Chodzi o wspólników spółek jawnych, partnerskich oraz spółek komandytowych i komandytowo- akcyjnych mających status komplementariuszy. Ci ostatni w przeciwieństwie do tzw. komandytariuszy, których odpowiedzialność za długi jest ograniczona do sumy wkładu, i akcjonariuszy, którzy za długi spółki nie odpowiadają, ryzykują w razie jej finansowych niepowodzeń całym swoim majątkiem.

[srodtytul]Zawsze solidarnie [/srodtytul]

Wszyscy wspólnicy spółki cywilnej i wskazani wspólnicy spółek handlowych osobowych całym swym majątkiem odpowiadają także za zaległości spółki wobec fiskusa. [b]Bez znaczenia jest kwestia ich winy czy przyczyniania się do powstania tych długów. Odpowiadają solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami[/b].

Ta solidarna odpowiedzialność dotyczy podatków, w zakresie których podatnikiem jest spółka, a więc głównie VAT, podatku od nieruchomości, środków transportowych, a także należności celnych. Podatnikami podatku dochodowego są bowiem wspólnicy spółek osobowych, a nie te spółki. Podatek ten płaci każdy z nich oddzielnie, stosownie do dochodów uzyskanych z udziału w spółce.

Reguły tej odpowiedzialności wskazano w art. 115 w związku z art. 107, 108 oraz art. 29 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8966D6C43C9D97DAF4AD4615AEE73D39?id=176376]ordynacji podatkowej[/link]. Wspólnicy odpowiadają za długi spółki wobec fiskusa jako tzw. osoby trzecie. Odpowiedzialność ta obejmuje także:

- podatki pobrane, a nie wpłacone przez spółkę jako płatnika i inkasenta,

- niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego VAT oraz za oprocentowanie tych zaliczek,

- odsetki narosłe od zaległości podatkowej,

- koszty postępowania egzekucyjnego.

[srodtytul]Bez względu na udział [/srodtytul]

Możliwość przymusowego ściągnięcia zaległości spółki z majątku wspólnika nie jest zależna od wielkości jego udziału w spółce. Odpowiada on solidarnie za całość jej długów wobec fiskusa, także gdy jego udział jest niewielki.

[b]Jeśli jeden wspólnik uregulował całość zaległości spółki, ma prawo żądać zwrotu od pozostałych na drodze procesu cywilnego. Wtedy istotna jest wartość jego udziału w zyskach i stratach[/b].

Byli członkowie odpowiadają za zaległości spółki z tytułu zobowiązań, których termin płatności minął w okresie, gdy byli wspólnikami, oraz otrzymane w tym czasie nienależne nadpłaty, zwroty podatku i inne nienależnie otrzymane kwoty wskazane w art. 52 ordynacji podatkowej, tj. przede wszystkim nienależne zwroty nadpłaty i podatku. Za zobowiązania powstałe po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby, które były jej wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.

Postępowaniem zmierzającym do przeniesienia odpowiedzialności za te zobowiązania na wspólników muszą być objęci wszyscy wspólnicy danej spółki.

[srodtytul]Najpierw decyzja [/srodtytul]

Wydanie decyzji przenoszącej odpowiedzialność na wspólników spółek osobowych za zaległości tych spółek musi poprzedzać decyzja wydana przeciwko spółce tylko w odniesieniu do podatków nieobjętych zasadą samoopodatkowania, takich jak podatek od nieruchomości, rolny, leśny czy od środków transportowych. Wtedy postępowanie zmierzające do przeniesienia odpowiedzialności na wspólnika jako osobę trzecią nie może być wszczęte przed dniem doręczenia decyzji przeciwko spółce.

Więcej, z art. 201 § 1 pkt 5 ordynacji płynie nakaz zawieszenia postępowania prowadzonego przeciwko osobie trzeciej do czasu, gdy decyzja dotycząca podatnika (w tym wypadku spółki) nie stanie się ostateczna.

Wydanie decyzji przeciwko spółce nie jest potrzebne, jeśli zalega ona z zapłatą podatku wykazanego w deklaracji podatkowej. Wtedy tytuł wykonawczy pozwalający na wszczęcie przeciwko niej egzekucji komorniczej jest wystawiany na podstawie tej deklaracji (np. VAT-7).

Dla przerzucenia obowiązku zapłaty tego podatku na wspólników konieczne jest wszczęcie postępowania podatkowego przeciwko nim i wydanie decyzji na podstawie art. 115 [link= http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] adresowanej do nich.

[srodtytul]W jednym dokumencie [/srodtytul]

W odniesieniu do podatków, których obowiązek zapłaty powstaje w sposób przewidziany w art. 21 §1 pkt 1 ordynacji podatkowej, tj. objętych zasadą samoopodatkowania, samoobliczenia, uprzednie wydanie decyzji przeciwko spółce nie jest konieczne. W takim wypadku w jednej decyzji adresowanej do wspólników (jako osób trzecich) określa się jednocześnie:

- wysokość podatku należnego od spółki,

- orzeka o odpowiedzialności spółki jako płatnika lub inkasenta,

- orzeka o zwrocie zaliczki na naliczony VAT,

- określa wysokość należnych odsetek za zwłokę.

Stronami postępowania są wówczas zarówno wspólnicy, jak i spółka. W postępowaniu tym bowiem organ podatkowy musi przede wszystkim wykazać istnienie zaległości ciążącej na spółce. Jeśli spółka uległa wcześniej likwidacji, postępowanie toczyć się będzie oczywiście tylko z udziałem wspólników, choć w decyzji musi być wskazana należność ciążąca na tej spółce.

Jeśli jednak decyzja o odpowiedzialności wspólnika wydawana jest po decyzji wymiarowej adresowanej do spółki, nie może on kwestionować prawidłowości wyliczeń dokonanych w pierwszej z decyzji.

Wydanie decyzji obciążającej wspólnika odpowiedzialnością za długi spółki wobec fiskusa nie jest uzależnione od wyniku egzekucji prowadzonej przeciwko spółce.[b] Jednakże egzekucję z majątku wspólnika można wszcząć dopiero, gdy egzekucja prowadzona z majątku spółki okazała się bezskuteczna[/b]. Jest to tzw. odpowiedzialność subsydiarna.

[srodtytul]Za składki na ZUS jak za długi [/srodtytul]

Zasady odpowiedzialności wspólników spółek cywilnych, jawnych, partnerskich oraz wspólników spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych mających status komplementariuszy za długi ciążące na spółce z racji należności podatkowych odnoszą się niemal w pełni także do odpowiedzialności za składki na ubezpieczenia społeczne, które spółka obowiązana była odprowadzić na konto ZUS.

Prawną podstawą jest tu art. 31 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)[/link]. Nakazuje on stosować do należności z tytułu tych składek odpowiednio m.in. przepisy ordynacji podatkowej.

[ramka][b]Odpowiedzialność całym majątkiem[/b]

[b]Odpowiedzialność solidarna wspólników spółki cywilnej i osobowych oznacza, że: [/b]

- urząd skarbowy lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) w odniesieniu do tzw. podatków samorządowych, może domagać się zapłaty i egzekwować dług stosownie do swej woli i wygody jednocześnie od spółki i wszystkich jej wspólników, tylko od wszystkich wspólników, albo też od jednego wspólnika lub niektórych z nich oraz że

- wpłacenie do kasy urzędu czy na rachunek urzędu należności przez spółkę lub jednego wspólnika uwalnia z długu pozostałych,

- do czasu pełnej spłaty należności odpowiedzialność ciąży na nich wszystkich.

Członkowie zarządu oraz wskazani wspólnicy odpowiadają za zaległości spółki całym swym majątkiem. Fiskus może je ściągnąć z całego majątku osobistego takiej osoby, a także z majątku wspólnego, dorobkowego wspólnika oraz jego małżonka (nie może ściągnąć do majątku osobistego żony czy męża). [/ramka]