Usługi niezależnych grup osób na rzecz ich członków są zwolnione z VAT

To wniosek wynikający [b]z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 11 grudnia 2008 r. w sprawie Stichting Centraal Begeleidingsorgaan voor de Intercollegiale Toetsing (C-407/07).[/b]

Sprawa dotyczyła grupy szpitali i innych zakładów działających w sektorze ochrony zdrowia. Grupa ta świadczyła odpłatnie na rzecz swoich członków m.in. usługi w zakresie norm jakości i wspierania polityki jakości w sektorze ochrony zdrowia.

[srodtytul]Dla kogo zwolnienie[/srodtytul]

Na mocy art. 13A ust. 1 lit. f VI dyrektywy (obecnie art. 132 ust. 1 lit. f dyrektywy 2006/ 112/WE) zwolnienie z VAT obejmuje usługi świadczone przez niezależne grupy osób, których działalność jest zwolniona lub nie podlega VAT, wykonywane na rzecz tych grup, o ile wynagrodzenie za te usługi ogranicza się do zwrotu poniesionych wydatków. Zwolnienie stosuje się pod warunkiem, że świadczenie usług jest bezpośrednio niezbędne dla wykonywania zwolnionej działalności członków grupy oraz że nie doszło do zakłócenia konkurencji.

[b]W sprawie rozpatrywanej przez ETS pojawiły się wątpliwości co do możliwości zastosowania tego zwolnienia w sytuacji, gdy usługi świadczone są przez grupę tylko na rzecz jednego lub kilku jej członków, a nie na rzecz wszystkich członków jednocześnie.[/b]

[srodtytul]Interpretacja ścisła…[/srodtytul]

Według holenderskich władz skarbowych przepisy przewidujące zwolnienia z VAT powinny być interpretowane ściśle. I tak, zgodnie z art. 13A ust. 1 lit. f VI dyrektywy, zwolnienie zakłada precyzyjny zwrot części wydatków poniesionych wspólnie (ciążących na członkach tej grupy), co nie wchodzi w grę w wypadku, gdy usługi są świadczone wyłącznie jednemu lub kilku wybranym członkom grupy. W konsekwencji świadczenie usług przez niezależną grupę tylko na rzecz niektórych członków nie korzysta ze zwolnienia.

Trybunał nie zgodził się z tym. Podkreślił, że interpretacja zwolnień z VAT powinna być zgodna z celami realizowanymi przez owe zwolnienia oraz z zasadą neutralności podatkowej. Tymczasem ograniczenie zakresu stosowania przepisu w sposób zaproponowany przez organy skarbowe nie znajduje potwierdzenia w celu tego przepisu.

[srodtytul]…i zgodna z celem[/srodtytul]

W ocenie Trybunału zwolnienie z VAT miało na celu umożliwienie osobie oferującej pewne usługi zwolnione uniknięcia ponoszenia ciężaru podatku w sytuacji, gdy osoba ta nawiązała współpracę z innymi podmiotami w ramach wspólnej struktury (grupy), podejmującej działania niezbędne dla wykonania tych usług. W konsekwencji, gdyby usługi świadczone przez grupę były opodatkowane, osoba je nabywająca nie miałaby prawa do odliczenia tego podatku jako podatku naliczonego ze względu na to, że prowadzi działalność zwolnioną z VAT.

Ponadto Trybunał wskazał, że proponowana przez organy skarbowe wykładnia przepisu o zwolnieniu z VAT prowadziłaby do sytuacji, że każdemu członkowi grupy zostałoby nadane uprawnienie do pozbawienia innych członków zwolnienia, poprzez odmowę skorzystania z wybranej usługi świadczonej przez grupę.

[srodtytul]Wspólne wydatki grupy[/srodtytul]

Trybunał podkreślił również, że gdy świadczenia następują na rzecz jednego lub kilku członków grupy, ich koszt pozostaje wspólnym wydatkiem tej grupy. Zaznaczył jednocześnie, że metody rachunkowości analitycznej powinny pozwalać na identyfikację części wydatków związanych z każdą usługą uwzględnioną indywidualnie.

[srodtytul]Liczba usługobiorców nie jest ważna[/srodtytul]

Podsumowując, zgodnie z konkluzją omawianego wyroku, jeśli przesłanki wymienione w przepisie przewidującym zwolnienie z VAT są spełnione, świadczenie usług przez niezależne grupy na rzecz ich członków korzysta ze zwolnienia niezależnie od tego, czy usługi te świadczone są na rzecz wszystkich, czy jedynie wybranych członków grupy.

W ocenie Trybunału potrzeby członków niezależnej grupy mogą różnić się w poszczególnych okresach, zwłaszcza gdy jest ich wielu. To że świadczenia dostarczane przez niezależne grupy często nie są systematycznie takie same, ma gospodarcze uzasadnienie i nie powinno wpływać na uprawnienie do zwolnienia z VAT.

[srodtytul]Jak jest w polskiej ustawie[/srodtytul]

Polska ustawa o VAT nie przewiduje zwolnienia dla usług świadczonych przez niezależne grupy osób na rzecz swoich członków w takim zakresie, jak prawo wspólnotowe. Na gruncie polskich przepisów zwolnione z VAT są natomiast usługi świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej niesklasyfikowane, wyłącznie statutowe (np. organizacje komercyjne, pracodawców, organizacje profesjonalne oraz związki zawodowe). Wydaje się, że w niektórych sytuacjach zwolnienie z VAT dotyczące usług wykonywanych przez organizacje członkowskie może mieć zastosowanie do świadczeń wykonywanych przez niezależne grupy na rzecz ich członków. Gdy regulacja ta nie będzie mieć zastosowania, niezależna grupa może potencjalnie skorzystać ze zwolnienia bezpośrednio na podstawie przepisów dyrektywy. Za takim rozwiązaniem przemawia to, że zwolnienia z VAT, jako odstępstwa od ogólnych reguł, podlegają ścisłej harmonizacji i powinny być stosowane jednakowo we wszystkich krajach członkowskich. Jednak próba skorzystania z tej opcji najprawdopodobniej wiązać się będzie z koniecznością prowadzenia sporu z władzami skarbowymi.

[i]—Paulina Szwed jest konsultantką w zespole ds. podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers (biuro w Katowicach)

—Aleksandra Syguła jest starszą konsultantką w tym zespole[/i]