Oczywiście nie dotyczy to obcokrajowców z Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ci są zwolnieni z uzyskiwania zezwoleń pobytowych i na pracę.
Kilka warunków
Wykwalifikowani pracownicy mogą zamiast zwykłego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę otrzymać tzw. zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Bazuje ono na unijnej dyrektywie Rady 2009/50/WE z 25 maja 2009 r. i nazywane jest też niebieską kartą UE. To cudzoziemiec decyduje o tym, czy skorzystać ze zwykłego zezwolenia czy z niebieskiej karty UE.
Niebieska karta UE jest dość korzystna, gdyż daje większą elastyczność w funkcjonowaniu na rynku pracy i pod pewnymi warunkami umożliwia zatrudnianie członków najbliższej rodziny cudzoziemca bez zezwoleń na pracę. Jednak zaangażowanie takiej osoby przebywającej w Polsce na podstawie niebieskiej karty UE zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia jej minimalnego wynagrodzenia. Jest ono znacząco wyższe od tego ustalonego na podstawie ustawy o wynagrodzeniu minimalnym za pracę.
O niebieską kartę UE mogą się ubiegać cudzoziemcy, którzy mają tzw. wyższe kwalifikacje zawodowe i zamierzają podjąć pracę w swoim zawodzie. Nie oznacza to jednak, że obcokrajowiec musi mieć szczególne wykształcenie czy umiejętności, aby dostać tę kartę. Wystarczy, aby ukończył studia albo miał co najmniej pięcioletnie doświadczenie zawodowe na poziomie porównywalnym z kwalifikacjami uzyskanymi w wyniku ukończenia studiów. Aby wykazać spełnianie tych warunków, do wniosku o niebieską kartę UE musi załączyć co najmniej dyplom z uczelni wyższej lub świadectwa pracy od poprzednich pracodawców.
Roczny kontrakt
Cudzoziemiec otrzyma niebieską kartę UE, jeżeli z przyszłym pracodawcą zawrze umowę przynajmniej na rok. Oczywiście kontrakt może opiewać na dłuższy okres lub na czas nieokreślony. Nie musi to być też umowa o pracę. Z cudzoziemcem wolno zawrzeć także umowę o pracę nakładczą i cywilnoprawną, np. zlecenie, o dzieło lub o świadczenie usług.
Kolejnym warunkiem wydania niebieskiej karty UE jest pozytywny wynik tzw. testu rynku pracy. Do wniosku cudzoziemiec załącza tzw. informację starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy. W niektórych przypadkach obcokrajowiec jest zwolniony z tego obowiązku, m.in. jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku o niebieską kartę UE miał już zezwolenie uprawniające go do pracy u tego samego podmiotu na tym samym stanowisku lub jeżeli przed złożeniem wniosku przez dwa lata wykonywał już w Polsce pracę na podstawie niebieskiej karty UE.
W postępowaniu o wydanie niebieskiej karty UE wojewoda bada także, czy cudzoziemiec jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych albo ubezpieczeniem prywatnym pokrywającym koszty leczenia w Polsce. Z kolei jeżeli cudzoziemiec ma zamiar pracować w zawodzie regulowanym, musi także spełniać wymogi uprawniające do wykonywania pracy w takiej profesji.
Najważniejszą korzyścią dla cudzoziemca z posiadania niebieskiej karty UE jest szybka możliwość zmiany pracy po dwóch latach pobytu w Polsce na tej podstawie. Taka osoba może zmienić pracodawcę, stanowisko lub wynagrodzenie bez potrzeby występowania o nowe zezwolenie. Musi jedynie pisemnie powiadomić wojewodę o zmianie pracy w ciągu 15 dni roboczych.
Znaczące ułatwienie
To istotne ułatwienie w stosunku do zwykłego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, przy którym zmiana zajęcia wymaga co do zasady nowego zezwolenia. Pracownik ze zwykłym zezwoleniem na pobyt czasowy i pracę nie może – dopóki nie uzyska nowego dokumentu – rozpocząć zatrudnienia u nowego pracodawcy, a taka procedura zajmuje dwa miesiące.
Więcej pieniędzy
Przy niebieskiej karcie UE istnieją także szczególne wymogi dotyczące wynagrodzenia cudzoziemca. Nie może być ono niższe od określonego w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych z 22 października 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia wymaganego do udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (DzU z 2015 r., poz. 1807, dalej rozporządzenie). Od 20 listopada 2015 r. wynosi ono 5675,19 zł brutto miesięcznie (wcześniej 5475,09 zł). To kwota trzykrotnie wyższa od tej wynikającej z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu, które w 2016 r. wynosi 1850 zł brutto.
Dlatego mimo że niebieska karta UE jest korzystna dla cudzoziemca, pracodawcy nakazuje zagwarantować wskazany poziom wynagrodzenia w zawartej umowie. Cudzoziemiec musi ją załączyć do wniosku o wydanie niebieskiej karty UE.
Minimalna kwota 5675,19 zł brutto miesięcznie odnosi się do każdej formy zatrudnienia osoby z niebieską kartą UE, tj. zarówno do umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej. Pracodawca nie powinien w przyszłości obniżać tego wynagrodzenia, bo to ryzykowne dla pobytu obcokrajowca w Polsce >patrz ramka.
Zdaniem autorki
Karolina Schiffter, adwokat prowadzący praktykę imigracyjną w kancelarii Raczkowski Paruch, butikowej kancelarii wyspecjalizowanej w prawie pracy i szeroko pojmowanym HR
Luki i wątpliwości
Jeżeli po wydaniu niebieskiej karty UE pensja pracownika w umowie zostanie zmieniona poniżej dolnej granicy z rozporządzenia, pracownik nie może domagać się od pracodawcy przed sądem wyrównania wynagrodzenia. Nie ma bowiem żadnego przepisu, który dawałby mu takie uprawnienie. Natomiast wypłata niższego wynagrodzenia wiąże się z ryzykiem, że cudzoziemcowi zostanie cofnięta niebieska karta UE, a w konsekwencji będzie musiał opuścić Polskę.
Niewykluczone też, że po zatrudnieniu cudzoziemca minister spraw wewnętrznych wyda nowe rozporządzenie z wyższym wynagrodzeniem minimalnym. W mojej ocenie w takim przypadku pracodawca nie musi podwyższać pracownikowi pensji. Przepisy nie są jednak jasne w tej sprawie.
Wątpliwości budzi też to, czy pracodawca może wypłacać pracownikowi wynagrodzenie chorobowe wynoszące 80 proc. zwykłych zarobków, nie narażając się na ryzyko cofnięcia zezwolenia przez wojewodę. W mojej ocenie jest to również dopuszczalne.