Dla jednych to wada, dla innych zaleta. Nie trzeba bowiem pilnować, które koszty mogą być potrącone od przychodu, a których odliczyć nie można. Dzięki temu jest też mniej papierkowej roboty i prowadzi się prostszą ewidencję, uwzględniając w niej same przychody.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest zarezerwowany dla osób prowadzących działalność samodzielnie, w spółce cywilnej lub w spółce jawnej.

Nie mogą być opodatkowani w ten sposób przedsiębiorcy:

- opłacający podatek w formie karty podatkowej,

- korzystający z okresowego zwolnienia z podatku dochodowego (na podstawie odrębnych przepisów).

W pierwszym roku działalności nie ma znaczenia wielkość osiąganych przychodów. W kolejnym jednak można być opodatkowanym ryczałtem tylko wtedy, gdy przychody za rok ubiegły nie przekroczyły ustawowego limitu. I tak w 2008 r. ryczałt będą mogli wybrać tylko ci podatnicy, których przychody za 2007 r. nie przekroczyły 150 tys. euro (jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, limit 150 tys. euro obejmuje sumę przychodów wszystkich wspólników tej spółki).

Także wiele rodzajów działalności zostało wyłączonych z opodatkowania w tej formie (art. 8 ust. 1 ustawy o ryczałcie). Ryczałtu nie stosuje się do podatników osiągających w całości lub w części przychody z tytułu:

- działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,

- prowadzenia apteki, lombardu, kantoru,

- wytwarzania wyrobów opodatkowanych akcyzą (z wyjątkiem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł),

- wykonywania wolnego zawodu innego niż wymieniony w art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o ryczałcie,

- świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy.

Wykonywanie takiej działalności całkowicie pozbawia podatnika prawa do ryczałtu. Nie ma tu znaczenia, czy jest to działalność podstawowa, czy uboczna.

Podatku w formie ryczałtu nie mogą płacić przedstawiciele wolnych zwodów (np. doradcy podatkowi, architekci, geodeci), ale z pewnymi wyjątkami. Wolnym zawodem, który może być opodatkowany w ten sposób, jest działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez: lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy, nauczycieli (w zakresie usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny).

Aby działalność mogła być uznana za wolny zawód w rozumieniu ustawy o ryczałcie, nie może być wykonywana na rzecz osób prawnych, jednostek nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych na potrzeby prowadzonej przez nie działalności gospodarczej (zob. np. pismo Urzędu Skarbowego w Ostrołęce z 30 czerwca 2004 r., US-15PO-II-415/19/ 04/JL).

Ryczałtu nie mogą również płacić osoby, które przed rozpoczęciem działalności -w roku podatkowym lub w roku poprzednim - wykonywały czynności wchodzące obecnie w jej zakres w ramach umowy o pracę (na podstawie stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy). Ale jeśli nie zamierzają świadczyć usług na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy, mogą do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o wyborze ryczałtu (utracą jednak prawo do ryczałtu z chwilą wykonania usług na rzecz tego pracodawcy i od tej pory do końca roku powinny opłacać podatek na zasadach ogólnych).

Te same ograniczenia dotyczą osób rozpoczynających działalność w formie spółki - aby wspólnicy mogli skorzystać z ryczałtu, spółka nie może wykonywać działalności na rzecz obecnych lub byłych pracodawców żadnego ze wspólników (oczywiście takiej, którą wspólnicy ci wykonywali na podstawie stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy).

Omawiane wyłączenie z ryczałtu obejmuje tylko tych podatników rozpoczynających działalność gospodarczą, którzy świadczyli na rzecz byłego pracodawcy usługi w roku jej rozpoczęcia lub w roku poprzedzającym

. Przepisy nie pozbawiają podatnika możliwości opodatkowania ryczałtem w kolejnych latach podatkowych, mimo dalszego świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy.

Przykład

Ewelina M. pracowała jako informatyk. W lipcu 2007 r. rozwiązała umowę o pracę. W sierpniu tego samego roku rozpoczęła działalność gospodarczą w spółce jawnej. W ramach tej działalności ma świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy takie same, jak czynności wykonywane przez nią na umowę o pracę. Nie może w 2007 ani w 2008 r. opodatkować tej działalności ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Taką możliwość będzie miała dopiero w roku 2009.

Przykład

Marcin W. pracował w firmie X jako księgowy. W lipcu 2007 r. założył własną firmę transportową. Będzie świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy. Jako formę opodatkowania może wybrać ryczałt, bowiem usługi świadczone w ramach własnej firmy są innego rodzaju niż czynności wykonywane wcześniej na umowę o pracę.

Ryczałtu nie mogą też wybrać małżonkowie podejmujący działalność w formie spółki, gdy wcześniej jeden z nich wykonywał ją samodzielnie i płacił podatek na zasadach ogólnych - według skali podatkowej (to samo dotyczy zmiany spółki małżonków na działalność indywidualną małżonków i zmiany działalności jednego małżonka na działalność drugiego).

Aby po rozpoczęciu działalności płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, nie wystarczy spełnienie warunków do opodatkowania w tej formie. Trzeba jeszcze w odpowiednim terminie złożyć pisemne oświadczenie o wyborze ryczałtu.

Gdy działalność jest prowadzona w spółce, oświadczenie takie powinni złożyć wszyscy wspólnicy (każdy w swoim urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania). Co ważne, wspólnicy jednej spółki cywilnej lub jawnej nie mogą wybrać różnych sposobów płacenia podatku dochodowego. Choć podatnikiem jest każdy z nich z osobna, muszą przyjąć tę samą formę opodatkowania. Nie jest więc możliwe, by np. jeden z nich płacił ryczałt, a inny podatek według skali bądź liniowy. Potwierdzają to też organy podatkowe (zob. pismo Urzędu Skarbowego w Poddębicach z 5 października 2005 r., US.I-415/13/2005).

Podatek w formie ryczałtu płaci się od przychodów z działalności gospodarczej, czyli wpływów ze sprzedaży towarów lub usług, niepomniejszonych o żadne koszty tej działalności. Stawki ryczałtu wynoszą: 20 proc., 17 proc., 8,5 proc., 5,5 proc. i 3 proc. -w zależności od rodzaju działalności. Można płacić ryczałt według jednej z nich albo według kilku (jeśli działalność jest różnorodna).

Podatek wpłaca się na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania w terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za grudzień w terminie złożenia zeznania rocznego (najpóźniej 31 stycznia). Nie trzeba przy tym składać żadnych deklaracji. Osoby rozpoczynające działalność nie mają możliwości wyboru kwartalnego rozliczenia (będą to mogły zrobić w kolejnych latach, jeśli ich przychody z działalności gospodarczej za rok poprzedni nie przekroczyły równowartości 25 tys. euro).

Będąc na ryczałcie, trzeba prowadzić uproszczoną księgowość w postaci ewidencji przychodów. Można to robić odręcznie (na papierze) lub komputerowo. W obu wypadkach musi być zachowany ustalony wzór ewidencji (układ rubryk). Ewidencję prowadzi się odrębnie na każdy rok podatkowy. Ojej założeniu nie trzeba informować urzędu skarbowego.

Jeśli jednak zlecimy jej prowadzenie biuru rachunkowemu lub doradcy podatkowemu, musimy o tym powiadomić urząd. Mamy na to 7 dni, licząc od dnia zawarcia umowy z biurem. W zawiadomieniu trzeba wskazać nazwę i adres biura oraz miejsce (adres) przechowywania ewidencji i dowodów związanych z jej prowadzeniem (dane o miejscu prowadzenia ewidencji podaje się też na formularzu NIP-1).

Prócz ewidencji przychodów ryczałtowcy muszą także prowadzić:

- wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w którym ujmuje się posiadane i wykorzystywane na potrzeby firmy składniki majątku trwałego - maszyny, urządzenia, środki transportu, budynki, lokale itp.,

- ewidencję wyposażenia, do której wpisuje się rzeczy stanowiące wyposażenie firmy (np. meble i sprzęt biurowy) o wartości od 1500 do 3500 zł,

- ewidencję zatrudnienia, zawierającą dane dotyczące pracowników, oraz karty przychodów, zawierające informacje o osiągniętych przez pracownika w danym miesiącu dochodach z pracy, potrąconych składkach i pobranych zaliczkach na podatek.

Po zakończeniu roku, w terminie do 31 stycznia, w tym samym urzędzie skarbowym, do którego był wpłacany ryczałt, musimy złożyć zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28).

Jeśli oprócz dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym w trakcie roku uzyskamy także inne dochody (np. z pracy, z umów-zleceń lub o dzieło) opodatkowane na zasadach ogólnych, w terminie do 30 kwietnia powinniśmy złożyć odrębne zeznanie roczne na odpowiednim formularzu. Nie wykazujemy w nim jednak dochodów objętych ryczałtem.

Czy działalność gospodarcza w zakresie produkcji części zamiennych do wózków widłowych może być opodatkowana ryczałtem?

Tak

Opodatkowania w tej formie nie stosuje się do działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych. Tak wynika z art. 8 ust. 1 pkt 3 lit. f ustawy o ryczałcie. Przedmiotem działalności gospodarczej podatnika nie jest handel, lecz produkcja i sprzedaż wyprodukowanych przez niego części i podzespołów do pojazdów mechanicznych, jakimi są wózki widłowe.

Podatnik nie ma jednak racji, twierdząc, że wózek widłowy nie jest pojazdem mechanicznym. Ustawa o ryczałcie nie definiuje pojęcia "pojazd mechaniczny" ani też nie odsyła do innych przepisów prawa. Należy więc sięgnąć po wykładnię językową. Według "Nowej encyklopedii powszechnej PWN" pojazd mechaniczny to "pojazd wyposażony w silnik, zdolny do samodzielnego poruszania się po trasach lądowych". (interpretacja Urzędu Skarbowego w Skarżysku-Kamiennej z 5 kwietnia 2007 r., DP/415-6/07) W ramach działalności gospodarczej wykonuję usługi budowlane. Jednocześnie świadczę usługi na podstawie kontraktu menedżerskiego dla przedsiębiorstwa budowlanego. Czy możliwe jest opodatkowanie przychodów z działalności gospodarczej ryczałtem?

Tak

W załączniku nr 2 do ustawy o VAT jako wyłączone z ryczałtu wymienione zostały m.in. usługi oznaczone według PKWiU symbolem 74.1 - doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Jednak podatnik świadczy usługi menedżerskie (czyli usługi zarządzania) w ramach kontraktu menedżerskiego, a przychody osiągane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem i kontraktów menedżerskich, na podstawie art. 13 pkt 9 updof, są kwalifikowane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, a nie do przychodów z działalności gospodarczej.

Do przychodów z działalności wykonywanej osobiście nie mają zastosowania przepisy ustawy o ryczałcie. Zatem rodzaj wykonywanych przez podatnika usług w ramach kontraktu menedżerskiego nie ma wpływu na możliwość opodatkowania ryczałtem przychodów ze świadczenia usług budowlanych w ramach działalności gospodarczej. (interpretacja Pierwszego Urzędu Skarbowego w Szczecinie z 28 lutego 2007 r., IUS.DO/415/24/MC/07)

Czy montaż części samochodowych niezbędnych do wykonywania usług blacharsko-lakierniczych wyłącza z opodatkowania ryczałtem?

Nie

Ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników osiągających w całości lub części przychody z tytułu działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych. Działalność usługowa w zakresie handlu to - według art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy o ryczałcie - sprzedaż, w stanie nieprzetworzonym, nabytych uprzednio produktów (wyrobów) i towarów, w tym również takich, które zostały przez sprzedawcę zapakowane lub rozważone do mniejszych opakowań albo rozlane do butelek, puszek lub mniejszych pojemników.

Zgodnie z PKWiU wykonywane przez podatnika usługi są sklasyfikowane pod symbolem 50.20.14 - usługi w zakresie obsługi i napraw nadwozi samochodów osobowych (drzwi, zamków, okien, lakierowanie, naprawy powypadkowe), oraz 50.20.23 - usługi w zakresie obsługi i napraw nadwozi pozostałych pojazdów samochodowych (drzwi, zamków, okien, lakierowanie, naprawy powypadkowe). Usługi w zakresie handlu częściami zamiennymi są sklasyfikowane odrębnie pod symbolem 50.30. Tak więc montaż części zamiennych do naprawianych przez podatnika samochodów nie spełnia definicji działalności usługowej w zakresie handlu i w związku z tym jego usługi mogą być opodatkowane ryczałtem. (interpretacja Urzędu Skarbowego w Limanowej z 23 marca 2007 r., PDOF/415-3/07)