Niespodziewany obowiązek dla spółek nieruchomościowych

Zgodnie z przepisem art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, kierownicy podmiotów, o których mowa w art. 27b ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 865, z późn. zm.), przekazują, drogą elektroniczną, ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku, sprawozdanie o stosowanych przez te podmioty w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Przepis ten funkcjonuje od 1 stycznia 2020 r., więc podmioty nim objęte mogły przez cały 2020 r. na spokojnie przygotować się do spełnienia nowego obowiązku. W tym, przygotować odpowiednie procedury korporacyjne, księgowe, na bieżąco gromadzić wymagane dane.

Czytaj też: Spółki nieruchomościowe: wciąż niejasne przepisy o nowych obowiązkach

Jednakże takiego spokoju nie doświadczyły spółki nieruchomościowe, które zostały objęte ww. obowiązkiem właściwie niespodziewanie i to z mocą wsteczną. Pozostaje tajemnicą, czy było to celowe działanie ustawodawcy, czy spółki nieruchomościowe zostały obarczone obowiązkiem niejako rykoszetem przy nowelizacji ustawy o CIT, która weszła w życie 1 stycznia 2021 r.

Spółki nieruchomościowe wśród podmiotów zobowiązanych

Wspomniany powyżej przepis ustawy o CIT wymienia trzy rodzaje podmiotów:

1) podatkowe grupy kapitałowe, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów;

2) podatników innych niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym, przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok podania indywidualnych danych podatników do publicznej wiadomości;

3) spółki nieruchomościowe, w tym spółki nieruchomościowe wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej.

O ile dwa pierwsze rodzaje podmiotów miały dość czasu na przygotowanie się do nowego obowiązku sprawozdawczego, tak spółki nieruchomościowe mają dokładnie jeden miesiąc. Albowiem, wskutek nowelizacji ustawy o CIT, która weszła w życie 1 stycznia 2021 r., do ww. katalogu podmiotów spółki nieruchomościowe zostały dodane dopiero z początkiem bieżącego roku. W chwili wprowadzania obowiązku sprawozdań spółki nieruchomościowe w ogóle nie funkcjonowały na gruncie ustawy o CIT. Trudne do spełnienia obowiązki

Wobec powyższego doszło do sytuacji, w której spółki nieruchomościowe zostały zobowiązane do przygotowania sprawozdań w ciągu jednego miesiąca, które to sprawozdania dotyczą całego roku 2020 r., przy czym spółki te nie zbierały odpowiednich danych na bieżąco. Muszą więc teraz odtworzyć każdą poszczególną transakcję i ustalić mnóstwo szczegółowych informacji dotyczących ich rozliczeń z kontrahentami. Albowiem, w sprawozdaniu o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych należy wykazać między innymi:

1) wartość świadczeń pieniężnych otrzymanych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie:

a) nieprzekraczającym 30 dni,

b) od 31 do 60 dni,

c) od 61 do 120 dni,

d) przekraczającym 120 dni - od dnia wystawienia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi;

2) wartość świadczeń pieniężnych spełnionych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie:

a) nieprzekraczającym 30 dni,

b) od 31 do 60 dni,

c) od 61 do 120 dni,

d) przekraczającym 120 dni - od dnia wystawienia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi;

3) wartość świadczeń pieniężnych nieotrzymanych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie określonym w umowie oraz udział procentowy tych świadczeń w całkowitej wartości świadczeń pieniężnych należnych temu podmiotowi w tym roku;

4) wartość świadczeń pieniężnych niespełnionych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie określonym w umowie oraz udział procentowy tych świadczeń w całkowitej wartości świadczeń pieniężnych, do których spełnienia zobowiązany jest ten podmiot w tym roku.

Celowe działanie czy błąd legislacyjny

Należy podkreślić, że obowiązek który objął spółki nieruchomościowe jest sprzeczny z zasadą „lex retro non agit" – prawo nie działa wstecz, a więc nadrzędną zasadą prawną. Ustawodawca wymaga bowiem od spółek nieruchomościowych przedstawienia informacji z przeszłości, a obowiązek ten jest obwarowany sankcjami finansowymi. Kierownicy spółek nieruchomościowych mogą zostać ukarani grzywną w wysokości do 5.000 zł. Prawidłowy proces stanowienia prawa nie powinien dopuścić do takiej sytuacji. Obowiązek powinien zostać wprowadzony na przyszłość, tak aby pozwolić spółkom nieruchomościowym na przygotowanie się do jego spełnienia. Tymczasem, ustawodawca stawia spółki nieruchomościowe przed faktem dokonanym.

Dodatkowo zupełnie nie zrozumiałym jest objęcie obowiązkiem sprawozdań na temat terminów zapłaty w transakcjach handlowych spółek nieruchomościowych. Zamiarem ustawodawcy było kontrolowanie największych podmiotów, które zasadniczo są stronami dominującymi w stosunkach handlowych, czy narzucają zbyt długie terminy zapłaty swoim dostawcom (i kredytują swoją działalność). Lub też, czy spóźniają się z zapłatą. Natomiast spółki nieruchomościowe to z reguły spółki celowe, które nie są wielkimi podmiotami i nie mają dominującego wpływu na układanie relacji z kontrahentami. Co więcej, ich sprzedaż jest w dużej mierze kierowana do osób fizycznych, a takich transakcji nie dotyczy ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Powyższe argumenty mogą zatem wskazywać na przypadkowe objęcie spółek nieruchomościowych nowym obowiązkiem wskutek błędu legislacyjnego. Odpowiedzialne za wdrożenie nowych przepisów Ministerstwo Rozwoju na razie milczy, jednakże powinno jak najszybciej zająć zdecydowane stanowisko.

Interpretacja na korzyść spółek nieruchomościowych

Okolicznością, która przemawia za tym, że spółki nieruchomościowe nie zostały objęte obowiązkiem sprawozdawczym jest literalne brzmienie przepisu art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Przepis ten bowiem odwołuje się do art. 27b ust. 2 ustawy o CIT w brzmieniu nadanym ustawą opublikowaną w Dzienniku Ustaw z 2019 r. poz. 865 (z późn. zm.). Natomiast spółki nieruchomościowe zostały wprowadzone do ustawy o CIT w brzmieniu opublikowanym w Dzienniku Ustaw z 2020 r. poz. 1406.

Zatem, żeby obowiązek sprawozdań objął również spółki nieruchomościowe, to należałoby wymagać od ustawodawcy zmiany również brzmienia przepisu art. 13a ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych poprzez aktualizację zawartego w nim Dziennika Ustaw dla ustawy o CIT. Skoro ustawodawca tego zaniechał, to można twierdzić, iż nowy obowiązek sprawozdań nie obejmuje spółek nieruchomościowych, ponieważ te nie znajdują się w treści przepisu, do którego odwołuje obowiązek. Takiego stanowiska należałoby oczekiwać od Ministerstwa Rozwoju.

Paweł Terpiłowski Autor jest radcą prawnym, kierownikiem Zespołu ds. Podatków Pośrednich ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp. k.