Okres zimowy ustalony do celów bhp trwa od 1 listopada do 31 marca. Jest więc dłuższy niż zima kalendarzowa, która zaczyna się 22 grudnia, a kończy 21 marca. Okres zimowy charakteryzuje się naturalnym obniżeniem temperatury. Na to pracodawca nie ma wpływu, ale powinien zmniejszyć uciążliwość pracy świadczonej w warunkach zimowych. Dotyczy to przede wszystkim osób pracujących na otwartej przestrzeni, które są szczególnie narażone na czynniki atmosferyczne – głównie niską temperaturę powodującą wychładzanie organizmu.
Przepisy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp zobowiązują pracodawcę do takiego zorganizowania stanowisk pracy znajdujących się poza pomieszczeniami, aby pracownicy byli chronieni przed warunkami atmosferycznymi, w tym przed opadami i niską temperaturą. Realizując ten obowiązek, firma powinna zapewnić pracującym na otwartej przestrzeni pomieszczenia do ogrzania się. Muszą się one znajdować w pobliżu miejsc pracy, dawać schronienie przed opadami atmosferycznymi i niską temperaturą. Trzeba je ponadto tak urządzić, aby pozwolić na przygotowanie ciepłego posiłku. W takich pomieszczeniach temperatura nie może spaść poniżej 16 stopni C.
Odnosząc się do prawa pracowników do posiłków i napojów, należy w pierwszej kolejności odwołać się do art. 232 kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracodawca ma obowiązek zapewnić zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Szczegóły w zakresie rodzajów posiłków i napojów, przypadki oraz warunki ich wydawania szczegółowo reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (DzU nr 60, poz. 279).
Katalog prac obligujących do wydawania posiłków zawiera § 3 rozporządzenia. Wskazuje m.in. na prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym.
Aby ustalić, czy osobom świadczącym pracę na otwartej przestrzeni przysługują w okresie zimowym posiłki profilaktyczne, konieczne jest zatem dokonanie pomiaru wydatku energetycznego na poszczególnych stanowiskach pracy. Jeśli wynik pomiaru wykaże, iż wydatek ten nie przekracza 1500 kcal dla mężczyzn i 1000 kcal dla kobiet, firma nie musi im zapewniać profilaktycznego jedzenia.
W praktyce pracodawca może mieć wątpliwości, czy wydawać posiłki, gdy w okresie zimowym pogoda bardziej wskazuje na wczesną jesień lub wiosnę. Niezależnie jednak od subiektywnej oceny aury, przepisy nie przewidują wyjątków w tym zakresie. Przy odpowiednim wydatku energetycznym i pracy na otwartej przestrzeni, posiłki należy wydawać od 1 listopada do 31 marca.
Nieco inaczej jest z napojami. Należy je wydawać pracownikom m.in. wtedy, gdy temperatura otoczenia na otwartej przestrzeni jest niższa niż 10 st. C, jak również w przypadku prac związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet. Oznacza to, że jeśli temperatura na zewnątrz przekracza 10 st. C albo praca fizyczna nie wiąże się z określonym poziomem wydatku energetycznego, nie trzeba zapewniać takim podwładnym napojów. Obowiązek ich wydawania może zatem zarówno wykraczać poza okres zimowy jak też być krótszy, w zależności od temperatury. Natomiast gdy praca wiąże się z wydatkiem energetycznym powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, napoje trzeba zapewnić niezależnie od pory roku oraz tego, czy praca jest świadczona na otwartej przestrzeni, czy też nie.
Napoje należy zapewnić w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników. Sztywne ich wydzielanie, niezależnie od okoliczności, jest nieprawidłowe. Ich temperatura ma być dostosowana do warunków wykonywania pracy. W okresie zimowym, aby zmniejszyć wychładzanie się organizmu, napoje powinny mieć oczywiście wyższą temperaturę od tych udostępnianych w sezonie letnim.
