Nie zawsze firma będzie mieć przychód

Przedsiębiorcy posiadają majątek w postaci maszyn i urządzeń, samochodów, nieruchomości i innych środków trwałych. Sprzedając go, często mają wątpliwości, w jaki sposób obliczyć wysokość podatku dochodowego. Zasadą jest, że uzyskują z tego tytułu przychody z działalności gospodarczej. Wynika to z art. 14 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof). Zalicza się do nich przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą:

1. środków trwałych,

2. składników majątku niezaliczonych do środków trwałych ze względu na wartość nieprzekraczającą 3500 zł (na podstawie art. 22d ust. 1 updof), z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1500zł,

3. wartości niematerialnych i prawnych

- ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym także przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wymienionych w pkt 2, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie nieujętych w tej ewidencji.

Przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości udzielonych bonifikat i skont. Jeśli sprzedaż jest opodatkowana VAT, to podatek należny obniża wysokość przychodu. Obowiązują więc ogólne reguły ustalania przychodu z działalności gospodarczej.

Co do zasady przychodem jest cena określona w umowie. Jeżeli jednak, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega ona od wartości rynkowej, organ podatkowy lub kontroli skarbowej wzywa kontrahentów do jej zmiany lub wskazania przyczyn uzasadniających jej niższą wartość. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niepodania powodów zastosowania innej ceny przychód określany jest na podstawie opinii biegłych. Biorą oni pod uwagę ceny stosowane w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, uwzględniając m.in. ich stan i stopień zużycia oraz czas i miejsce odpłatnego zbycia. Jeżeli wycena biegłego odbiega co najmniej o 33 proc. od ceny umownej, koszty opinii ponosi zbywający.

Zasady obliczania kosztów uzyskania przychodów związanych ze zbyciem środków trwałych reguluje art. 23 ust. 1 pkt 1 updof. Wmyśl tego przepisu nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na:

nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, ulepszenie środków trwałych, które powiększają wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania amortyzacji. Wydatki te pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych (także niebędących kosztami uzyskania przychodu) są jednak kosztem uzyskania przychodów przy określaniu dochodu z odpłatnego zbycia składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, bez względu na czas ich poniesienia.

W czerwcu 2007 r. spółka cywilna sprzedała za 73 000 zł samochód osobowy kupiony dwa lata wcześniej za 120 000 zł. Miesięczny odpis amortyzacyjny obliczony według 20 proc. stawki wynosił 2000 zł. Tylko część tej kwoty (1333 zł) była jednak zaliczana do kosztów podatkowych. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 4 updof nie zalicza się do nich odpisów w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro (przeliczonej na złote według kursu średniego NBP z dnia przekazania pojazdu do używania). Nie ma to jednak znaczenia przy obliczaniu dochodu ze sprzedaży samochodu. Wynosi on: 73 000 zł - (120 000 zł - 24 x 2000 zł) = 1000 zł.

W styczniu 2001 r. pan Kowalski kupił za 500 000 zł budynek biurowy z przeznaczeniem na siedzibę firmy. Od lutego był on amortyzowany 2,5-proc. stawką amortyzacyjną, co oznacza odpis miesięczny w wysokości 1041 zł. W czerwcu 2007 r. sprzedał nieruchomość za 700 000 zł. Dochód z tej sprzedaży ustala się na zasadach ogólnych. Przychód pomniejsza się więc o wszelkie koszty związane z jego uzyskaniem oraz o wartość nieruchomości, i powiększa o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych: 700 000 zł - 500 000 zł + 77 x 1041 zł = 280 157 zł. Podatek obliczony według 19-proc. stawki liniowej wynosi: 19 proc. x 280 157 zł = 53 230 zł.

Zgodnie z art. 14 ust. 2c updof chodzi o:

budynki mieszkalne, ich części lub udziały w takim budynku, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość lub udziały w takim lokalu, grunty lub udziały w gruncie albo prawo użytkowania wieczystego gruntu lub udziały w takim prawie, związane z wymienionymi budynkami lub lokalami, spółdzielcze własnościowe pra wo do lokalu mieszkalnego lub udział w takim prawie oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udział w takim prawie. Ich sprzedaż nie podlega opodatkowaniu, jeśli od końca roku, w którym zostały nabyte, minęło pięć lat. Reguły obliczania podatku zależą od tego, kiedy zostały kupione lub otrzymane.

Sprzedając taką nieruchomość, zapłacimy 19-proc. podatek od osiągniętego dochodu. Jest nim różnica pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d updof, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych od zbywanych nieruchomości lub praw. W myśl art. 22 ust. 6c updof w takiej sytuacji kosztami uzyskania przychodu są udokumentowane koszty nabycia lub wytworzenia, powiększone o nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Koszty nabycia lub wytworzenia są corocznie podwyższane o wskaźnik inflacji w okresie pierwszych trzech kwartałów roku podatkowego w stosunku do takiego okresu roku ubiegłego. Jest on ogłaszany przez prezesa GUS w Monitorze Polskim. Współczynnik ten stosuje się począwszy od roku następującego po roku, w którym nastąpiło nabycie lub wytworzenie zbywanych rzeczy lub praw majątkowych, do roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym nastąpiło ich zbycie. Kosztami uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości nabytej w formie spadku lub darowizny są nakłady, które zwiększyły jej wartość, poczynione w czasie ich posiadania, oraz kwota zapłaconego w związku z nią podatku od spadków i darowizn.

Wysokość nakładów ustala się na podstawie faktur VAT oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

W styczniu 2007 r. pan Kowalski kupił za 500 000 zł budynek mieszkalny z przeznaczeniem na siedzibę firmy. Koszty tej transakcji (taksa notarialna, prowizja pośrednika) wyniosły 25 000 zł. Od lutego do czerwca budynek był amortyzowany (odpis miesięczny - 625 zł). W czerwcu został sprzedany ze znacznym zyskiem za 700 000 zł. Prowizja pośrednika wyniosła 10 000 zł. Dochód i podatek obliczamy następująco:

- przychód może być pomniejszony o koszty odpłatnego zbycia, czyli prowizję pośrednika (pozwala na to art. 19 updof): 700 000 zł - 10 000 zł = 690 000 zł,

- podstawa opodatkowania ustalona na podstawie art. 30eupdof: 690 000 zł - 500 000 zł - 25 000 zł + (5 x 625 zł) = 168 125 zł,

- podatek dochodowy wynosi: 19 proc. x 168 125 zł = 31 944 zł.

Sprzedaż nieruchomości kupionych przed 1 stycznia 2007 r. opodatkowana jest na zasadach obowiązujących w roku ubiegłym.

Tak stanowi art.7 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 217, poz. 1588).

Oznacza to, że stawka podatku dochodowego wynosi 10 proc., ale jest on płacony od uzyskanego przychodu. Podstawę opodatkowania zmniejszają jedynie koszty odpłatnego zbycia, np. opłata za wycenę nieruchomości, prowizja pośrednika czy koszty ogłoszeń prasowych.

Wysokość podatku ze sprzedaży nieruchomości zależy więc zarówno od jej przeznaczenia (mieszkalne czy pozostałe), jak i od tego, kiedy została nabyta.

W listopadzie 2006 r. pan Kowalski kupił za 500 000 zł budynek mieszkalny z przeznaczeniem na biuro firmy. Na opłaty notarialne wydał 15 000 zł. Od grudnia amortyzował budynek 1,5-proc. stawką amortyzacyjną (odpis miesięczny - 625 zł). W czerwcu 2007 r. nieruchomość sprzedał za 700 000 zł. Koszt ogłoszeń i wyceny nieruchomości to 4000 zł. Ze względu na to, że nieruchomość została kupiona przed 1 stycznia 2007 r., podatek jest liczony według 10-proc. stawki. Podstawą opodatkowania jest przychód, który pomniejszają jedynie koszty zbycia: 700 000 zł - 10 000 zł = 690 000 zł. Podatek wynosi: 10 proc. x 690 000 zł = 69 000 zł. Zapłaty można uniknąć, przeznaczając uzyskaną kwotę na zakup innej nieruchomości.

W styczniu 2001 r. pan Kowalski kupił za 500 000 zł budynek mieszkalny z przeznaczeniem na siedzibę firmy. W czerwcu 2007 r. nieruchomość została sprzedana za 700 000 zł. Dochód nie jest opodatkowany, ponieważ od końca roku podatkowego, w którym kupił nieruchomość, minęło 5 lat.