstrukcja pozostałych dwóch warunków zwolnienia może budzić uzasadnione wątpliwości.

Otóż z informacji publikowanych na stronach internetowych Ministerstwa Finansów można wnioskować, że wszelkie formy kształcenia, jeśli są uregulowane w przepisach prawa i mogą być uznane za kształcenie zawodowe, korzystają ze zwolnienia z VAT.

Na tej podstawie, w opinii MF, kursy prawa jazdy kategorii C, D i E a nawet B są kształceniem zawodowym, ponieważ „jest to obecnie jeden z podstawowych wymogów, jakie stawia się kandydatom do pracy na różne stanowiska”. Natomiast kursy na prawo jazdy kategorii A nie mogą być w opinii MF „co do zasady” uznane za kształcenie zawodowe, a w konsekwencji należałoby uznać, że nie mogą korzystać ze zwolnienia.

Wykładnia analizowanych przepisów prezentowana przez MF prowadzi do kilku ciekawych wniosków.

Po pierwsze, wydaje się, że skoro kursy na prawo jazdy kategorii A „co do zasady” nie mogą stanowić kształcenia zawodowego, to w pewnych sytuacjach, jeśli to prawo jazdy ma służyć wykonywaniu zawodu (np. kuriera), taki kurs powinien podlegać zwolnieniu.

Po drugie, nie zawsze prawo jazdy kategorii C, D lub E, a tym bardziej B służy wykonywaniu zawodu, więc w pewnych sytuacjach może się okazać, że taki kurs powinien być jednak opodatkowany VAT. Uzależnienie opodatkowania tej samej usługi od celów, jakimi kierują się jej beneficjenci, wydaje się jednak rozwiązaniem mało praktycznym.

[srodtytul]Zbyt szeroka wykładnia[/srodtytul]

Liberalna i korzystna dla większości konsumentów wykładnia przepisów prezentowana przez MF jest chyba zbyt daleko idąca. Należy bowiem pamiętać, że zwolnienia z opodatkowania, jako wyjątek od zasady powszechności opodatkowania, powinny być interpretowane wąsko.

Prezentowana szeroka interpretacja MF może, jak się wydaje, zostać zakwestionowana przez Komisję Europejską jako sprzeczna z prawem wspólnotowym. W tej sytuacji warto rozważyć, czy w wątpliwych sytuacjach, w których zastosowanie zwolnienia z opodatkowania będzie oparte w głównej mierze na praktyce organów skarbowych, nie jest celowe potwierdzenie stosowanych zasad opodatkowania w formie wiążącej interpretacji.

Wprawdzie organy skarbowe prawdopodobnie będą się stosować do informacji zamieszczonych na stronach internetowych MF, jednak trudno tym informacjom przypisać walor wiążących interpretacji. W związku z tym nie można wykluczyć, że w pewnym momencie to liberalne podejście zostanie zmienione, zwłaszcza gdyby się okazało, że będzie budzić zastrzeżenia KE.

[srodtytul]Dostawy związane[/srodtytul]

Warto również zwrócić uwagę, że zwolnieniem objęto także dostawę towarów i świadczenie usług ściśle związanych ze zwolnionymi z VAT usługami edukacyjnymi. Warunkiem skorzystania z tego dodatkowego zwolnienia jest wykazanie, że dostawa towarów i świadczenie usług są niezbędne dla świadczenia podstawowych usług edukacyjnych.

Ponadto nie mogą służyć osiągnięciu dodatkowego dochodu poprzez poprawę konkurencyjności w stosunku do podmiotów, które świadczą dostawę tego typu towarów lub usług, nie mając prawa do zwolnienia.

Ze względu na dość subiektywny warunek „niezbędności” dostawy dla świadczenia podstawowej usługi edukacyjnej warto, przed skorzystaniem z tego zwolnienia, rozważyć potwierdzenie takiej praktyki w wiążącej interpretacji podatkowej.

[ramka][b]Komentarz[/b]

Podsumowując analizowane zmiany, można powiedzieć, że zwolnienie z VAT dla usług edukacyjnych zostało zawężone w stosunku do regulacji obowiązujących w 2010 r.

Ciągle jednak w niektórych wypadkach można mieć wątpliwości, czy nie jest zbyt szeroko uregulowane w polskich przepisach. Z perspektywy podatników dopóki zwolnienie znajduje jednoznaczną podstawę w polskich regulacjach, a nie jest wynikiem liberalnej praktyki organów skarbowych, dopóty ta potencjalna niezgodność z prawem wspólnotowym stanowi raczej szansę niż zagrożenie.

Warto też zwrócić uwagę, że w efekcie wprowadzonych zmian dotyczących usług kształcenia i przekwalifikowania zawodowego może okazać się, że z początkiem 2011 r. nastąpiły zmiany zasad opodatkowania już trwających projektów szkoleniowych (usługi zwolnione z VAT mogły – ze względu na niespełnienie ustawowych dodatkowych warunków – zostać objęte opodatkowaniem na zasadach ogólnych).

W takiej sytuacji, na podstawie regulacji przejściowych, konieczne będzie ustalenie, w jakiej proporcji rozliczenie kosztów projektu powinno uwzględniać nowe, a w jakiej stare reguły opodatkowania.

W konsekwencji może się więc okazać, że w zależności od ustaleń kontraktowych nabywcy takich usług lub ich dostawcy będą musieli ponieść dodatkowe koszty VAT.[/ramka]

[i]Rafał Zajączkowski, doradca podatkowy, menedżer w zespole podatków pośrednich Deloitte[/i]

[ramka][b]Czytaj też artykuły:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/557987.html]Nie wszystkie usługi edukacyjne będą nadal zwolnione z podatku[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/214548,580172_Firma-szkoleniowa-wybierze-forme-rozliczania.html]Firma szkoleniowa może wybrać formę rozliczania[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/214548,606303-Kursy-dla-doroslych-uczestnikow-z-VAT-em.html]Kursy dla dorosłych uczestników nie są objęte zwolnieniem[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/214548,592704-Wiekszosc-szkolen-zawodowych-wolna-od-VAT.html]Większość szkoleń zawodowych nadal będzie wolna od VAT[/link][/ramka]

[ramka][b] Czytaj [link=http://www.rp.pl/temat/214548.html]więcej o VAT o usług szkoleniowych i edukacyjnych[/link][/b][/ramka]

[ramka][b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/565095.html]Zmiany w VAT w 2011 r.[/link][/b][/ramka]