Sprzedaż samochodu osobowego stanowiącego majątek przedsiębiorcy, przy nabyciu którego odliczył VAT (maksymalnie 60 proc. podatku naliczonego, nie więcej niż 6000 zł), jest zwolniona z podatku. Pozwala na to § 8 ust. 1 pkt 5 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=173365]rozporządzenia ministra finansów w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o VAT (DzU z 2004 r. nr 97, poz. 970 ze zm.)[/link]. Aby jednak można je było zastosować, podatnik powinien używać samochodu osobowego co najmniej pół roku. Przepis nic nie wspomina o tytule prawnym używania. A to oznacza, że do okresu tego wlicza się również czas wykorzystywania pojazdu w działalności gospodarczej na podstawie umowy najmu lub leasingu, jak i okres, w którym podatnik był właścicielem pojazdu.

Zastosowanie tego zwolnienia nie spowoduje żadnych negatywnych skutków dla sprzedawcy (w pewnych jednak okolicznościach trzeba będzie pamiętać o koniecznej korekcie VAT naliczonego). Podobnie będzie w przypadku kolejnego nabywcy pojazdu. Oczywiście jeśli jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej lub jest podatnikiem VAT kupującym samochód po to, by wykorzystywać go w działalności gospodarczej.

W praktyce zdarza się jednak, że sprzedawca samochodu osobowego nie chce sam szukać potencjalnego kupca i wstawia taki samochód w komis lub – co jest jeszcze częściej praktykowane – chce zostawić go w rozliczeniu dilerowi, u którego kupuje nowy pojazd. W takiej sytuacji nabywcę mogą czekać kłopoty.

Podatnicy zajmujący się skupem i sprzedażą pojazdów, podobnie jak komisy mogą rozliczać się w dwojaki sposób:

- na zasadzie opodatkowania marży, o której mowa w art. 120 ustawy o VAT,

- rozliczanie całego obrotu (gdy opodatkowanie marży nie jest możliwe).

Metoda opodatkowania marży jest szczególnym rozwiązaniem stosowanym w systemie VAT. Polega na opodatkowaniu przez sprzedawcę marży stanowiącej różnicę między ceną nabycia, którą powinien zapłacić sprzedawcy nabywca, a ceną sprzedaży pomniejszoną o kwotę podatku.

Z definicji tej wynika jasno, że przy wyliczaniu marży nie pomniejszamy jej o inne wydatki towarzyszące pierwotnemu zakupowi, np. podatek akcyzowy płacony przy nabyciu pojazdu od osoby fizycznej w kraju członkowskim Unii Europejskiej innym niż Polska. Wprowadzenie tej szczególnej procedury miało na celu wyeliminowanie kaskadowego, wielokrotnego opodatkowania VAT tego samego towaru, w sytuacji gdy nabywca pierwotny nie mógł odliczyć podatku VAT naliczonego, później przy sprzedaży stosował co prawda zwolnienie z podatku, ale kolejny nabywca – pośrednik, dokonujący obrotu tym towarem, musiałby ponownie podatek od całej transakcji naliczyć.

Polskie przepisy pozwalają zastosować metodę marży przy sprzedaży towarów używanych wyłącznie, gdy pierwotne nabycie towaru miało miejsce od określonego kręgu podmiotów wymienionych w art. 120 ust. 10 ustawy o VAT. Będzie zatem tak, gdy nabycie nastąpiło od:

- osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, lub niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej;

- podatników, o których mowa w art. 15 o VAT, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 (towar używany uprawniający do stosowania zwolnienia) lub art. 113 (podatnik zwolniony podmiotowo ze względu na niewielką skalę obrotów);

- podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana metodą marży;

- podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 113;

- podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach marży a nabywca ma dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach.

Podatnik sprzedający samochód osobowy wykorzystywany w działalności gospodarczej, który odliczył częściowo podatek VAT naliczony zgodnie z art. 86 ust. 3 ustawy o VAT, sprzedaje towar jako zwolniony na podstawie § 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia, a nie zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy. Zatem diler samochodowy lub komis nie będzie mógł zastosować metody marży. Taka transakcja traci z reguły ekonomiczny sens.

[ramka][b]Przykład[/b]

Podatnik zamierza sprzedać samochód osobowy za 30 000 zł. Przekazuje auto w rozliczeniu dilerowi. Ten wystawia samochód do sprzedaży za 33 000 zł. Ustalona marża brutto wynosi 3000 zł. Przy zastosowaniu metody marży powinien odprowadzić od niej VAT w wysokości 540,98 zł (22/122 x 3000 zł). Zysk na transakcji wynosi: 3000 – 540,98 = 2459,02 zł.Ponieważ jednak diler nie może zastosować metody marży, następuje opodatkowanie całej transakcji. VAT należny wynosi 5950,81 zł (22/122 x 33 000 zł). Cena sprzedaży netto wynosi wtedy 27 049,19 zł, czyli sprzedawca odnotuje na tej transakcji stratę w wysokości 2950,81 zł (30 000 – 27 049,19).[/ramka]

Wiedząc o skutkach ekonomicznych takiej transakcji, diler samochodowy nie będzie chciał rozliczyć naszego starego samochodu przy kupowaniu nowego.

Widać też wyraźnie, jak ważne jest podawanie podstawy prawnej stosowanego zwolnienia z podatku na fakturze VAT (rozporządzenie czy ustawa). Jedna kategoria zwolnienia uprawnia bowiem do dalszego stosowania procedury marży, a druga już nie.

Brak możliwości stosowania przez nabywcę pojazdu metody marży w kolejnej transakcji – gdy sprzedawca korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w rozporządzeniu – potwierdzają organy podatkowe, m.in. [b]Pierwszy Urząd Skarbowy w Warszawie w interpretacji z 7 listopada 2006 r. (1471/NUR2/443-324/06/ST) czy Urząd Skarbowy w Pruszkowie w interpretacji z 18 maja 2007 r. (1421AV/443-464/DEC/DL/07)[/b]. Podobnie orzekł również [b]Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w wyroku z 7 listopada 2007 r. (I SA/Op 276/07)[/b]. Czytamy w nim: „skarżący nabywa zatem używane samochody od podmiotów, które nie spełniają warunków wymienionych w art. 120 ust. 10 ustawy o VAT, uprawniających nabywcę do zastosowania szczególnej procedury opodatkowania marży. Dokonujący tej dostawy są bowiem podatnikami podatku od towarów i usług, którzy z ograniczeniami wynikającymi z przepisu art. 86 ust. 3 ustawy o VAT mogli odliczyć podatek naliczony w związku z nabyciem tych samochodów.

Ponieważ procedura opodatkowania marży ma charakter szczególny stanowiąc odstępstwo od ogólnych zasad opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz rozliczania tego podatku, przepisy normujące tę procedurę wykładane być muszą w sposób ścisły. Niemożliwa jest więc interpretacja rozszerzająca, której domaga się skarżący”.

Nie ma zatem żadnej wątpliwości, że istniejący w Polsce stan prawny uniemożliwia zastosowanie metody marży w takiej sytuacji. Są jednak na to sposoby (patrz artykuł [link=http://www.rp.pl/artykul/195346.html]„Najpierw wycofaj samochód z firmy”[/link]).

[i]Autor jest doradcą podatkowym w Kancelarii Doradztwa Podatkowego Pama[/i]