W 2014 roku obroty firm świadczących usługi faktoringowe według szacunków Polskiego Związku Faktorów wzrosły do 142,8 mln zł ze 131 mln rok wcześniej. W ciągu dziewięciu lat wartość faktur przekazanych faktorom zwiększyła się ponad dziewięciokrotnie. Taki wzrost wynika z wielu korzyści faktoringu, z których w różnorodny sposób mogą skorzystać zarówno małe podmioty, jak i duże przedsiębiorstwa.

Faktoring to umowa polegająca na nabyciu przez faktora bezspornej, krótkoterminowej pieniężnej wierzytelności handlowej od faktoranta (dostawcy) przed terminem jej płatności, z potrąceniem opłaty na rzecz faktora, z przejęciem ryzyka braku jej spłaty należności lub bez przejęcia takiego ryzyka. Dodatkową ważną cechą faktoringu, odróżniającą ten instrument od cesji wierzytelności, jest świadczenie przez faktora na rzecz przedsiębiorstwa wielu dodatkowych usług, np.:

- windykacja długu,

- monitorowanie kontrahentów,

- usługi księgowe lub

- doradztwo.

W zależności od tego, czy ryzyko niewypłacalności kontrahenta zostało przekazane faktorowi, rozróżnia się faktoring pełny (całkowity, bez regresu) oraz faktoring niepełny (niecałkowity, z regresem). Ze względu na konieczność przejęcia dodatkowego ryzyka przez faktora pierwsza opcja jest droższa niż faktoring niepełny.

Niskie bariery wejścia dla małych

Spółki rozpoczynające dopiero swoją działalność gospodarczą często napotykają znaczne trudności w pozyskaniu kredytu inwestycyjnego lub obrotowego z uwagi na to, że nie są w stanie przedstawić bankom stosownych zabezpieczeń. Każdy bank, który zdecydował się udzielić takiego kredytu, musi powetować sobie zwiększone ryzyko podwyższeniem kosztów kredytu. Problem tego typu nie występuje w przypadku umów o usługi faktoringowe, ponieważ podstawowym zabezpieczeniem jest sama należność. Faktorzy mogą żądać dodatkowych zabezpieczeń, szczególnie w przypadku faktoringu niepełnego, jednak w takiej sytuacji często wystarczy gwarancja bankowa lub inne łatwe do pozyskania zabezpieczenie. Bardzo istotną kwestią jest także to, że skorzystanie z usług faktoringowych nie obniża zdolności spółki do pozyskania w późniejszym okresie kredytu, ponieważ – jak już zostało wspomniane – nie są wymagane żadne istotne zabezpieczenia.

Czasami przedsiębiorstwa, szczególnie handlowe, obawiają się reakcji swoich kontrahentów na „oddanie" ich wierzytelności podmiotowi trzeciemu, jednak taka sytuacja jest korzystna także dla odbiorcy. Dzięki temu, że sprzedawca otrzymuje środki pieniężne szybciej, możliwe jest wynegocjowanie przez odbiorcę dłuższych terminów spłaty niż w przypadku braku obsługi faktoringowej. Strona trzecia, posiadająca fachową wiedzę i doświadczenie, kontroluje sytuację odbiorców. Dlatego istnieje prawdopodobieństwo, że sprzedawca będzie bardziej skory do podwyższenia limitu kredytu kupieckiego dla takiego klienta.

Co zyska duży

W przeciwieństwie do umów kredytowych sposób prezentacji faktoringu w sprawozdaniu finansowym powoduje poprawę wskaźników finansowych przedsiębiorstwa. Na prezentację w sprawozdaniu finansowym wpływa to, czy w umowie określono przekazanie ryzyka niewypłacalności na faktora oraz to, czy faktorant utracił kontrolę nad należnościami. Ewidencja bilansowa różni się więc w zależności od rodzaju zawartej umowy.

Wariant I

W przypadku faktoringu pełnego faktor za odpowiednio wyższą opłatę przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności odbiorcy. Faktorant ma prawo skompensowania swoich należności poddanych faktoringowi zobowiązaniem z tytułu otrzymanych środków pieniężnych. Z uwagi na kwestie administracyjne i kontrolne, mimo utraty kontroli i przeniesienia ryzyka, należności nie powinny być od razu wyksięgowywane z ewidencji faktoranta. Ich wyksięgowanie powinno następować dopiero w momencie otrzymania zapłaty przez faktora. Tak więc w przypadku faktoringu pełnego należności i zobowiązania ujmuje się w księgach w szyku rozwartym, natomiast w sprawozdaniu finansowym są one kompensowane.

Wariant II

Inna sytuacja jest w przypadku faktoringu niepełnego. Prawo kompensaty zależy tu od analizy spełnienia powyższych przesłanek na dzień bilansowy. Teoretycznie przedsiębiorstwo nie przekazało faktorowi ryzyka ani kontroli nad należnościami, więc prawo do kompensaty nie występuje. Jednak gdy analiza spłat po dniu bilansowym wykaże, że część należności została spłacona, w praktyce nie istnieją przeciwwskazania do wykazania tych spłaconych faktorowi należności per saldo z przypadającym na nie zobowiązaniem. Spółka otrzymała wcześniej środki finansowe od faktora, natomiast spłata w kolejnym okresie jest dowodem, że po dniu bilansowym nie istnieje ryzyko regresu. Prawo do kompensaty jest główną przewagą faktoringu nad kredytem obrotowym.

W przykładzie przedstawiono, jaki wpływ na wskaźniki finansowe ma pozyskanie środków z kredytu obrotowego i alternatywnie – poprzez poddanie należności faktoringowi pełnemu.

Spółka posiada znaczne zobowiązania z tytułu dostaw i usług. Termin zapadalności 6 000 000 przypada wkrótce. Zarząd się zastanawia, czy spłatę sfinansować kredytem obrotowym czy może faktoringiem pełnym. Spółka jest członkiem grupy kapitałowej, w ramach której regularnie kontrolowane są podstawowe wskaźniki finansowe. Ustalono, że koszty obu rozwiązań byłyby porównywalne i wyniosłyby 200 000. Przeprowadzono symulację wartości bilansowych i podstawowych wskaźników w przypadku wykorzystania kredytu obrotowego oraz faktoringu pełnego:

Przykład pokazał, że faktoring jest korzystny z perspektywy kształtowania się wskaźników finansowych, co nie jest bez znaczenia dla dużych jednostek, których wskaźniki są regularnie poddawane ocenie przez inwestorów lub przez inne podmioty, np. banki. Wykorzystanie tego instrumentu może oczywiście, poza pozyskaniem finansowania, przyczynić się do dodatkowych korzyści, np. zmniejszenia oprocentowania kredytu z uwagi na poprawę wskaźników finansowych.

Jakub Młyński, konsultant w dziale rewizji finansowej BDO, biuro w Katowicach

Biorąc pod uwagę korzystny wpływ faktoringu na wskaźniki finansowe, jego niewygórowane koszty, łatwy dostęp do usługi oraz możliwość korzystania niejako przy okazji z doświadczenia specjalistów w zarządzaniu należnościami, można przypuszczać, że przedsiębiorcy będą nadal korzystać z ofert faktorów. Niestety, system nie jest bez wad. Przedsiębiorstwa planujące skorzystać z faktoringu muszą się przygotować na pewien wzrost obowiązków administracyjnych wynikających z konieczności przekazywania kopii dokumentów do faktora. Problem ten został już jednak zauważony. Coraz częściej można korzystać ze specjalnych platform internetowych, które są połączone z systemem księgowym spółki, dzięki czemu faktury są wysyłane do faktora automatycznie wraz z wystawieniem dokumentów. -