Większość przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych prowadzi ewidencję na podstawie [link=http://]rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU nr 152, poz. 1475 ze zm.).[/link]

Mogłoby się wydawać, że nie powinno to sprawiać problemów. Tak jednak nie jest. [b]Wątpliwości budzi m.in. moment księgowania kosztów.[/b]

Świadczy o tym [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 11 marca 2010 r. (IPPB1/415-31/10-2/EC).[/b]

Z pytaniem zwrócił się podatnik, który od dziesięciu lat prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na podstawie księgi przychodów i rozchodów. Przez cały czas koszty pośrednie rozliczał metodą kasową, to znaczy w momencie ich faktycznego poniesienia. Jeśli więc otrzymana faktura powinna być opłacona przelewem, a termin płatności był późniejszy niż data wystawienia faktury, to księgował ten koszt pod datą uiszczenia zobowiązania.

Podatnik zapytał, czy w świetle zmian, jakie weszły w życie od 1 stycznia 2007 r. (wprowadzonych przez [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=184121]nowelizację ustawy o PIT z 16 listopada 2006 r. opublikowaną w DzU nr 217, poz. 1588[/link]), taki sposób księgowania kosztów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów jest prawidłowy.

Jego zdaniem tak. To dlatego, że podstawą księgowania nie była faktura dotycząca kosztów pośrednich, ale dowód wpłaty. Co istotne, metoda ta była stosowana przez cały okres prowadzenia firmy.

[srodtytul]Metoda kasowa[/srodtytul]

Izba skarbowa nie zgodziła się z takim stanowiskiem. W interpretacji wskazała na art. 24a ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]. Zgodnie z nim osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą muszą prowadzić księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy. Szczegółowy sposób prowadzenia księgi reguluje rozporządzenie ministra finansów.

Zgodnie z jego § 17 ust. 1 zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych musi być wpisany do księgi, z zastrzeżeniem § 30, niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Ust. 2 tego przepisu mówi, że zapisów dotyczących pozostałych wydatków dokonuje się, z zastrzeżeniem § 20 i 30, raz dziennie, po zakończeniu dnia, nie później niż przed rozpoczęciem działalności w dniu następnym.

Izba skarbowa wskazała także na pkt 3 objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów (zawartych w załączniku nr 1 do rozporządzenia). Wynika z nich, że w kolumnie 2 księgi należy wpisywać dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego podstawę dokonywania wpisu. Izba nie zauważa już jednak, że w nawiasie autorzy rozporządzenia dodają, iż chodzi o: datę poniesienia wydatku, otrzymania towaru lub uzyskania przychodu albo datę zestawienia sprzedaży.

[b]Te informacje, zamiast pomóc, mogą wprowadzić podatnika w błąd. Dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego podstawę dokonywania wpisu to przecież zupełnie coś innego niż moment poniesienia wydatku.[/b] Wydatek oznacza bowiem zapłatę.

[srodtytul]Ewidencja na dwa sposoby[/srodtytul]

Izba wskazała, że podatnicy mogą prowadzić księgę przychodów i rozchodów, stosując do ewidencji zdarzeń gospodarczych jedną z dwóch metod:

- memoriałową – określoną w art. 22 ust. 5 – 5c ustawy o PIT,

- uproszczoną – wynikającą z art. 22 ust. 4 tej ustawy.

Wybór metody należy do podatnika. Musi on jednak stosować ją konsekwentnie przez cały rok.

Z wniosku o interpretację wynika, że wnioskodawca od dziesięciu lat prowadzi działalność gospodarczą na zasadach ogólnych i księguje koszty metodą uproszczoną.

Izba wskazała, że nowelizacja z 16 listopada 2006 r. od 1 stycznia 2007 r. zmieniła przepisy dotyczące rozliczania kosztów uzyskania przychodów. Art. 22 ust. 4 ustawy określa ogólną zasadę potrącalności kosztów w czasie. W myśl tej regulacji koszty są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione (tzw. uproszczona metoda ewidencjonowania kosztów).

Jednocześnie w art. 22 ust. 6b (obowiązującym od 1 stycznia 2007 r.) ustawodawca sprecyzował, co należy rozumieć przez moment poniesienia kosztu przez podatników prowadzących księgę przychodów i rozchodów.

[b]Jest to dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.[/b]

Również w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2009 r., zgodnie z art. 22 ust. 6b ustawy o PIT, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników, o których mowa w ust. 6 (z zastrzeżeniem ust. 5e, 6ba, 6bb i 7b), uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do ujęcia kosztu.

Izba skarbowa podkreśliła, że przepis ten obowiązuje wszystkich podatników rozliczających się na podstawie księgi przychodów i rozchodów, bez względu na metodę jej prowadzenia. Na tej podstawie izba uznała, że księgowanie kosztów w momencie zapłaty za towary lub usługi jest nieprawidłowe.

[ramka][b]Różne terminy księgowania[/b]

Od ogólnych zasad ujmowania kosztów przewidziane są wyjątki, np. zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o PIT nie uważa się za koszty naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań (w tym od pożyczek i kredytów).

Inne reguły obowiązują przy księgowaniu wynagrodzeń. Wynikają one z art. 23 ust. 1 pkt 55 i 55a oraz art. 22 ust. 6ba i 6bb ustawy o PIT. Zgodnie z pierwszym z tych przepisów nie zalicza się do kosztów niewypłaconych, niedokonanych lub niepostawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz innych należności, m.in. z tytułu przychodów:

- ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,

- z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło,

- z praw majątkowych (art. 18 ustawy o PIT), np. z praw autorskich i pokrewnych,

- zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakład pracy.

Od tej zasady są jednak wyjątki, kiedy to możliwe jest zaliczenie do kosztów danego miesiąca, mimo że wypłaty dokonano w kolejnym. Są one określone w art. 22 ust. 6ba ustawy o PIT. Dotyczą tylko niektórych wypłat. Chodzi przede wszystkim o:

- wynagrodzenie ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,

- zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy.

Kwoty te są kosztem w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. W sytuacji uchybienia temu terminowi mogą być zaliczone do kosztów w momencie wypłaty.

Jeszcze bardziej skomplikowane zasady dotyczą finansowanych przez płatnika składek ZUS. [/ramka]